Stap één van digitale transformatie is het digital ready of data ready maken van de bedrijfsvoering. Hoe? Door bedrijfsprocessen te automatiseren en/of door online marketing en sales. Een stap verder gaat het uitbreiden en misschien wel helemaal omgooien van het traditionele businessmodel.
Mogelijkheden genoeg. Denk aan ‘gebruik in plaats van bezit’ en ‘mobility-as-a-service’: mensen willen geen eigen cd-verzameling, volle boekenkast of auto meer, maar luisteren naar Spotify, lezen gedownloade boeken op een e-reader en nemen via een digitaal platform mobiliteitsdiensten af. Of ‘productie on demand’: je produceert alleen nog maar wat klanten nodig hebben én wanneer ze het nodig hebben.
Andere trend is ‘gemak boven alles’. Daarvan zijn de bezorgdiensten van de traditionele supermarkten succesvolle voorbeelden, concurrerend met new-kids-on-the-block als Getir, Gorillas en Picnic.
MT/Sprout peilt in het DX300-onderzoek de stand van de digitale transformatie in Nederland. We beantwoorden twee vragen: Welke bedrijven en organisaties lopen voorop in de digitale transformatie? En: welke dienstverleners maken dit mogelijk?
Dit zijn de leaders en enablers in digitale transformatie
Relevante data zijn voor de ontwikkeling van die digitale businessmodellen cruciaal. Als het goed is, neemt de beschikbaarheid daarvan toe. De Europese Unie streeft naar een digital single market. Die nieuwe datastrategie moet volgens innovatiehoogleraar David Langley (RUG) leiden tot een veilige interne markt voor data die vrij binnen de hele EU en door alle sectoren heen circuleren.
Veel bedrijven zijn zich volgens Langley nog niet bewust van de mogelijkheden die dat gaat bieden. Het Groningen Digital Business Centre (GDBC), waaraan Langley is verbonden, helpt ze daarop te anticiperen met een ‘digital roadmapping-methode’ en een ‘digital readiness scan’. ‘Als je het goed aanpakt is de potentie enorm.’
In het kort
- Automatiseer je bedrijfsprocessen
- Ontwikkel een nieuw businessmodel
- Ga bijvoorbeeld voor on demand-productie, zoals 247Tailorsteel
- Zoek samenwerking, net als parkeerplatform ParkBee
- En vergeet niet te profiteren van vrij circulerende data
Trendsetter on demand
Een voorbeeld van een digitale trendsetter is ondernemer Carel van Sorgen. Met metaalbewerkingsbedrijf 247Tailorsteel maakte hij een drastische ommezwaai van traditionele, aanbodgedreven productie naar on demand. Via een door het bedrijf ontwikkeld internetportal start de klant zelf de productie van onderdelen. Na enkele minuten krijgt hij de offerte, het product volgt twee dagen later.
Klanten zijn onder meer bouwbedrijven en metaalbewerkers, maar ook kunstenaars en de kapper om de hoek die zijn logo uit metaal laat snijden. CEO en mede-eigenaar Carl Berlo mikt nu ook op grootafnemers die een koppeling willen tussen hun eigen ERP-systeem en het bestelportal. De digitale omgeving wordt ontwikkeld door de dertig softwareontwikkelaars die 247Tailorsteel in huis heeft.
Dit jaar gaat de omzet van het volautomatische bedrijf door de 100 miljoen euro en de omzet per werknemer ‘ontploft’, stelt Berlo. Het bedrijf gaat in sneltempo internationaal. Een fabriek in het Duitse Langenau bedient de klanten in Zuid-Duitsland en Oostenrijk, en er zijn vergevorderde plannen voor een fabriek in West-Vlaanderen voor afnemers in de Belgische en Noord-Franse markt. Via een samenwerking met de leverancier van de lasersnijmachines Trumpf hoopt Berlo de wereld te gaan veroveren.
Parkeren met purpose
Ook het succes van startups toont de kansen van digitalisering. Neem parkeerplatform ParkBee, dat een alledaagse ergernis als een parkeerplek zoeken als uitgangspunt nam voor een slimme nieuwe dienstverlening. Na flinke groei de afgelopen jaren is het bedrijf inmiddels als scaleup te kwalificeren.
Het online platform geeft consumenten toegang tot lege parkeerplaatsen in parkeergarages van onder andere hotels en kantoren. Dankzij de integratie met bestaande parkeerapps en mobiliteitsaanbieders als Parkmobile, Yellowbrick, Tranzer, JustPark en RingGo zijn er inmiddels 30 tot 50 miljoen gebruikers in Nederland en Engeland.
In het voorbijgaan kan het bedrijf ook een maatschappelijk punt scoren. Commercieel directeur (CCO) Wouter de Bruijne: ‘Door garageparkeren aantrekkelijk te maken, halen we auto’s van de straat en maken we steden leefbaarder.’
Zoek in een vroeg stadium contact met anderen
De duurzame kant van ParkBee heeft het volgens de CCO makkelijker gemaakt om talent aan te trekken. ‘We stimuleren bijvoorbeeld het gebruik van elektrische auto’s en werken intensief samen met aanbieders van deelmobiliteit.
Doordat we een goed verhaal hebben, is zowel het financieren van onze groei als het aantrekken van talenten geen probleem. Juist nu willen professionals een baan met impact.’ In deze krappe arbeidsmarkt biedt dat ook een kans voor andere bedrijven die zich op het digitale pad begeven.
