Door deze Nederlandse ondernemers gaan bedrijven en branches komende jaren flink verduurzamen  

Een plantaardige versie van aardolie. In te zetten in gewone, bestaande fossiele olieraffinaderijen. Oftewel: ‘de belofte dat je je voetafdruk substantieel kunt verlagen, zonder dat je je assets hoeft af te schalen.’ Dat is de aanlokkelijke belofte van Vertoro, een in 2017 geboren spin-off van de universiteiten in Eindhoven en Maastricht, DSM, Brightlands en Chemelot InSciTe.

‘Het is zo simpel – en goedkoop – als espresso maken, zo grappen we vaak. Alleen hebben we het in ons geval niet over koffie, maar over een lignineolie’, vertelt Michael Boot, die als TU Eindhoven Fellow bij de startup betrokken is als medeoprichter en ceo (links op de foto, foto van MCM productions).

En de zaken gaan voorlopig voorspoedig. Eind juni ging een ‘pilot plant’ op industriecomplex Chemelot bij Geleen open, eind dit jaar moet in Zweden een grotere demonstratiefabriek operationeel zijn. Vervolgens is het plan volgend jaar een eigen commerciële fabriek operationeel te hebben.

Met de fossiele wereld meewerken

‘In fossiele termen hebben we het dan met een jaarlijkse productiecapaciteit van 1 miljoen kilo nog steeds over een dwerg’, zegt Boot. Maar wel een dwerg met een grote belofte. ‘Veel startups richten zich op een compleet nieuwe waardeketen, en laten de hele fossiele olie-industrie het liefst links liggen. Wij niet. We willen juist laten zien dat je sneller circulariteit bereikt als je met de fossiele wereld meewerkt, in plaats van ze tegenwerkt.’

De hele oliemarkt is al ruim 150 jaar winstgevend geweest, vervolgt Boot. ‘Dat is ook niet voor niets. Daar moeten we van leren. Net als die industrie richten wij ons op enerzijds brandstoffen en anderzijds chemicaliën en materialen. Je hebt beide markten nodig. De eerste voor schaalgrootte en CO2-impact, de tweede voor je winst; die twee gaan hand in hand.’

New Energy Challenge

Met hun olie die is geproduceerd vanuit reststromen van biomassa – onder meer lignine, zaagsel en agro-residuen – is Vertoro één van de tien finalisten van de zogeheten New Energy Challenge van Shell, Rockstart, YES!Delft en Get in the Ring, een competitie voor bedrijven die het verschil willen maken voor ‘het energiesysteem van de toekomst’.

Onder de finalisten bevinden zich verder bedrijven als het Finse Coolbrook, het Zwitserse Unisieve en het Britse RFC Power. Alle drie opkomend in duurzame chemicaliën. Daarnaast hebben ook de in waterstof specialiserende bedrijven FinnoExergy (uit Finland), Insplorion (uit Zweden) en H2Pro (uit Israël) de finale gehaald.

Opvallend: van de tien finalisten hebben er vier Nederland als standplaats. In de categorie scaleups gaat het daarbij om – naast Vertoro – het Utrechtse Simreka. Bij de categorie startups gaat het om Delft-IMP, over wie Sprout al eerder schreef, en het in 2018 opgerichte Gradyent, een bedrijf dat met behulp van AI en een cloud based softwareplatform warmtenetwerken kan optimaliseren, en daar recent nog een kleine twee miljoen euro voor ophaalde.

Grote, slimme thermostaat

‘Van het totale wereldwijde energieverbruik wordt ongeveer 50 procent gebruikt voor warmte’, vertelt co-founder en ceo Hervé Huisman. ‘Het is ook verantwoordelijk voor ongeveer de helft van alle broeikasgassen. Toch gaat de meeste aandacht uit naar elektriciteit en transport.’

Met Gradyent hoopt hij daar iets aan te doen. Het idee: zowel in het verwarmen van gebouwen als het warmtegebruik voor de industrie data verzamelen en hierdoor beter modelleren, zodat je de warmtenetten optimaal kunt aansturen en warmteverliezen meetbaar kunt verlagen.

