Door Miloe van Beek
Het is zaterdagavond. Ruim vierhonderd veelal jonge mensen wachten in de Amsterdamse Lutherse Kerk verwachtingsvol op de komst van Haemin Sunim. Kijken en luisteren naar Sunim blijkt een verademing, vergeleken met de rondspringende goeroes die veel podia bevolken. Sunim zit de hele voordracht op een stoel, strijkt af en toe zijn monnikspij glad, slaat zijn sjaal nog eens om zijn nek en trekt zijn muts dieper over zijn oren. Hij kijkt glimlachend rond, leest een matige grap voor vanaf zijn iPhone en vertelt daarna op zachte toon hoe we onze imperfectie kunnen omarmen.
Uit zijn mond klinken geen vibrerende oneliners, hij laat geen strakke powerpoint of gelikte filmpjes zien en vertelt zelfs vrij weinig nieuwe dingen. Wel deelt hij veel anekdotes en doet hij een meditatie met de zaal. Vierhonderd mensen wuiven hun armen boven hun hoofd heen en weer, pakken de hand van hun buurman of -vrouw en zeggen Sunim na. ‘May you be happy, healthy and protected.’
‘Spiritualiteit is niet het antwoord op alles’, herhaalt hij twee dagen later in het Amsterdamse Ambassade Hotel, dit keer zonder muts en sjaal. ‘Veel mensen met psychische problemen kiezen voor spirituele oefening als vorm van therapie. Maar soms kan bijvoorbeeld bewegen effectiever zijn tegen somberheid. Mediteren helpt niet bij een trauma uit je jeugd. Daar moet je een goede therapeut voor zoeken.’
Voor zijn bezoek aan Amsterdam deed Sunim New York en Londen aan. Overal worstelen mensen met angst en onzekerheid, vertelt hij. ‘De bron voor die angst verschilt, in Engeland hebben ze stress door de Brexit, in Amerika van Trump.’ En overal is de omgang met werkdruk en de behoefte om het goed te doen – perfectionisme – een issue. ‘Veel mensen raken geobsedeerd door hun werk en offeren andere, belangrijk dingen op. Ze brengen steeds minder tijd meer door met hun kinderen, ouders en vrienden, hun lichaam wordt moe en ze lopen het risico op een burn-out.’
Is werk te belangrijk voor ons?
‘Het hele idee van hard werken is dat het ons de mogelijkheid geeft om te kunnen relaxen, met vakantie te gaan, tijd met ons gezin door te brengen, in de natuur te zijn. Er is zoveel meer dan werk: jezelf artistiek ontwikkelen door muziek te maken bijvoorbeeld, door te schilderen, tekenen of schrijven. Maar we zijn gaan denken dat werken ons doel is. Natuurlijk geeft het een gevoel van zingeving, maar hang niet te sterk aan je werkidentiteit. Er is zoveel meer.’
Veel mensen lijden in hun werk onder perfectionisme. Hoe kun je daarvan afkomen?
‘Als je heel perfectionistisch bent is het nooit goed genoeg. Het gevoel van minderwaardigheid dat veel mensen daarbij hebben, is vaak ontstaan in de kindertijd. Als kritische ouders veel vragen van een kind, ontwikkelt het later vaak perfectionistisch gedrag. Je bent gaan geloven dat je niets voorstelt behalve als je heel hard werkt. In China, waar mensen tot een paar jaar terug maar een kind mochten hebben, zie je dat heel sterk. Dat ene kind krijgt zoveel aandacht, van de ouders, van twee paar grootouders, de druk om het goed te doen is heel hoog. Realiseer je als je volwassen bent, dat dat kritische stemmetje erin is gestopt is toen je klein was. Het spreekt niet de waarheid, je mag nu je eigen leven leiden, je eigen keuzes maken. Een therapeut kan je hierbij helpen, bijvoorbeeld door de rol van ouder op zich te nemen en compassie te tonen als je een fout maakt. Een lieve oom, tante of vriend kan je trouwens ook laten inzien dat er mensen zijn die van je houden om wie je bent en niet vanwege wat je doet.’
Kunnen leiders een burn-out van hun medewerkers voorkomen?
‘Door het internet zijn we altijd verbonden met elkaar, wat iets moois is, maar het betekent ook dat je altijd te bereiken bent. Dat maakt ontspanning veel moeilijker. Leiders moeten er rekening mee houden dat werknemers ook een privéleven willen hebben en niet te vaak buiten werkuren een beroep op ze doen. En verder zou ik ze adviseren om vaker een kop koffie met hun medewerkers te drinken. Of samen te lunchen. Ontspannen en verbinden is heel belangrijk voor werknemers en leiders. Het leert je veel over elkaars leven. Leiders hebben vaak het idee dat ze het zelf het beste weten, dat hun visie en manier de beste is. Daardoor kunnen ze obsessief en neurotisch bezig zijn met kleine details in plaats van met het grote geheel. Dat is moeilijk voor medewerkers, ze gaan doen wat van ze wordt gevraagd omdat het hen is opgedragen, maar raken hun passie kwijt. Ze zijn niet langer creatief of inventief. Geef medewerkers vertrouwen en respect, dan komen ze tot bloei en blijven ze gezond.’
Zou er volgens u een duidelijkere scheiding tussen werk en privé moeten zijn?
‘Ik denk dat je vooral bij je partner of goede vrienden echt jezelf kunt zijn. Daar kun je gek doen, je pijn delen zonder dat je wordt veroordeeld. Ik vind het daarnaast goed als leiders ook hun menselijke, kwetsbare kant laten zien. Toen ik van mijn zenmeester hoorde dat hij soms eenzaam was, voelde ik me dichterbij hem staan. Ik dacht dat hij sterk en alwetend was, maar hij bleek net als iedereen. We durven vaak niet kwetsbaar te zijn op ons werk en houden daarom informatie achter. Dat voelen mensen. Als je deelt waar je mee zit, kan het makkelijk opgelost worden. Mensen kunnen je niet helpen als ze niet weten waar je mee zit. Kwetsbaarheid is dus heel krachtig, het geeft meer verbinding met anderen. Maar je werknemers zijn niet je vrienden, je moet er dus een balans in zoeken. Deel je teveel persoonlijke issues op je werk, dan kan het anderen energie gaan kosten om ze op te lossen.’
Bent u zelf wel eens onzeker?
‘Jazeker. Toen ik net in Amerika woonde en Engels leerde, had ik een zwaar accent en durfde ik niet hardop te spreken. Op een gegeven moment realiseerde ik me dat ik een keuze had, ik kon me schamen voor mijn accent en mijn mond houden of het accepteren en vertellen wat ik te vertellen had, ook al was het grammaticaal niet correct. Behalve Engels was ik ook Frans aan het leren. ‘Straks spreek je drie talen’, zei ik tegen mezelf. ‘Je Amerikaanse vrienden spreken alleen Engels. Er is echt niets om je voor te schamen.’
Dit is een verkorte versie van het interview met Haenim Sunim. Lees het gehele artikel in MT Insights 01. Neem een abonnement of bestel een los exemplaar.