In een vroeg stadium contact zoeken met anderen, dat is een les die De Bruijne in de startupfase van ParkBee heeft geleerd. Net als zijn medeoprichters sparde hij in die eerste tijd regelmatig met een ervaren coach en met andere ondernemers. ‘Dat was heel waardevol. Het heeft ons zeker geholpen om valkuilen tijdig te onderkennen en te omzeilen.’
Ontwijk de 7 valkuilen van digitaal gaan
Dit moet je dus in elk geval niet doen. Dit zijn de zeven valkuilen op de weg naar een digital driven organisatie en verdienmodel.
1. Aan de onderkant beginnen
Het gaat er niet om wat de IT-afdeling aan digitale vernuftigheden bedenkt, maar om wat de klant wil. Die behoefte moet altijd het uitgangspunt zijn van digitale transformatie. Begin dus met de bovenkant en niet met de onderkant, adviseert chief digital officer (CDO) Richard Wagenmakers van KPMG.
‘Digitale transformatie is niet iets technologisch’ dat puur binnen de organisatie gebeurt. In plaats van vanuit de IT-ondersteuning moet de transformatie worden aangepakt vanuit de klantbehoefte.’
2. Te veel willen doen
Niet alle kanten opschieten met mooie ideeën, is het tweede devies. Van wilde plannenmakerij komt doorgaans weinig terecht. Veel bedrijven hebben wel deze neiging, constateert Wagenmakers: zij willen te veel doen. Dat is te voorkomen door te beginnen met een afgewogen visie en een afgebakende veranderstrategie. Ambitie mag grenzeloos zijn, maar zie eerst helder te krijgen wat die ambitie is.
3. De transformatie delegeren
Een valkuil voor de drukbezette bestuurder: digitale transformatie wel vreselijk belangrijk vinden, om die vervolgens te delegeren aan een digital officer of iemand uit de IT-hoek. Ziezo, dat is gecoverd. Nee dus, zegt Wagenmakers van KPMG. ‘Het proces van digitalisering moet iets zijn dat de hele organisatie aangaat, dus inclusief het management.’
4. Pure focus op technologie
Vergeet bij digitaliseren de bedrijfscultuur niet, zegt expert Anita Lieverdink van onderzoeksinstituut TNO. Nieuwe processen of businessmodellen ontwikkelen en die vervolgens plompverloren droppen in de organisatie, dat werkt dus niet.
De uitvoering van een digitale strategie vergt vaak een totaal andere manier van werken. Denk aan agile, waarbij medewerkers van verschillende afdelingen samenwerken aan tijdelijke projecten. Zo is je product of dienst gaandeweg aan te passen aan de veranderlijke behoeften van de klant. En denk ook aan je toeleveranciers, zijn zij wel klaar voor jouw digitale transformatie?
5. Databeleid op zijn beloop laten
Met databeleid zijn bedrijven vaak te afwachtend, vindt Wagenmakers van KPMG. Data zijn volgens de chief digital officer ‘onontbeerlijk’ bij het in kaart brengen van de toekomstige ‘klantreis’. Daaronder verstaat hij de fasen die een klant doorloopt om tot de aankoop van een product of dienst te komen. Zonder scherp inzicht in de beweegredenen van (toekomstige) klanten, kom je met je prachtige nieuwe businessmodel niet ver.
Ook Lieverdink van TNO ziet toegang tot data als een must, zeker als je met artificial intelligence (AI) aan de slag gaat. ‘Dat is een absolute voorwaarde om de innovatieve technologie door te ontwikkelen, om te zetten in een commercieel product en te versnellen. Alleen zo kun je concurrerend zijn in een keiharde winner takes all-omgeving.’
6. Je vastzetten met één technologie
Voorkom dat je al je pijlen richt op één specifieke technologie die de digitale transformatie mogelijk maakt. Met zo’n keuze zet je jezelf vast, waarschuwt Wagenmakers. ‘Het is zaak om als bedrijf zo flexibel mogelijk te blijven.’
Het is lastig om van die houvast af te zien, erkent de chief digital officer. Je weet immers ook nog niet precies hoe je toekomstige diensten en producten eruitzien en hoe de klanten ermee omgaan. ‘Ik beschouw dit als de grootste uitdaging van de digitale transformatie.’
7. Zelf het wiel uitvinden
Zoek liever andere partijen op die met een vergelijkbaar proces bezig zijn, experts of inspirerende startups. Meerdere Nederlandse universiteiten hebben regionale kennisplatforms opgezet die hierbij kunnen helpen. Zoals het Groningen Digital Business Centre (GDBC) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het KIN Center for Digital Innovation van de VU in Amsterdam.
‘Een bedrijf kan via ons in contact komen met hoogleraren, docenten, PhD’s en studenten of startups die helpen om de digitale transformatie te verwezenlijken’, aldus projectleider Bas Baalmans van het GDBC. De lineaire toeleveringsketen van voorheen heeft plaatsgemaakt voor een ‘digitaal ecosysteem’, zegt David Langley, RUG-hoogleraar Internet, Innovation and Strategy.
Daaronder verstaat hij een niet afgebakend netwerk van bedrijven en organisaties dat jouw bedrijf bestaansrecht en groeimogelijkheden biedt. Langley: ‘Dit is misschien wel de belangrijkste boodschap: doe het niet alleen.’
