Er zijn genoeg redenen om op vakantie te gaan. Je hoeft je geen zorgen te maken over een naderende deadline, overvolle mailbox of volgende afspraak. Reizen helpt stress te reduceren, want je leeft voornamelijk in het nu. De grootste zorg is waar je die avond zal eten of slapen. Psycholoog en hoogleraar Ap Dijksterhuis ontdekte nog een goede reden om je koffers te pakken: op reis verwondert de geest zich voortdurend.
Verwondering
Verwondering is de basis voor inspiratie en creativiteit. Het zorgt voor psychologische groei en houdt de geest lenig. Als kind verwonderen we ons voortdurend, maar naarmate we ouder worden verleren we het. Terwijl verwondering leidt tot minder materialisme en haast. Of zoals Dijksterhuis het in zijn boek ‘Wie (niet) reist is gek’ beschrijft: ‘Van alle emoties is verwondering de meest aantrekkelijke en begerenswaardige’.
Goede en creatieve ingevingen verschijnen vaak na een periode waarin veel nieuwe prikkels zijn verwerkt. ‘Op reis zien we dingen die we niet meteen een plek kunnen geven. Loop je bijvoorbeeld door een willekeurige stad in India, dan krijg je automatisch nieuwe prikkels binnen. Het zet de cognitieve processen in werking, hersenen verwerken de informatie en geven het een plek. Je hoeft er verder niets voor te doen. De beste ideeën ontstaan dan ook vaak op reis.’
Wie zich regelmatig verwondert over andere culturen krijgt ook een nieuw referentiekader. ‘Je wordt er ruimdenkender van, het haalt vooroordelen onderuit. Tijdens reizen besef ik me iedere keer dat mensen overal ter wereld hetzelfde zijn.’
VR-bril
Psycholoog Dijksterhuis deed, met behulp van VR-technieken, onderzoek naar de invloed van verwondering op onze hersenen. Een groep deelnemers plaatste hij in een vreemde virtuele wereld met een VR-bril. In die wereld tartte hij de natuurwetten. Liet een deelnemer bijvoorbeeld iets vallen, dan ging het object niet omlaag maar omhoog.
De verwondering die ontstond tijdens en na de VR-sessie, leidde ertoe dat mensen achteraf beduidend creatiever waren. Bij een andere groep, die het tafereel alleen op video kreeg te zien, veranderde er niets. De conclusie van Dijksterhuis: wie creatiever wil worden, moet de verwondering echt ondergaan. Een mooie film over een wandeling door de Himalaya is leuk, maar wil je de geest ervan laten profiteren, dan moet je het zelf ervaren.
Cocktail aan het zwembad
Je hoeft niet per se naar de andere kant van de wereld te vliegen om je te verwonderen. ‘De regel is wel: hoe groter de culturele afstand en actiever je vakantie, hoe positiever het effect op je brein. Een flinke cultuurshock ervaren is als een emmer sop voor de geest.’ De hele dag naast het zwembad in een all inclusive resort maakt wellicht ontspannen, maar zal verder niet veel effect hebben op je creativiteit en inspiratie.
‘Daarnaast hebben mensen met een open blik, die goed tegen twijfel en onzekerheid kunnen, meer baat bij een cultuurshock dan mensen die wat angstiger en twijfelachtiger zijn aangelegd. Het is belangrijk dat je jezelf kan openstellen voor nieuwe ervaringen’.
Ruimte in je hoofd
‘Het valt me op dat veel hoogopgeleiden non-stop stress ervaren, met als gevolg dat het aantal burn-outs stijgt. Mijn advies is om een paar keer per jaar een groot kruis door je agenda te zetten. Maak je brein vrij van onzinnige zaken die veel aandacht en denkkracht vereisen. Zit je hoofd vol met een uitpuilende mailbox of drukke agenda, dan zul je niet snel geïnspireerd raken. Zorg ervoor dat je hoofd ruimte heeft voor verwondering en nieuwe ingevingen’. Want de meest waardevolle ideeën komen volgens Dijksterhuis voort uit een actieve, goedgevulde en schone geest.
