De slimme samenleving is geweldig. Algoritmes, Internet of Things, zelflerende software en robots maken ons leven aangenamer en ons werk efficiënter: onze auto’s rijden binnenkort vanzelf naar kantoor, zodat we lekker én veilig kunnen werken in de file. Tegelijkertijd is onze wereld complexer dan ze ooit geweest is, en werpt de invloed van machines en robots ethische vragen op. Hoe moet je als organisatie succesvol omgaan met deze ongeziene complexiteit? MAD, zo blijkt: Modulair, Agile en Decentraal. Doe daar nog een vleugje maatschappelijke waarde en sterk leiderschap bij en je organisaties is klaar voor de toekomst.
Werk modulair
Grotere complexiteit vraag om een modulaire aanpak, stellen Sander Klous en Nart Wielaard in hun boek Vertrouwen in de slimme samenleving. ‘Het opknippen van producten, diensten, processen of taken in modules helpt om met grote verscheidenheid om te gaan en complexiteit beheersbaar te maken’, zeggen ze. ‘De functionaliteit van een product, dienst of platform bepaalt hoe modulair de oplossing moet zijn. Modulair werken of modulaire diensten en producten aanbieden impliceert wel dat alle modules als legosteentjes op elkaar passen. Daarvoor zijn duidelijk afspraken en een hechte samenwerking absoluut noodzakelijk.’
Werk agile
In onze huidige wereld zijn er niet veel zekerheden meer. Onder meer door de digitalisering verandert onze maatschappij razendsnel. Organisaties moeten kunnen omgaan met die grote onzekerheid om overeind te blijven. Dat vereist een grote wendbaarheid. ‘Onzekerheid heeft verschillende oorzaken: ingewikkeldere producten of diensten, een veranderende marktvraag, nieuwe wetgeving, et cetera. In zo’n omgeving moet er in kort-cyclische stappen worden gewerkt. Er zijn immers geen blauwdrukken te definiëren voor de juiste manier van werken’, stellen de auteurs.
Organisaties die agile werken, werken met kortetermijndoelstellingen en kleine stapjes in processen. Daarom vraagt een agile aanpak volgens de auteurs om scherp geformuleerde doelstellingen: ‘De overkoepelende missie van de organisatie moet ervoor zorgen dat de kleine stapjes steeds in de gewenste richting worden gezet. De overkoepelende missie is vooral belangrijk als modulariteit wordt gecombineerd met agile ontwikkeling.’
Werk decentraal
Organisaties die snel werken, snel groeien en snel reageren op een even snel veranderende werkelijkheid hebben alle baat bij een decentrale aanpak. ‘Een decentraal model troeft centrale modellen af op snelheid van informatieverwerking doordat de toevallige complexiteit (bureaucratie) wordt beperkt en de essentiële complexiteit wordt beheerst.’ Een bijkomend voordeel van decentraal te werken is dat opschalen eenvoudiger is: in kleine decentrale teams is er immers snel toegang tot kennis, talent, capaciteit.
Maar een decentrale aanpak houdt ook risico’s in. De decentrale teams moeten goed beseffen dat hun speelruimte niet onbegrensd is en dat hun onafhankelijkheid en zelfstandigheid niet compleet is. ‘Er moet dan ook een mechanisme zijn dat ervoor zorgt dat decentrale teams niet uit de bocht vliegen. Daartoe moet de organisatie niet worden gemanaged als een hiërarchische organisatie, maar als een netwerk.’
Streef naar shared value
Organisaties die puur vanuit het commerciële eigenbelang redeneren, zullen niet overleven. Daar zijn zowat alle ondernemers en bedrijfsleiders het eens. Je moet streven naar shared value en ook denken vanuit de waarde voor de gebruiker of consument. Dat is essentieel om draagvlak en vertrouwen te krijgen. Wie dat niet doet zal volgens de auteurs vroeg of laat de rekening gepresenteerd krijgen. ‘Bedrijven moeten in een slimme samenleving dus niet alleen financiële waarde creëren – winst maken – maar ook maatschappelijke waarde bieden – extra nut voor de gebruiker.
Focus op wat níet zal veranderen
Van een ‘klassieke’ organisatie een MAD organisatie te maken vergt sterk leiderschap en een topman met visie, die niet bang is om (financiële) risico’s te nemen. ‘Goed leiderschap betekent soms een sprong in het diepe vanuit de overtuiging dat je dan vanzelf leert zwemmen’, menen de auteurs. Tot slot geven de auteurs nog een gouden tip mee van Amazon-topman Jeff Bezos. ‘Hij krijgt naar eigen zeggen vaak de vraag wat er de komende tien jaar verandert, en vrijwel nooit wat er niet zal veranderen. Terwijl je juist op dat laatste een strategie zou moeten bouwen.’ [tweet_dis]Voorspellen hoe de wereld zal evolueren is met de huidige technologische ontwikkelingen niet mogelijk. Maar je organisatie voorbereiden op de toekomst wel, als je je manier van werken vandaag al aanpakt.[/tweet_dis]
Vertrouwen in de slimme samenleving is verschenen bij Managementboek.
