Het sociaal akkoord lijkt op een strategisch antwoord van de polder. Maar het is de vorm die telt, want de inhoud ontbreekt grotendeels.
Hoe vaak komt het voor dat een eindverantwoordelijk bestuurder echt geen idee meer heeft hoe het nu verder moet? Regelmatig. Vanuit de gedachte dat geen besluit slechter is dan elk ander besluit bekijken deze captains of industry hun opties, Ze wikken en wegen en nemen – het hart vervuld van twijfel – toch een beslissing. En dan gaan ze ervoor. Ad Scheepbouwer, de man die KPN naar de hoogste toppen voerde, is er een voorbeeld van. Natuurlijk twijfelt hij, maar als de richting daar is, dan ga je ervoor. In de komende MT praat hij erover.
beweging
Scheepbouwer, en met hem al die andere zware bestuurders, twijfelen. Maar na lang aarzelen komen ze in beweging. Met hun hele gewicht en met alle bravoure die ze kunnen opbrengen gaan ze achter de minst slechte optie staan. Ze stralen vertrouwen, daadkracht, geloof in de eigen analyse, het eigen gelijk en het eigen kunnen uit. Ze nemen de stap en verleggen de koers, want doordobberen kan niet anders dan uitmonden in een grote mislukking. Deze kapiteins in onbekende wateren hebben geen keus dan een koers te zetten en die vast te houden. Zij hebben hun presentatie en overtuigingskracht nodig om draagvlak te verkrijgen voor hun strategische keuzes. Anders worden ze het eerste slachtoffer van de muiterij. Dat is wat deze captains of industry delen met politici en in mindere mate, met de kaste der polderbestuurders.
Faalfactor
De manier waarop vorige week sneller dan verwacht een sociaal akkoord werd bereikt en vervolgens aan het volk werd gepresenteerd doet in veel aan deze twijfelende bestuurder denken. Met de moed der wanhoop en soms pijnlijk slecht geacteerde bravoure, zet iedereen die er toe doet in het polderland, zich in om het akkoord te verdedigen. Het te duiden als een richting die iedereen onderschrijft. Met grote eensgezindheid te vertellen dat er toch echt draagvlak is. Nuttig, want enige mate van group think is essentieel om als team te slagen. Wij mensen – en dus ook bestuurders – moeten elkaar bevestigen, anders gaan we ten onder aan onze eigen twijfels. We weten dat onderlinge verdeeldheid een faalfactor is.
Geen keuze
Maar het sociaal akkoord is anders dan een corporate strategie die ook omgeven is door grote onzekerheden. Het sociaal akkoord is geen strategie, is geen keuze om te anticiperen op wat naar verwachting komen gaat. Het sociaal akkoord is het besluit de koers niet te verleggen. Het besluit om door te dobberen. Het besluit om geen besluit te nemen. Het is op zijn best het besluit om straks van koers te wijzigen.
Alleen maar eens
Daarom was het pijnlijk om te zien hoe al die – best intelligente mensen naar ik aanneem – deden alsof er echt wat was bereikt. Alsof er een nieuw perspectief lag. Maar het enige dat Wientjes, Heerts en de tandem Rutte/Asscher te melden hadden was dat ze het eens waren. Van onderlinge verdeeldheid was geen sprake. Er is draagvlak. Die faalfactor is met succes ontmanteld.
Momentum
Maar het onderling eens zijn is geen garantie. Dat er binnen de polder een soort group think bestaat, betekent niet dat er opeens vaart kan worden gemaakt. De inhoudelijke overeenkomst bestaat er uit geen vaart te maken. De polder levert alleen draagvlak voor stagnatie. Door zo nadrukkelijk weer het politieke lot te verbinden aan de instemming van werkgevers en werknemersorganisaties, is het momentum dat even leek te ontstaan door de voortwoekerende crisis definitief gesmoord.
En daarmee is het sociaal akkoord de triomf van vorm over inhoud.
Lees ook de eerdere columns van Arjan Zweers:
- Een polder vol WC-eenden
- Nederland beter af als Duitse provincie
- Mijn geld voor een goed idee
- Belonen van slecht gedrag is de norm
