Multinationals wijzen ons de weg naar een betere wereld. Unilever topman Paul Polman is de goeroe van het grootkapitaal.
De enorme ongelijkheid in de wereld is een gevaar voor onze welvaart. Het groeiende leger have nots komt in steeds groteren getale naar de plekken waar er wel eten is. Het probleem is bekend en al decennia onveranderd. Mensen gaan aan de andere kant van de wereld dood aan tekort. Aan onze kant sterven we aan teveel. Deze situatie is ethisch, economisch en politiek niet houdbaar.
Schuldigen
Als student aan wat de laatste neo-Marxistische vakgroep Internationale Betrekkingen bleek te zijn, bestudeerde ik onder andere die ongelijkheid. En natuurlijk wezen wij – de nieuwe generatie die alles anders zouden doen – schuldigen aan. De multinationals stonden met stip op één. Veel van het kwaad was aan hun ongeremde hebzucht te danken. Het internationaal grootkapitaal was de kanker van de moderne tijd. De multinationals ontwikkelden een macht, groter dan die van staten. En dat was slecht.
Ondervoeding
Sinds mijn studententijd is er weinig veranderd. Nog steeds gaan één miljard mensen dagelijks met honger naar bed. Deze groep is goed voor één procent van de consumptie. De rijkste miljard mensen consumeren 72 procent. We dachten dat het er maar 2,3 miljoen waren, maar de laatste cijfers wijzen erop dat er jaarlijks 3,1 miljoen mensen sterven aan ondervoeding. Ondervoeding – de ultieme verschijningsvorm van de ongelijke verdeling – is de oorzaak van 50 procent van alle kindersterfte. Maar het probleem van de hongerdoden is ver weg. Het wordt groter – er komen nog zo’n twee miljard mensen bij. Een disproportioneel grote groep voegt zich bij hongerige één miljard.
Opgestaan
Toch is er sinds mijn studententijd blijkbaar ook veel veranderd. Want sinds een paar jaar zijn de multinationals opgestaan. Internationale bedrijven die niet alleen hebben ontdekt dat zij een bijdrage leveren aan de grote problemen op de wereld, maar daar ook verantwoordelijkheid voor nemen. Bedrijven die duurzaamheid en MVO niet alleen lippendienst bewijzen, maar tot het hart van hun businessmodel hebben gemaakt. DSM is er één van. Unilever is de vaandeldrager en Paul Polman is de ideoloog die de beweging stuwt. Afgelopen weekend was er op het Londense hoofdkantoor van het bedrijf een grote wereldwijde conferentie over het terugdringen van de honger.
80 miljard
Misschien komt het omdat Polman de cijfers begrijpt. De huidige Unilever ceo was eerder cfo bij Nestlé. Hij kan rekenen en met zijn analytische vermogens is ook niks mis. Een miljard mensen met honger kopen geen wasmiddelen. Maar belangrijker, als die enorme ongelijkheid niet wordt aangepakt, bedreigt deze enorme groep have nots en hongerigen de stabiliteit van de rest van de wereld. Het uitbannen van die honger vraagt een investering van ongeveer 80 miljard dollar per jaar, schat Polman. Veel minder dan is uitgegeven om een paar banken overeind te houden.
Oplossingen
Voor Polman zijn problemen er om op te lossen, dáár waar ze zich voordoen. Polman onderneemt actie. Hij voegt voedingsstoffen toe aan zijn producten en verrijkt op die manier het dieet van een grote groep armen. Tegelijkertijd is de grootste verbetering in de leefomstandigheden van de paupers op de palmolieplantages te danken aan het feit dat Unilever als grootste afnemer ter wereld, eisen is gaan stellen aan de manier waarop wordt geproduceerd. DSM stelt vitaminen en de kennis daarover beschikbaar. Microsoftoprichter Bill Gates financiert praktisch eigenhandig de bestrijding van malaria. En zelfs de harde man achter hedgefonds TCI stelt een 600 miljoen beschikbaar voor de bestrijding van ondervoeding.
Hoopvol
Het grootkapitaal uit mijn studententijd blijkt opeens deel van de oplossing. Zij vullen het gat dat overheden de afgelopen twintig jaar hebben laten vallen. Ik ben hoopvol, want Multinationals als Unilever beschikken over probleemoplossend vermogen. Deze partijen nemen steeds vaker verantwoordelijkheid voor de grote toekomstbepalende problemen. Het probleem van de extreme ongelijkheid en het wereldwijde voedseltekort is er daar één van.
Het is makkelijk om cynisch te zijn over de inspanningen van deze multinationals. Maar, zoals Polman zegt: ´Cynisme is de laagste vorm van verantwoordelijkheid nemen´. En ook daar heeft hij gelijk in.
Lees ook de eerder columns van Arjan Zweers:
- Overheid wil teveel en weet te weinig
- John de Mol, redder van Nederland
- Pensioenfondsen vol ongeschikte bestuurders
- Gewetenloos MVO is even wennen
