Philips werd groot met het verkopen van lampen. Nu verkoopt het bedrijf licht. Wat betekent dat voor de bedrijfsfinanciering?
Sinds architect Thomas Rau 3 jaar geleden Philips benaderde met het verzoek om licht in plaats van lampen in zijn kantoor, is het hard gegaan met Circular Lighting, zoals het bedrijf deze nieuwe product/service-combinatie noemt. Niet langer betaalt de klant voor de verlichtingsinstallatie, en heeft de klant pech als de lampen stroom blijken te vreten of snel kapot gaan, de klant betaalt voor het gebruik van licht. En dus heeft de verlichtingsproducent er baat bij om de lampen zo energiezuinig mogelijk te maken. Bovendien doet Philips er verstandig aan verlichting te leveren die heel lang meegaat en eenvoudig te onderhouden is, zodat de onderhoudskosten afnemen.
68 procent energiebesparing
Na afloop van het contract kan de klant het contract verlengen of de verlichtingsinstallatie terugleveren aan Philips ten behoeve van hergebruik of recycling. Hierdoor dragen de klant en Philips bij aan een circulaire economie. In 2014 verkocht het Circular Lighting aan een vervoersbedrijf in Washington, USA. ‘In 25 parkeergarages werden 13.000 LED-armaturen opgehangen. De looptijd van het contract is 10 jaar. Verwachte energiebesparing: 68 procent. Philips zorgt voor het onderhoud en de verlichtingsinstallatie wordt gefinancierd vanuit de energiebesparing’, vertelt Anton Brummelhuis, Senior Director Sustainability van Philips.
50 procent energiebesparing
In datzelfde jaar werd ook een andere grote deal gesloten, met Schiphol voor de verlichting in Lounge 2, het grootste winkelgebied achter de douane dat momenteel volledig wordt gerenoveerd. Brummelhuis: ‘Schiphol krijgt licht, de verlichtingsinstallatie blijft van Philips. De derde partner in de deal, Cofely, verzorgt de installatie en het onderhoud.’ Verwachte energiebesparing: 50 procent.
Verandering van financiering
Het nieuwe verkoopmodel betekent ook dat het bedrijf met een ander financieel model moest komen. Niet langer maakt Philips een product om het meteen voor de volle pond te verkopen, de klant betaalt jaarlijks of maandelijks voor het gebruik en de service en heeft voor langere tijd een contract. ‘We zitten in een leercurve’, zegt Brummelhuis. ‘Bij elke samenwerking die we hebben gedaan, zit de financiering net wat anders in elkaar.’
Businessmodellen opnieuw vormgeven
Voor het eerste experiment met Circular Lighting, met Thomas Rau, stapte de lichtafdeling naar de collega’s van Philips Capital, dat toen vooral betrokken was bij de financiering van Managed Equipment Service-contracten voor onder meer dure ziekenhuisapparatuur zoals MRI-scanners, vertelt Brummelhuis. Deze mensen van Philips Capital werden ook aan het werk gezet om uit te dokteren hoe de financiering en de businessmodellen voor Circular Lighting vormgegeven konden worden. Op dit moment werkt Philips Capital voor elke deal van Circular Lighting verscheidene financieringsopties uit, van kopen tot ter beschikbaarstelling, en werkt hiervoor intensief samen met externe financiers (banken en leasemaatschappijen).
3 besparingen
Bij Circular Lighting streeft Philips ernaar om de investering over de contractperiode terug te verdienen door middel van 3 besparingen. Ten eerste de besparing op energiekosten, door gebruik van zuinige LED-lampen en sensoren die vertellen wanneer er meer licht moet zijn (veel mensen, donker buiten) en wanneer er minder licht nodig is. Ten tweede door te besparen op servicekosten. Dat lukt door gebruik te maken van duurzame ontwerpen dat alles gemakkelijk te repareren valt en door software die aangeeft wanneer (preventief) onderhoud nodig is. En ten derde door te besparen op afschrijving, dus door ervoor te zorgen dat de installatie zo lang mogelijk waarde behoudt, legt Brummelhuis uit.
