Heb je hard gewerkt aan een nieuw concept, word je vervolgens doodleuk gekopieerd. Internet maakt dat steeds gemakkelijker. Hoe ga je er niet aan ten onder? 'Bel geen advocaat, exploiteer marktvoorsprong.'
Studentenklusbedrijf MijnStudent kwam in 2008 als eerste op de markt met een concept om studenten in te zetten voor klussen als schilderen en verhuizen. Dat sloeg aan, en het succes bleef niet onopgemerkt. In de afgelopen twee jaar zijn vier kopieën verrezen: Studentenpower, Studentvoorjou, Huurstudent en Studenttehuur. Mede-oprichter Gerhard te Velde: “Dat we concurrentie zouden krijgen was te verwachten, maar dat er partijen zo brutaal zijn om letterlijk onze webteksten over te nemen, schokte ons. Dat is zuur als je daar zelf veel geld en energie in hebt gestoken om op te bouwen. Als anderen dan met een paar muisklikken hetzelfde bereiken, moet je wel even slikken.”
Te Velde en zijn compagnons lieten er een advocaat naar kijken, maar besloten het uiteindelijk op ‘de sportieve manier’ op te lossen. “We hebben brieven verstuurd waarin we ze feliciteerden met het feit dat ze waren gaan ondernemen. Daarna hebben we ze attent gemaakt op een aantal punten die wel erg leken op die van ons, en dat kopiëren toch echt niet kan”, vertelt hij. “Ik zal eerlijk zijn: wij laten ons ook weleens inspireren door andere partijen op internet, dat gebeurt gewoon. Maar volledige webteksten overnemen is plagiaat, dat is wettelijk verboden.”
Een ander veelvuldig gekopieerd concept is VakantieVeilingen.nl. De website waar je kunt bieden op onder andere vakanties, uitjes en toegangskaarten voor evenementen, is drie jaar in de lucht en kan het aantal copycats niet meer op één hand tellen. “Over het algemeen is concurrentie goed, daardoor krijgt het concept veilen meer bekendheid en is er voor aanbieders en consumenten meer te kiezen”, zegt mede-oprichter Marcel Beemsterboer. "Maar dan moet iedereen zich wel aan de spelregels houden. Dat betekent geen misbruik maken van onze naam of letterlijk teksten overnemen. Iemand had OnlineVakantieveilingen opgezet, die hebben we vriendelijk meegedeeld dat dat echt niet kon. Als zo’n ondernemer het dan nog niet begrijpt, krijgt hij een officieel briefje over dat hij inbreuk maakt op onze merknaamrechten. Dat werkt, we hebben nog geen zaak hoeven aan te spannen.”
Merk vastleggen
Een concept vastleggen ter bescherming lukt niet zomaar als het een te algemeen begrip is. "Een concept beschermen is ontzettend lastig, ideeën zijn namelijk vrij voor de wet", legt ict-jurist Arnoud Engelfriet van ICTRecht uit. "Pas als je je concept helemaal uitgewerkt hebt tot het niveau van een draaiboek én mensen doen na wat in dat handboek staat, dan kun je optreden."
Te Velde heeft alleen het woord-beeldmerk van MijnStudent geclaimd, Beemsterboer is al heel blij dat zijn merknaam geaccepteerd is door het merkenbureau. “Het is bijna een soortnaam geworden voor het hele fenomeen van bieden op vakanties, dus we hebben geluk.”
Beemsterboer beseft zich dat internet copycats makkelijk maakt. “Je hele model is openbaar, met copy-paste kun je ver komen als concurrent. Maar het zit niet in ons dna om daar voorzichtig mee te doen, wij werken heel transparant. Het is niet meer van deze tijd om je werk achter gesloten deuren te houden. Iedereen kan onze voorwaarden lezen. Maar met negentig medewerkers moet je daar ook niet moeilijk over doen, dat is niet te vermijden.”
