Elke recessie of crisis kent zijn slachtoffers, dat is met deze crisis niet anders. In het zuiden van Europa en de VS staan jongeren massaal langs de kant. Zij slagen er niet in om aan het werk te komen of een huis te kopen en een zelfstandig bestaan op te bouwen.
Over de jeugdwerkloosheid in de VS verscheen een interessant artikel in de FD met als titel ‘Banenprobleem VS fundamenteel’. Gerben van der Marel beschrijft daarin de arbeidsmarktproblemen in de VS en legt een link met het verdwijnen van de maakindustrie in de VS. Hij citeert de Amerikaanse econoom Krueger (een adviseur van Obama) die stelt dat de Amerikaanse maakindustrie op lange termijn geholpen is met het opkrikken van het opleidingsniveau. Het probleem is dat het opleidingsniveau is teruggevallen: volgens Krueger hebben de VS de hoogst opgeleide zestigers ter wereld, maar vormen de Amerikaanse dertigers tegenwoordig de middenmoot.
Het zijn naar mijn idee dergelijke signalen die we zeer ernstig moeten nemen. De ontwikkelingen in de VS zijn ongetwijfeld niet 1-op-1 te vertalen naar de Nederlandse of Europese situatie, maar er liggen vergelijkbare wetmatigheden aan ten grondslag die voortkomen uit een fundamentele systeemcrisis.
Systeemcrisis en kennisontwikkeling
In de geschiedenis van de mensheid komen dergelijke fundamentele verschuivingen niet al te vaak voor. De laatste vond plaats toen we van een agrarische samenleving ontwikkelden naar een industriële samenleving. Na de industriële revolutie waren er nog steeds boeren, maar wel een stuk minder in de westerse wereld. De fabrieksarbeider had zijn intrede gedaan. We verschuiven nu van de industriële samenleving naar het tijdvak van de kenniswerker en de groene economie.
Het is de vraag in hoeverre een revitalisering van de maak-industrie ons gaat helpen en zal zorgen voor werkgelegenheid. Ik spreek steeds vaker HR-directeuren en managers binnen de maak-industrie die zich zorgen maken over de concurrentiekracht van ‘de arbeider’. Uurlonen van grote bouwondernemingen zijn niet meer concurrerend in tenders. Is dat erg? Ja want hierdoor verliezen deze bedrijven tenders en zullen mensen hun baan kwijt raken.
Je kunt natuurlijk zeggen: de lonen moeten omlaag; maar je kunt ook zoeken naar manieren hoe je met hetzelfde loon meer waarde genereert. Het antwoord hiervoor ligt in de ontwikkeling van kennis. Deze kennis zullen we moeten gebruiken om te zorgen dat we onze wereld niet langer vervuilen, uitputten en veranderen in een onleefbaar oord.
Jeugdwerkloosheid en arbeidsverhoudingen
De jeugdwerkloosheid in Nederland is in vergelijking met andere Europese landen laag, maar ook hier verslechtert het perspectief. Daarover is het te stil, vindt onderzoeker Sonja Bekker. De jeugdwerkloosheid stijgt en jongeren vinden steeds moeilijker een ‘vaste aanstelling’. Er vindt verdringing plaats op de arbeidsmarkt, doordat hoogopgeleide jongeren onder hun niveau werken.
Het perspectief is wankel, omdat werken een aaneenschakeling van tijdelijke contracten is geworden. Deze ‘onzekerheden’ zijn ernstig omdat we in de Nederlandse samenleving nog steeds het ‘vaste’ contract als norm hanteren. Zonder ‘vaste baan’ worden keuzes zoals de aankoop van een woning en/of het vestigen van een gezin uitgesteld.
Sociale innovatie
Dit is een ernstige situatie, omdat deze de ontwikkeling van de samenleving vertraagt. De boel komt vast te zitten en stilstand is hier echt achteruitgang. Technologische innovatie gaat nu zo snel dat de transfer van school naar werk geen vertraging mag oplopen. De huidige maatschappelijke inrichting en de inrichting van bedrijven belemmert dat. Jongeren die niet snel werk op niveau vinden, zullen dus achteruitgaan in kennisniveau. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling als we ons realiseren dat juist de waarde ontstaat door kennistoepassing.
De komende maanden breekt er een cruciale periode aan. Er stromen massaal studenten de opleidingsinstituten uit richting de arbeidsmarkt. De signalen die ik nu krijg van de universiteiten en scholen, is dat deze jongeren er niet in slagen om aan het werk te komen. Ze zullen waarschijnlijk de komende tijd eerst op vakantie gaan en misschien wat vakantiewerk of vrijwilligerswerk gaan doen, maar er dreigt na de zomer een groot probleem. Hoe langer deze jongeren langs de kant staan, des te groter wordt het probleem.
We moeten dit niet op willen lossen met traditionele middelen, maar vanuit het paradigma van de kenniswerker en door transitie naar de groene economie. Kennis moet zo snel mogelijk waarde krijgen, dat kan alleen nog maar als we het snel gaan toepassen op actuele vragen.
Oplossingen organiseren
En vraag is er volop in de groene economie: grondstoffen raken immers op, het milieu vervuilt, het voedsel en water raakt op en de aarde vol. Kennis en technische innovaties zijn er; ze moeten alleen toegepast worden. Dat vraagt ondernemerschap en wendbaarheid om deze nieuwe inzichten te kunnen toepassen.
Laten we jonge en hoogopgeleide generaties met deze vraagstukken verbinden en laten we daar vooral ook een economisch verdienmodel aan verbinden. In de groene economie moet de kenniswerker namelijk ook gewoon brood kunnen kopen, zijn kennis kunnen onderhouden en zijn kinderen naar school laten gaan.
Deze jonge generaties hoeven dat niet in hun eentje te doen, maar kunnen veel leren in de praktijk van professionals die zitten te verpieteren in bedrijven. Deze professionals hebben het gevoel dat ze hun talenten niet kunnen inzetten en zouden meer waarde willen leveren. We verspillen niet alleen jong talent, maar ook ervaren talent. Daar moet een verbinding te maken zijn.
Kom in actie
De komende maanden ga ik duurzame oplossingen organiseren en uitvoeren. Voor allerlei vraagstukken (bijvoorbeeld verduurzaming van logistiek, van recreatie, van voedingsproductie en van bouw) bestaan al lang legio oplossingen. We moeten het alleen organiseren.
Eerdere bijdragen:
-
Lastige jongeren of lastige organisatie
- Veranderen is een (natuurlijke) handigheid
- De synergie van talent en diversiteit
Over de auteur:
Dit artikel is geschreven door Podiumauteur Arjan Hamberg, strategisch adviseur HRD en duurzame organisatie-ontwikkeling van Lumax Producties. Wil je hem meehelpen met zijn initiatief om deze oplossingen te organiseren, dan kun je hem mailen.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
