Velen van ons zijn opgegroeid met het idee dat we hard moeten werken om iets te bereiken in het leven. En dat niet alleen, we moeten ook gedurende de rest van ons leven hard blijven werken. Of dat nu is om hogerop te komen, geweldige prestaties te leveren, succesvol te zijn of simpelweg omdat we niet weten hoe het anders moet.
Werkverslaafd door te hard werken
Hard werken brengt echter een aantal gevaren met zich mee. Zo kan je daadwerkelijk werkverslaafd raken. Hoogleraar psychologie Wilmar Schaufeli heeft hier veel onderzoek naar gedaan. Hij maakt onderscheid tussen bevlogen werknemers en werkverslaafden, oftewel workaholics. Deze laatste groep heeft dikwijls last van allerlei fysieke en mentale problemen. Het zal dan ook niet verbazen dat werkverslaafden vatbaar zijn voor depressies en burn-outs
Tiara effect
Ook zijn harde werkers vaak te veel bezig met de goedkeuring van anderen, zo is te lezen in een artikel op BBC. Deze neiging wordt ook wel omschreven als het ‘tiara effect’. De mensen die heel hard werken hopen dat dit wordt opgemerkt door de juiste mensen en dat ze vervolgens op een voetstuk worden geplaatst – of een tiara op hun hoofd krijgen. In de praktijk gebeurt dit echter zelden tot nooit. Soms blijven de mensen die het hardst werken juist onder de radar.
Stel je op als een politicus
Het is daarom beter om je wat meer op te stellen als een politicus. Als je tijd besteedt aan netwerken en communiceren met je collega’s zullen meer mensen je aardig vinden. En dat brengt je verder dan alleen maar hard werken, zo staat er in het artikel. ‘Ja, dat is zeker belangrijk’, beaamt wetenschaper Ellen de Lange-Ros.
Lees ook: Fluitend naar een persoonlijk doel toewerken? Stel leerdoelen in plaats van prestatiedoelen
Als voorbeeld noemt ze auteur en voormalig politicus Jan Terlouw: ‘Ik vind hem een schoolvoorbeeld van een kundige politicus die aanvoelt wat er speelt en denkt vanuit het perspectief van de ander. Zo iemand wordt al snel als capabel gezien en creëert vertrouwen.’ Een brede blik is hierbij van groot belang. Gewoon eens achterover leunen tijdens een vergadering bijvoorbeeld. Je krijgt daardoor veel meer inzicht in wat er bij anderen leeft.
‘Als je alsmaar hard aan het rennen bent, verlies je juist dit soort inzichten’, stelt De Lange-Ros, tevens auteur van het boek Een zaak van zacht werken. ‘Terwijl even achterover leunen een proces soms wel weken tot maanden kan versnellen.’
Zacht werken in plaats van hard werken
Toch is met een beetje hard werken ook niet zoveel mis. Je moet alleen oppassen dat je er niet in doorslaat. ‘Het is als de tegenstelling tussen licht en donker. Je wil niet altijd maar aan één kant zitten’, aldus De Lange-Ros. Ze is daarom een groot voorstander van zacht werken. Terwijl je aan het werk bent, stem je je daarbij af op je eigen energie.
Schaarste en overvloed
Ze legt uit dat je veel ideeën en inspiratie mist als je alsmaar heel hard aan het werk bent. ‘Je parkeert daarmee de slimheid in leven. Hard werken vernauwt je blik.’ In een kantooromgeving zijn mensen vaak aan het rennen van deadline naar deadline. Dit leidt tot een torenhoog adrenalineniveau. Het lichaam staat daardoor continu in overlevingsstand: de vechten, vluchten of bevriezen modus. Door De Lange-Ros ook wel de modus van schaarste genoemd, omdat alles wat je doet nooit genoeg lijkt te zijn.
Dit in tegenstelling tot de modus van overvloed. In deze modus ben je ontspannen, waardoor het brein weer toekomt aan creativiteit en inventiviteit. ‘In die modus ben je nog steeds productief, maar kom je ook toe aan mooie dingen. Mensen zien dit vaak als een luxe maar zij zitten daarbij gevangen in de modus van hard werken.