Marktvoorsprong
Engelfriet raadt ondernemers af om een concept te proberen vast te leggen. "Dat heeft juridisch nul en generlei waarde. Het levert soms bewijs op dat het concept al bestond, maar het bewijst niet dat jij de bedenker bent – je kunt immers andermans idee vastleggen – en het levert je al helemaal geen bescherming op", vertelt hij. "Je moet goed oppassen dat je weet wat er wel en niet beschermd is, en je niet laten misleiden door 'ideeregistratiebedrijven' die spiegelen met 'bescherm nu uw intellectueel eigendom'. De auteurswet is duidelijk: een concept is beschermd als het uitgewerkt is – op het niveau draaiboek -maar het achterliggende idee is te allen tijde vrij, registratie van je concept verandert daar niets aan. Volgens de merkenwet kun je optreden tegen mensen die jouw merknaam gebruiken of een naam die daarop lijkt, maar dan moet deze wel bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom gedeponeerd zijn als merk."
Een aantal dingen zijn wel duidelijk aan te pakken, aldus Engelfriet: "Als mensen onder jouw merk gaan varen, dan levert dat verwarring op en dat is wel iets om tegen op te treden. Wordt je hele site gekopieerd, dan is dat ook een vorm van aanhaken bij jouw reputatie. Dan wordt het tijd de advocaat los te laten", stelt hij. "Maar bij overgenomen voorwaarden of een kloon van je concept is het nuttiger om je voorsprong vast te houden. Want vergis je niet: het aantal uren dat je in een juridische procedure gaat steken is hoog, en die uren kun je niet steken in nieuwe diensten of verbetering van je service. Mijn advies is altijd: jij bent de eerste die ermee kwam, dat geeft je een marktvoorsprong. Laat ze het lekker proberen, ze worden toch nooit zo goed als jij."
Dominantie
Dat heeft ook MijnStudent als strategie: domineren, de eerste en grootste zijn. “We groeien goed, gaan komend jaar een vestiging openen in Amsterdam en Rotterdam, en willen de jaren daarna elk kwartaal in een andere plaats starten. Zolang je aan de voorkant harder groeit dan er aan de achterkant van je wordt afgesnoept, is er niks aan de hand”, zegt Te Velde. “Het enige waar ik bang voor ben is dat onze concurrenten onze goede naam besmeuren omdat ze slecht werk leveren. Wij werken elke dag hard om de beeldvorming rond studenten te verbeteren, dat ze niet alleen consumeren maar ook produceren.”
VakantieVeilingen.nl is niet zo bang voor de concurrentie. “Onze copycats blijven voorlopig klein. En ik geloof erin dat mensen die makkelijk kopieerwerk doen, het negen van de tien keer sowieso niet redden omdat ze de drive en passie missen die wij erin steken. Concentreer je op je eigen dienst, zorg dat je de beste service levert.”
Dit raadt ook Wilfred Backers, innovatieadviseur van Syntens, aan. “Je ontkomt niet aan concurrentie, dus zorg dat de kwaliteitsbeleving van klanten goed is. De achterkant moet perfect op orde zijn, dat klanten niet hoeven te wachten of in onzekerheid zitten over de dienst die je levert. Hebben zij de perceptie dat er iets niet goed gaat, dan kiezen ze niet meer voor je”, zegt hij. “En zorg dat je als eerste die naamsbekendheid hebt in de markt. Koppel je naam aan een logo, leg je logo, kleurstelling en lettertype vast, en communiceer dat via sites, bladen of televisiespotjes. Dan leert de grootste massa jou als eerste speler kennen. Andere partijen die later je op de markt komen, kunnen die positie niet meer behalen.”
Google Alert
Beemsterboer werkt continu aan de ontwikkeling van nieuwe technologie om de voorlopersrol te blijven houden. “De technologie verandert heel snel online, een nieuwe aanbieder kan natuurlijk met de nieuwste features komen. Onze innovatie- en businessdevelopmentafdeling is daarom constant bezig met van buitenaf kijken naar onze sites en ze up-to-date houden.”
MijnStudent blijft ook focussen op groei, maar blijft intussen goed opletten. Te Velde: “Het is een prikkel om scherp te blijven als ondernemer. We hebben Google Alert ingesteld, dus als er weer een studentenklusbedrijf opstaat, zijn wij de eerste die het weten.”
Backers geeft ook nog het advies om te gaan voor een strategische samenwerkingspositie. “Als de samenwerking met businesspartners goed verloopt, kun je zeggen: ‘bij ons gaat het altijd goed, kunnen we afspreken dat jullie alleen nog met ons werken?’ Een partij als VakantieVeilingen zou dat kunnen doen met een reisaanbieder bijvoorbeeld. Voor je concurrent wordt het dan steeds moeilijker om hetzelfde aan te bieden als jij.”
