Groepsdenken is niet bevorderlijk voor de innovatiekracht van je organisatie. Teamleden worden (subtiel) gedwongen de mening van de groep over te nemen en vaak is dat het standpunt van de leider of van degene met de grootste mond. Zodra je team vervalt in groepsdenken, worden we zelfgenoegzaam en slagen we er niet in om te innoveren, hetzij vanuit intimidatie, apathie of beide.
De term groepsdenken (groupthink) werd in 1971 geïntroduceerd door de psycholoog Irving Janis en had grote invloed op de opkomst van de groepsdynamica. Groepsdenken is een overdreven neiging om het met elkaar eens te zijn binnen een groep. We negeren belangrijke informatie, nemen alternatieven niet serieus en hebben geen oog voor slecht nieuws.
Zoomthink
Nu we veelal, en in de toekomst vaker, vanuit huis werken zijn we in toenemende mate toegewezen tot digitale communicatiekanalen als Zoom. En laat dat nu net de perfecte voedingsbodem zijn voor groepsdenken, meent Erica Dhawan, auteur van het boek Digital Body Language: How to Build Trust and Connection, No Matter the Distance.
Zij stelt dat bij online samenwerking de kans op groepsdenken zelfs een stuk groter is dan tijdens traditionele vergaderingen. ‘Zelfgenoegzaamheid, gesprekken die worden gedomineerd door een of twee mensen, en een soms onbewuste onderliggende wens om dat virtuele gesprek zo snel mogelijk af te kappen. Ik noem dit opkomende fenomeen Zoomthink.’
‘Het idee dat je nauwkeurig wordt bekeken door verre collega’s kan overrompelend werken’
Veel thuiswerkers voelen zich meer gehaast tijdens virtuele vergaderingen, deels omdat het moeilijker is om gefocust te blijven achter de computer. Bovendien ervaren velen virtuele vergaderingen als een stuk vermoeiender dan persoonlijke ontmoetingen. ‘De constante ongemakkelijkheid van stilte, het idee dat je nauwkeurig wordt bekeken door verre collega’s en de fysieke uitputting doordat je de hele dag naar een scherm staart kan overrompelend werken’, ziet Dhawaan. ‘Dit alles kweekt psychologische onbehagen dat je ervan kan weerhouden je uit te spreken.’
Verkeerde aannames
Ook pikken we minder makkelijk de lichaamstaal op waarop we altijd vertrouwden om ons denken te bevestigen. ‘Toch baseren we onze aannames en denken op wat wij zien. Omdat we te veel op digitale communicatie vertrouwen – in plaats van af en toe de telefoon te pakken – lees je de weinige digitale signalen verkeerd. Dit soort aannames bevorderen groepsdenken en verbreken de onderlinge verbinding.’
De regie bij Zoom-bijeenkomsten ligt vaak in handen bij degene die het eerst spreekt. Bovendien vinden we het moeilijker om elkaar te onderbreken terwijl we aan het zoomen zijn. Het resultaat? ‘Achterblijvende creativiteit, een gebrek aan diversiteit in meningen en een toename van ontevredenheid naarmate mensen zich genegeerd of ondergewaardeerd gaan voelen.’
Dhawan deelt op Fastcompany wat je kunt doen om te voorkomen dat virtuele vergaderingen broedplaatsen voor groepsdenken worden:
#1 Bereid je voor op spreektijd
Neem voor dat je spreektijd claimt. Stel bijvoorbeeld een of twee gerichte vragen of deel constructieve kritiek. Bedenk goed: zeg je wat je bedoelt, ben je specifiek genoeg en ben je duidelijk in je vragen?
#2 Rouleer hosts
Geef de leiding van de vergadering ook eens aan een ander. Het is niet alleen een gemakkelijke manier om ervoor te zorgen dat iedereen zich betrokken en gewaardeerd voelt, maar het geeft ook karakter aan onze vaak eentonige vergaderingen.
#3 Creëer een vervolgkans voor stillere collega’s
Niet iedereen vindt het makkelijk om een vinger op te steken (raise hand) met de functie onderin je scherm of het dempen van je microfoon op te heffen terwijl iemand anders aan het woord is. Je kunt zo geweldige ideeën van collega’s mislopen. Vraag je team via bijvoorbeeld e-mail contact op te nemen met ideeën en opmerkingen die ze tijdens de virtuele vergadering niet ter sprake hebben kunnen brengen.
#4 Kies de juiste tools voor een representatieve bijeenkomst
Geef stillere teamleden eerst ‘zendtijd’. Vraag je virtuele team om voor of na een vergadering via telefoon, chattools of e-mail voor een meer diepgaande een-op-een brainstorm. En gebruik voor teambrede besluitvorming opiniepeilingen om er zeker van te zijn dat je alle meningen in overweging neemt.
