Tony’s Chocolonely begon als een kleine sociale onderneming die cacao inkoopt om boeren een ‘leefbaar loon’ te garanderen. De Amsterdamse onderneming is nu uitgegroeid tot een snelgroeiend internationaal bedrijf, waarvan de inkoopprincipes zijn overgenomen door de grootste Nederlandse supermarktketen. Kunnen andere sociale ondernemingen volledige bedrijfstakken veranderen? Wij zijn geneigd te zeggen van wel.
De wereldeconomie moet een brede en verstrekkende transitie naar duurzaamheid ondergaan om de sociale en ecologische uitdagingen waarmee de mensheid wordt geconfronteerd het hoofd te bieden. Het Klimaatakkoord van Parijs en de SDG’s (Sustainable Development Goals, red.) bieden een routekaart naar duurzaamheid – en het bedrijfsleven zet al stappen in de goede richting.
Versnelling
We zien grote, sociaal betrokken bedrijven middelen toezeggen om zich te concentreren op diversiteit en inclusie en klimaatneutraal te worden. We zien impactgeoriënteerde startups die zich richten op sociale of ecologische oplossingen. De urgentie en omvang van mondiale problemen zoals klimaatverandering, ongelijkheid en armoede vragen om versnelling.
Wij stellen dat sociale ondernemingen eveneens een cruciale rol spelen. Deze bedrijven hebben specifieke maatschappelijke doelstellingen die hand in hand gaan met het maken van winst als bedrijf. Een sociale onderneming richt zich meestal op één belangrijke sociale oorzaak, zoals internationale armoede, werkgelegenheid voor kansarme groepen of klimaatverandering. Hun waarden zijn ingebouwd in hoe ze als bedrijf werken en zijn intrinsieke onderdelen van hun branding en marketing. Impact, in een of andere vorm, maakt deel uit van hun DNA.
Sociale ondernemingen vergroten het mogelijke en wenselijke en verhogen het acceptabele
Maar omdat de meeste sociale ondernemingen relatief klein zijn, worden ze soms terzijde geschoven als goedbedoeld maar ineffectief. Onderzoek van Social Enterprise NL, gebaseerd op academische literatuur en casestudy’s uit het veld, beweert het tegenovergestelde: hun activiteiten inspireren of dwingen vaak grootschalige verandering af. Sterker nog, uit de Social Enterprise Monitor 2020 blijkt dat 96 procent van de Nederlandse social enterprises ernaar streeft om andere organisaties actief te beïnvloeden om duurzamer te handelen.
Dit gebeurt op drie manieren:
Vergroten van het mogelijke: laten zien dat het haalbaar is om duurzamer te ondernemen, anderen inspireren en nieuwe modellen aanbieden die gekopieerd kunnen worden.
Vergroten van het wenselijke: de aantrekkingskracht van duurzame bedrijfsmodellen opbouwen voor consumenten, werknemers en investeerders.
Verhogen van het acceptabele: het veranderen van de parameters van wat algemeen als acceptabel wordt beschouwd, of niet, als het gaat om duurzaamheid en inclusiviteit.
Drie sociale ondernemingen met impact
Het bereiken van verantwoorde principes binnen een branche kan verstrekkende gevolgen hebben, door brancheconvenanten te creëren die verder gaan dan wat een bedrijf of onderneming kan bereiken. Hier zijn 3 voorbeelden waar deze aanpak heeft gewerkt:
- Tony’s Chocolonely
Het voorbeeld van Tony’s Chocolonely laat zien hoe het bedrijf andere chocoladebedrijven actief aanmoedigt om hun methoden over te nemen via Tony’s Open Chain-platform. Dit is een open source platform dat alle relevante informatie en tools verzamelt die bedrijven kunnen gebruiken om ervoor te zorgen dat hun toeleveringsketens 100 procent vrij zijn van slavernij en dat cacaoboeren een leefbaar inkomen kunnen verdienen. Dit wordt bereikt door de traceerbaarheid in de supply chain te vergroten, gebaseerd op Tony’s eigen Five Sourcing Principles-model.
Met chocolademerk Delicata sloot supermarktketen Albert Heijn zich als eerste aan bij Tony’s Open Chain. Door samen te werken met Tony’s Chocolonely dragen zij bij aan een positieve ontwikkeling van de sector.
- Fairphone
Een ander voorbeeld is Fairphone, de ethische smartphoneproducent. Het heeft de Fair Cobalt Alliance opgericht die spelers uit de industrie samenbrengt om de omstandigheden te verbeteren waarin kobalt wordt gewonnen in de Democratische Republiek Congo. De alliantie streeft ernaar ‘een voorbeeld en een bewezen methodologie te bieden die anderen kunnen volgen, wat leidt tot een bredere acceptatie door de industrie en integratie van verantwoord ASM-kobalt in toeleveringsketens’.
- Closing the Loop
Een derde voorbeeld is Closing the Loop, een sociale onderneming die elektronisch afval inzamelt en recyclet in landen waar een infrastructuur voor afvalrecycling ontbreekt. Door de zogenoemde B2B-oplossing afvalcompensatie aan te bieden, helpt het niet alleen bedrijven om afvalvrij elektronica in te kopen, maar zet het ook duurzaamheid en circulariteit op de kaart van de technische wereld.
Closing the Loop is steeds sterker geworden in het aanscherpen van hun klantstrategie en benadrukt de cruciale rol voor grote bedrijven om de beïnvloedingscapaciteit van een sociale onderneming te versterken.
Volgende stappen
Sociale ondernemingen zijn zeker een invloedrijke motor voor de transitie naar duurzaamheid. Maar ook andere individuen en bedrijven zouden moeten overwegen om hun rol te spelen en erkend te worden als bijdragers aan een betere wereld.
Het bereik van veel sociale ondernemingen wordt vaak beperkt door hun gebrek aan middelen. Bedrijven moeten daarom op zoek gaan naar meer mogelijkheden voor samenwerking en partnerschappen, bijvoorbeeld via platforms als de Response Alliance for Social Entrepreneurs of het PACE-platform voor circulaire verandering. Impact investeerders zouden middelen moeten inzetten om de beïnvloedingscapaciteit te versterken. Met meer brede steun zou deze invloed zich nog verder kunnen uitbreiden dan we nu zien.
We hebben allemaal onze eigen rol te spelen bij het creëren van de wereld die we graag zouden willen zien, maar het is zeker duidelijk dat zelfs kleine invloedssferen een flinke impact kunnen hebben met de juiste acties.
