ING moest 2 jaar geleden een boete van wel 775 miljoen euro betalen, omdat de bank gefaald zou hebben bij het toezicht op witwassen. Het was de grootste boete ooit voor de bank, maar volgens JC Heyneke (echte naam: Jan-Chris), ceo van techstartup Slimmer AI, is dit slechts het topje van de ijsberg van witwaspraktijken in de financiële wereld. ‘Er werken vele duizenden mensen aan het bestrijden van witwassen en fraude, maar verreweg de meeste van deze zaken worden niet opgespoord. Het is een supergroot probleem voor banken en betaalproviders.’
Met Slimmer AI, opererend vanuit Groningen en Amsterdam, hoopt Heyneke het tij te keren. Zijn bedrijf zet, zoals de naam al aangeeft, kunstmatige intelligentie in bij het bestrijden van financiële criminaliteit. Het is slechts één van de divisies van zijn startup, maar wel een die momenteel in de schijnwerpers staat. Afgelopen week kreeg Slimmer AI 4 miljoen euro groeigeld, bedoeld om in te zetten voor dit doel. Het kapitaal kwam van meerdere angels en strategische investeerders, onder wie Bol.com-oprichter en oud-ceo Daniel Ropers, Mollie- en MessageBird-oprichter Adriaan Mol en oud-Adyen-manager Maikel Lobbezoo. Mollie en PayPro zijn al afnemers van de service van Slimmer AI.
Heyneke groeide op in Zuid-Afrika en woonde jarenlang in de Verenigde Staten. Toen hij en zijn vrouw 12 jaar geleden hun eerste kind kregen, besloten ze naar Nederland te verhuizen. ‘Hier wilden we ons kind opvoeden. Nederland leek ons een prachtig land voor zowel ons zakelijke als persoonlijke leven. De kwaliteit van leven ligt hier erg hoog.’
Om witwassen goed te detecteren, heb je kunstmatige intelligentie nodig
De zakenman, die sindsdien in het Zuid-Hollandse Hillegom woont, prijst Nederland vanwege de egalitaire cultuur. ‘Mensen zijn hier vaak meer straightforward dan in Zuid-Afrika en de VS. De cultuur is hier minder hiërarchisch. Neem je als manager een beslissing in Nederland, dan vragen je medewerkers je al snel om uitleg. Ze helpen zelf ook mee bij het nemen van beslissingen. Dat vind ik super.’
Leg eens uit, hoe zetten jullie kunstmatige intelligentie in bij de bestrijding van financiële misdaden?
‘Alle financiële instellingen moeten transacties screenen op fraude- en witwasactiviteiten. Dat gebeurt momenteel vooral op basis van heel strenge business rules van De Nederlandsche Bank. In meer dan 99 procent van alle gevallen leidt dit echter tot valspositieve uitslagen (er komt dus ten onrechte uit de test dat er sprake is van bijvoorbeeld witwassen, red.). Organisaties hebben heel veel mensen nodig om al die valspositieve uitslagen te screenen op daadwerkelijke witwaspraktijken.’
‘Wij zagen hier een gat in de markt. Screenen kan niet met gewone software, daar heb je kunstmatige intelligentie en machinelearning voor nodig. Door dit in te zetten, kunnen we een risicoprofiel maken van hoe een goede transactie eruit zou moeten zien. We vergelijken vervolgens hoe het werkelijke gedrag zich verhoudt tot het voorspelde gedrag van iedere transactie. Zo weten we het aantal valspositieve uitslagen omlaag te krijgen.’
Hoe groot is het risico dat financiële bedrijven te maken krijgen met fraude en witwassen?
‘Gigantisch groot, er wordt wekelijks meer dan 30 miljard euro witgewassen wereldwijd. Naar schatting wordt minder dan 1 procent van al dit soort activiteiten opgespoord. Witwassen draait vaak om de opbrengsten van terrorisme, drugs en mensenhandel. Je wil natuurlijk niet dat zoiets door jouw platform of financiële instelling gefaciliteerd wordt. Ook voor het businessmodel van financiële bedrijven is het belangrijk dat dit voorkomen wordt. Ze staan onder toezicht van De Nederlandsche Bank en andere gerenommeerde instanties. Die verwachten dat je goed omgaat met je due diligence en witwassen voorkomt. Doe je dat niet, dan kun je een flinke boete krijgen, zoals bij ING het geval was. Je kunt zelfs je licentie verliezen.’
Werknemers op compliance-afdelingen kunnen zich richten op waardevoller werk. Daardoor stijgt hun geluksgevoel
Naast het voorkomen van boetes, kunnen financiële bedrijven dankzij de inzet van van kunstmatige intelligentie ook de kosten van hun compliance-afdelingen verlagen, stelt Heyneke. ‘Jaarlijks spenderen grote bedrijven meer dan 100 miljoen euro aan compliance. Grote financiële instellingen hebben talloze mensen op deze afdelingen werken. Groeien ze, dan moeten er weer extra mensen bij om al die mogelijke witwaszaken te checken. Dat is een grote kostenpost, die ten koste gaat van je business.’
Door kunstmatige intelligentie in te zetten, kunnen financiële instellingen hun compliance-afdelingen laten krimpen, belooft de ceo. ‘Bovendien kunnen werknemers op die afdelingen zich meer richten op de ingewikkelde zaken, aangezien ze al die valspositieve uitslagen niet meer hoeven te verifiëren. Hun werk wordt daarmee waardevoller, waardoor het geluksgevoel van werknemers kan stijgen.’
