Olaf Adan (foto boven) pakt iets uit zijn broekzak en zet het op tafel. In een klein potje ligt een hoopje zoutkorrels. Gedroogd, zegt hij erbij.
Adan voegt er een paar druppels water aan toe en niet veel later vraagt hij ons om het potje vast te houden. Wat blijkt? De substantie is plotseling warm geworden.
Duurzame energie opslaan
‘Verliesvrij energie van A naar B transporteren, dat is waar het bij onze technologie om draait’, vertelt Adan. Daarmee richt de startup Cellcius zich op een probleem waarvoor de hele wereld snakt naar een oplossing.
‘Iedereen weet dat de zon niet altijd schijnt en de wind niet altijd waait. Duurzaam opgewekte energie moet daarom worden opgeslagen en dat lukt nu nog maar beperkt’, stelt Adan.
Er zijn al wel thuisbatterijen, maar die kunnen bij lange na niet de hoeveelheid energie opslaan die een huishouden gemiddeld per dag nodig heeft. Dan maar omzetten in waterstof? Dat kan, maar ook daar kleven nadelen aan. Elektrolyse, de technologie die hierbij wordt toegepast, zorgt voor veel energieverlies. In totaal tot wel 65 procent.
Energie 100 jaar opslaan
De zoutbatterij die Cellcius ontwikkeld heeft, kent die problemen niet. Breakthrough Energy, het klimaatfonds van Microsoft-miljardair Bill Gates, ziet potentie in de technologie. In oktober ontving Cellcius een zogeheten ‘Explorer Grant’. Om welk bedrag het gaat, is niet bekendgemaakt. In juni ontving de startup 1,2 miljoen euro van een consortium van Nederlandse investeerders.
De oplossing van Cellcius slaat de warmte op die je later weer op een andere plek kunt inzetten. Of dat nou over een dag, een maand of over honderd jaar is. ‘Zo maken we warmte onafhankelijk van tijd’, aldus Adan.
‘Verliesvrije opslag betekent ook dat je de energie mobiel maakt en kunt transporteren van de ene naar de andere plek. Zo wordt duurzame energie ook onafhankelijk van plaats.’
Het idee om zout en water te gebruiken om energie op te slaan is niet nieuw. In de tweede helft van de 20e eeuw werd er al mee geëxperimenteerd. ‘Als je hiermee een batterij wil maken, dan moet je kunnen blijven laden en ontladen. Met de meeste soorten zout kan dat niet. Wij hebben een manier ontwikkeld waarbij dat wél mogelijk is geworden.’
Een alternatief voor warmtenetten
Dat deze technologie werkt, leidt volgens Adan geen twijfel. Zijn startup staat nu op het punt om dat op schaal te gaan bewijzen. Veel tijd heeft het team gestopt in het vinden van de juiste toepassing. Wordt dit misschien de batterij om duurzaam opgewekte energie van zonnepanelen en windmolens op te slaan? En krijgt elke woning dan straks een extra ‘energiekoelkast’ op zolder?
Cellcius heeft deze optie onderzocht en… afgewezen. Voorlopig althans. Zo’n apparaat neemt de nodige ruimte in beslag en woningen hebben die niet. De startup gooit het nu over een andere boeg: het wil een toevoeging worden op warmtenetten. De uitrol daarvan komt namelijk moeizaam op gang.
We willen warmte ophalen bij de chemische industrie en datacenters
‘Daar kleven enorme investeringsrisico’s aan. Bovendien worden hele straten opengegooid en dat leidt tot veel overlast. Vergunningen kosten ook nog eens veel tijd. Wij willen de restwarmte van de industrie dus niet transporteren met een pijp, maar met gedroogd zout. Dat kan met een elektrisch vrachtwagentje of schip en is daarmee veel goedkoper en sneller dan de huidige oplossingen.’
‘We kunnen bijvoorbeeld lokaal warmte toevoeren in bestaande netten en zo bij extra vraag bijspringen. Daarnaast kan onze technologie een flexibele bron zijn als vervanging van de huidige centrales voor piekvraag. Een andere oplossing is fungeren als tijdelijke oplossing bij uitbreiding van vaste netten.’
Met zout naar het wijkstation
Volgens Adan is er voldoende lage temperatuur industriële restwarmte om alle huizen in Nederland te verwarmen. Nu nog verdwijnen miljarden kubieke meters in de lucht of het riool.
‘We willen warmte ophalen bij de chemische industrie en datacenters. Die vervoeren we dan naar een wijkstation, een soort transformatorhuisje dat zo’n 50 woningen kan voorzien. Je hoeft dan alleen nog kleine buizen met warm water naar de meterkast te brengen.’
Zo hoeft er in woningen weinig gesleuteld te worden. ‘Veel huizen hebben bij de huidige aanpak een soort machinekamer nodig om energieneutraal te worden, met warmtepompen, zonnepanelen en converters. De kosten lopen uiteen van 40.000 tot 120.000 euro per woning. Met onze technologie kan deze transitie veel goedkoper’, aldus Adan.
Per woning is per jaar een paar honderd kilo zout nodig. Zout dat je onbeperkt kunt hergebruiken. Is de energie op? Dan gaat het zout weer terug naar de bron om opnieuw te worden opgeladen. Cellcius verwacht dat het per transformatorhuisje om gemiddeld één transport per week gaat. In de winter wat vaker, in de zomer wat minder.
Eerste pilot op de rol
Het bedrijf werkt inmiddels samen met een aantal partijen uit de Noord-Brabantse maakindustrie. Eind dit jaar moet een 20 kilowatt batterij worden opgeleverd, het eerste prototype op schaal. Voor 2023 mikt het op een nog veel grotere zoutbatterij, met een vermogen van liefst 100 kilowatt. Hiervoor zoekt Cellcius nog naar investeerders.
Alles is nog mogelijk, ook de manier waarop we gaan afrekenen zit nog in de onderzoekende fase
Vervolgens staat ook al de eerste pilot op het programma. ‘We gaan dan restwarmte van een fabriek in Limburg naar een woonwijk transporteren. Hiervoor trekken we op met één van de drie grote warmtenetexploitanten van Nederland’, zegt Adan. Over de namen van zijn partners en de beoogde locatie wil hij nu nog niks kwijt.
Positie in de markt
Het is volgens Adan nog zoeken naar de positie van Cellcius in de keten. Verkoopt het bedrijf straks alleen de technologie en hardware of wil het zich positioneren als warmteleverancier? ‘Alles is nog mogelijk. Ook de manier waarop we gaan afrekenen zit nog in de onderzoekende fase’, zegt Adan.
Een andere propositie waar Cellcius over nadenkt, richt zich op de piekbelasting van ons stroomnet. Dit gaat over het tijdelijk opslaan van duurzaam opgewekte energie van zonnevelden en windmolens. En dan is er nog de optie van tijdelijke leverancier. In dat scenario biedt Cellcius een noodoplossing voor plekken waar even geen warmte beschikbaar is.
Binnen een jaar wil Cellcius het eerste testsysteem operationeel hebben. Adan verwacht dat het product daarna razendsnel z’n weg naar de markt weet te vinden.
Lees meer over energie:
- Supersola is een zonnepaneel met stekker: ‘Ook huurders kunnen zo verduurzamen’
- Charged wil de energierekening verlagen met een slimme thuisbatterij
- Noorse startup wil Nederlandse energiemarkt opschudden: ‘We maken nooit winst op energie’