Dat geldt overigens ook voor de organisatie als geheel.’ De organisatie heeft in deze modus geen oog voor de gevoelens van de medewerkers, stelt De Lange-Ros. Je zet hun mentale vermogens daarmee voortdurend buitenspel.
Connectie maken met jezelf
De connectie met anderen, maar vooral de connectie met jezelf is dus belangrijk. Er is volgens De Lange-Ros niks mis met een paar dagen hard werken, zolang je daarna (en tussendoor) maar de tijd neemt om te herstellen. En om weer in contact te komen met je eigen energie. Hoe je dat doet? De Lange-Ros geeft een aantal tips.
#1 Leer de adrenaline-stress bij jezelf te herkennen
We hebben maar al te vaak oogkleppen op en rennen voorbij aan onze eigen gevoelens. Probeer daarom te ontdekken wat jou uit deze modus haalt. Voor De Lange-Ros bleek een bullet journal een mooie oplossing. ‘Geen ellenlange to-do-lijstjes maar gewoon een beknopt overzicht per dag, met de belangrijkste punten’, vertelt ze. ‘Ik maak zowel een terugblik als een vooruitblik op elke week. Daardoor kan ik heel intentioneel leven en werken, want ik heb overzicht.’
De Lange-Ros weet op deze manier heel veel verschillende dingen op een leuke manier te combineren. Ze leidt haar eigen bedrijf, doet aan aikido en drummen, schrijft (kinder)boeken, heeft zelf een gezin, noem maar op. ‘Mensen zijn vaak verbaasd over wat ik allemaal voor elkaar krijg op een dag.’
#2 Zorg na het werk voor ontspanning
Ook zaken als voldoende daglicht, beweging en gezonde voeding behoeven aandacht. Intensief bewegen werkt voor De Lange-Ros bijvoorbeeld heel goed. ‘De lichamelijke activiteit komt dan op hetzelfde niveau als je stressniveau en dat maakt ontspanning mogelijk.’ Dit is ook de reden dat je vaak moeilijk ontspant als je ‘s avonds na het werken meteen op de bank gaat zitten en niks meer doet. Je moet de spanning eerst kwijt.
‘Probeer na lichamelijke inspanning niet meteen weer achter je schermen te gaan zitten’, adviseert De Lange-Ros. Dat zorgt juist weer voor een versmalling van je blik. Het roept sneller stressreacties op. Het is beter om een boek te lezen of iets anders te doen wat ontspanning geeft. Daardoor breng je de herstelprocessen op gang.
‘Leg alvast iets klaar op de eettafel. Dat kan een doos kleurpotloden zijn, een puzzel of wat dan ook. Ruil je schermtijd daarvoor in. Gewoon even een pretentieloos uurtje of half uurtje heel iets anders doen. Dat is voeding voor je ziel en je geest.’
Lees ook: Bestsellerauteur Greg McKeown: ‘Succesvoller worden? Ga minder hard werken!’
#3 Zorg ook tussendoor voor herstelmomenten
Tien minuten eerder de wekker zetten zodat je nog even kan doezelen. De dag starten met een korte meditatie of yoga-oefening. Tijdens het werken regelmatig opstaan om een stukje te lopen. Allemaal voorbeelden van herstelmomenten die je gedurende de dag kan invoeren. ‘Of stap eens een paar haltes eerder uit en loop het laatste stuk naar een afspraak’, zegt De Lange-Ros.
Door al die kleine oplaadmomenten krijg je meer energie en raak je minder snel vermoeid als je toch even flink aan de bak moet. Sterker nog, waarschijnlijk zorgt het er alleen maar voor dat je je werk sneller af hebt. En je krijgt er ook nog eens meer lol in.
Via zacht werken bevrijden we onszelf uit de negatieve spiraal van het alsmaar hard werken en komen we vanzelf terecht in een positieve cyclus. De Lange-Ros: ‘Je gaat van een wereld van schaarste, angst en tekort naar een wereld van overvloed en plezier. Ik ben ervan overtuigd dat dit in vrijwel elke baan mogelijk is.’