Kijken naar duurzaam ontwerp
‘Vaak gaat het bij de circulaire economie over welke materialen er gebruikt worden’, zegt Brummelhuis. ‘Maar nog belangrijker is het om naar het hele ontwerp te kijken. Dan kun je die besparing op afschrijving realiseren. Als je je auto na 10 jaar wil verkopen, is de auto meer waard dan de waarde van de losse materialen bij elkaar opgeteld’, geeft hij als voorbeeld. ‘Als de auto nog goed rijdt, wil iemand hem vast als tweedehands auto gebruiken, en daarin zit de waarde.’
Als je je auto na 10 jaar wil verkopen, is de auto meer waard dan de waarde van de losse materialen bij elkaar opgeteld’
Circulaire ontwerpregels
De ontwerpafdeling van Philips moet daardoor ook anders werken. ‘We gaan nu vaker circulaire ontwerpregels toepassen. Daarin staat onder meer dat alle onderdelen gemakkelijk te recyclen moeten zijn, dus geen grondstoffen mengen die daarna niet meer uit elkaar gehaald kunnen worden. Nog een regel: zorg dat de onderhoudskosten laag zijn. Dat betekent dat het product zo lang mogelijk goed moet blijven en dat alle onderdelen zo veel mogelijk los te vervangen zijn.
Graag terugkopen
Philips maakt bij Circular Lighting ook gebruik van software die in de gaten houdt of en waar er onregelmatigheden optreden. Zo hoeft er niemand rond te lopen om de boel te controleren, maar komt er een melding binnen en gaat er dan pas iemand op pad. ‘Vroeger wilden we onze spullen nooit terugkopen’, zegt Brummelhuis. ‘Nu willen we onze spullen juist graag terughebben. Omdat we alles opnieuw kunnen gebruiken. Is het niet voor hoogwaardig hergebruik, dan wel om de onderdelen opnieuw te kunnen gebruiken, of om ze door te verkopen. Als dat allemaal niet lukt, kunnen we de grondstoffen altijd nog recyclen.’
Waarde voorspellen
Financiers investeren dus in zo’n lichtinstallatie, maar hoe weet die financier zeker dat hij zijn geld terugkrijgt? ‘Een belangrijk deel van de waarde zit dus in het hergebruik’, zegt Brummelhuis. Niet voor niks willen financiers graag samenwerken met producerende bedrijven, zoals Philips, zegt Brummelhuis. ‘Banken en investeerders zijn op zoek naar nieuwe financieringsbehoeftes, maar willen grote kredietrisico’s voorkomen. Gespecialiseerde maakbedrijven hebben kennis van hun producten en diensten die anderen ontberen, en weten heel goed wat er in de toekomst gaat spelen. Met die partijen willen financiers zakendoen.’
De lineaire economie komt aan zijn einde. Je kunt maar beter ervoor zorgen dat je tijdig voorsorteert op de circulaire economie.’
Kennis opdoen
Bedrijven die aan de slag willen met de circulaire economie, moeten zich goed verdiepen in wat dat eigenlijk betekent, adviseert Brummelhuis. ‘Je moet je niet blind staren op de materialen alleen, je moet echt begrijpen wat de circulaire economie inhoudt. Wij werken bijvoorbeeld samen met de Ellen MacArthur Foundation, de Circle Economy en Turntoo in Nederland. Er zijn allerlei platforms die kennis verzamelen en delen. Zorg dat je goed begrijpt wat de circulaire economie inhoudt, voordat je veranderingen in die richting doorvoert.’ Dat bedrijven moeten veranderen, is helder voor Brummelhuis. ‘De lineaire economie komt aan zijn einde. Je kunt als bedrijf er maar beter voor zorgen dat je tijdig voorsorteert op de circulaire economie.’
Meer weten over circulair ondernemen? Bezoek een evenement tijdens de week van de Circulaire Economie