Daarmee zijn procenten aan warmte te besparen, met minimale benodigde investeringen. ‘Zie het als een slimme thermostaat, maar dan op grote schaal’, legt Huisman uit. ‘Met veel sensoren, veel rekenkracht, en een zelflerend algoritme dat laat zien waar de grootste voordelen te boeken zijn.’

Meedraaien in de Champions League

In stadsverwarming is het bedrijf al een scaleup, waarbij onder meer netwerken bij de gemeente Den Haag zijn aangesloten. Maar de grote belofte, zo zegt de ceo, ligt in de industrie. Vandaar ook de aansluiting bij de New Energy Challenge, want in de industrie is het bedrijf op dit moment nog op zoek naar een pilot om de kansen te verkennen.

‘In industriële warmte gaat acht keer zoveel energie om als in warmtenetten voor woningen. Als we dus daar volgend jaar een paar grote chemical plants kunnen overtuigen van de voordelen van ons systeem, draaien we meteen mee in de Champions League, en kunnen we tot serieuze besparing komen.’

Met AI sneller producten ontwikkelen

Ook de andere in Nederland gevestigde finalist, Simreka, heeft zijn hoop gezet op software. Maar dan wel weer in een heel andere tak van sport. Het bedrijf werkt al sinds 2015 aan simulatiesoftware om de chemische industrie sneller nieuwe producten te kunnen laten ontwikkelen.

‘Er zijn tal van theoretische alternatieven om nieuwe producten en productiemethoden te creëren’, aldus ceo Akshay Patel. ‘Denk aan circulair, biobased, gebaseerd op waterstof of op eiwit. Als je sneller al deze mogelijkheden kunt afwegen, dankzij door AI voortgedreven algoritmes, kun je sneller veelbelovende producten en methodes vinden die aansluiten bij de vraag naar zowel technische prestaties, als kosteneffectiviteit, veiligheid en duurzaamheid. Zo kunnen we meehelpen om sneller duurzame en kosteneffectieve producten te ontwikkelen.’ Vandaar ook de inzending voor de New Energy Challenge, zegt hij. ‘Het geeft ons een uitstekende en wereldwijd schaalbare manier om ons doel te bereiken.’

Energietransitie gaat te langzaam

Zelf kwam hij via de universiteit van Mumbai eerst terecht bij de universiteit van Iowa in Amerika, en vervolgens voor een promotieonderzoek in Utrecht. Daar promoveerde hij in 2014, waarna hij in 2015 (mede) met Simreka begon. ‘Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in duurzame, en met name biobased, producten.’

‘Na mijn promotie zag ik dat de huidige geleidelijke energietransitie te langzaam ging. We moeten in de komende tien tot dertig jaar, en niet in de komende honderd jaar, de volledige transformatie bereiken die de huidige milieu- en gezondheidsproblemen van ons vragen. Dat is de reden waarom ik mede dit bedrijf ben begonnen.’

Doel: 1.000 aangesloten bedrijven

En wat de toekomst voor dat bedrijf in petto heeft? ‘In 2025 is ons doel dat we 1.000 wereldwijde productiebedrijven hebben aangesloten, die onze oplossing gebruiken om zowel in de energie van morgen te voorzien als de energie van morgen te gebruiken voor duurzame, kosteneffectieve doelen.’

Dus: 1.000 bedrijven, allemaal bezig met een meer duurzame wereld. Het lijkt verdacht veel op het doel van de New Energy Challenge, die Shell jaarlijks uitschrijft. Een challenge die steeds beter laat zien dat er een wereld is voorbij – alleen – olie en gas oppompen. En dat ook in die wereld nog steeds gezonde bedrijven zijn op te bouwen, vol innovatief vermogen en ondernemerschap.

Lees ook: 

• Deze Nederlandse ondernemers zorgen voor de energie van morgen
• Zo win jij groeigeld en coaching in de New Energy Challenge
• Hoe NanoSUN en EcoG de energietransitie willen vormgeven