Shivant Jhagroe

Wie: Shivant Jhagroe

Wat: universitair docent Bestuurskunde, Universiteit Leiden

Wapenfeit: pleit voor een inclusievere en rechtvaardigere benadering van duurzaamheid

‘Het westerse perspectief van duurzaamheid is een wit perspectief. Daardoor worden hele gemeenschappen buitengesloten’, zegt onderzoeker Shivant Jhagroe, universitair docent aan het Instituut Bestuurskunde van de Universiteit Leiden.

Als een van de weinige stemmen van kleur in het door witte stemmen gedomineerde duurzaamheidsdebat legt hij verbanden die anderen vaak over het hoofd zien: tussen economie, ecologie en onrechtvaardigheid.

De klimaatcrisis is volgens de Surinaams-Hindostaanse-Nederlandse academicus in beginsel een rechtvaardigheidscrisis. Een crisis die de mensen in de zuidelijke landen, het mondiale Zuiden, het hardst treft – terwijl ze er het minst aan hebben bijgedragen. ‘En de oplossingen die voor de duurzame transitie zijn bedacht – denk aan windmolens of elektrische auto’s – houden eeuwenoude uitbuitingspatronen in stand.’

Pleidooi voor ecorechtvaardigheid

Met zijn in 2024 verschenen boek Voorbij Duurzaamheid zet de onderzoeker zich af tegen dit ‘dominante duurzaamheidsdenken’. Dat is volgens Jhagroe vooral bedoeld om de bestaande economische orde in stand te houden. ‘Kapitalisme en de duurzame economie werken beide zodanig, dat ze vooral in het voordeel werken van grote bedrijven en de – vaak witte – bemiddelde klasse.’

Daarom bepleit hij een alternatief: ecorechtvaardigheid, het organiseren van andere relaties met elkaar en met de aarde. Radicale ecorechtvaardigheid om precies te zijn, want het systeem moet volgens hem bij de wortel worden aangepakt.

‘Zelfs sociale bedrijven als Fairphone en Tony’s Chocolonely denken en werken nog altijd vanuit de dominante kaders’, ziet hij. ‘Gelukkig zijn er ook veel sociale, agrarische en coöperatieve projecten die laten zien hoe een écht schone, groene en eerlijke economie eruit kan zien.’

‘Ongezellig’ zijn

Jhagroe zette binnen de Universiteit Leiden een project om diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid systematisch te bespreken. Ook in zijn onderwijs rondom duurzame transities staan deze onderwerpen centraal. De onderzoeker wil de studenten die uiteindelijk in het bedrijfsleven, de overheid of elders terechtkomen, de juiste inzichten en begrippen meegeven om uitsluiting te kunnen herkennen en benoemen.

‘Ik hoop dat ze in staat zijn om ‘ongezellig’ te zijn’, zegt hij. ‘Dat ze mede het geweten vormen van hun professionele omgeving.’

Die momenten van uitsluiting ervaart hij zelf ook. ‘In de tram, in de winkel en op straat. En veel mensen met mij. De opkomst van extreemrechts en de wijze waarop door de institutionele media vaak over moslims en Nederlanders van kleur wordt bericht, versterken dat alleen maar. De rol van Nederland met betrekking tot Gaza, het feit dat Israëlische levens boven Palestijnse levens worden gesteld, was een extra schok. Het rot zit diep. Nederland mag, nee moet, veel inclusiever.’

Lees ook het interview met Shivant Jhagroe in de reeks Duurzaamheidsdenkers: ‘Elektrische auto’s zijn niet bedacht om de planeet te redden, maar de auto-industrie’