Managementlessen van wielrennen als teamsport

Een wielerkoers kent maar 1 winnaar, toch is wielrennen een echte teamsport. Daar kunnen managers nog veel van leren.

Maandag zag ik de film ‘Nieuwe Helden’ in EYE Amsterdam. Het bleek meer dan een film over hard fietsen. De documentaire gaat ook over leiderschap, overtuiging, keuzes maken, vertrouwen in elkaar en trouw blijven aan je eigen principes. Ook als je niet warm loopt voor het wielrennen, is de documentaire ‘Nieuwe Helden’ een interessante film, boordevol lessen voor elke leidinggevende.

Kijkje in de keuken

Eén van de mooie momenten in de film over de wielerploeg Argos/Shimano, is het moment waarop de Duitse wielrenner John Degenkolb gevraagd wordt naar zijn oordeel over dopinggebruik. Je hoort in de uitgesproken tekst zijn woede en ziet in zijn ogen de combinatie van machteloosheid en teleurstelling. De indruk die hij achterlaat met zijn uitspraken is heel anders dan die van al de ontkennende dopingzondaars die we eerder gezien hebben. Degenkolb wil maar één ding: winnen. Maar dan wel winnen, zonder verboden middelen.

Cynicus

De recente geschiedenis van het wielrennen maakt dat zelfs de gematigde cynicus twijfels kan koesteren over zo'n uitspraak. We hebben immers al eerder mensen hetzelfde horen zeggen, die achteraf toch niet zo van smetten vrij bleken te zijn. Dat cynisme is begrijpelijk, maar daarom de film niet bekijken zou een gemiste kans zijn. Want ‘Nieuwe Helden’ is een film waar menig bedrijf en leidinggevende inspiratie uit kan putten.

Overtuiging

Het team Argos/Shimano ontstond vanuit een overtuiging: ‘Het moet mogelijk zijn om succesvol te zijn in het wielrennen, zonder het gebruik van verboden stimulerende middelen’. Deze overtuiging werd de basis, de visie voor het wielerteam. Ook in het bedrijfsleven tref je dergelijke veranderingsovertuigingen. Vaak zijn dat marketinggedreven keuzes. Zelden worden vervolgens aan de visie zulke strikte gedragskeuzes gekoppeld als bij Argos/Shimano (foto via Flickr.com).

Vertrouwen

Het waarmaken van een visie die haaks staat op de heersende moraal vraagt drastische keuzes. Een bedrijfscultuur die in lijn is met de visie en die gedragen wordt door de werknemers, hoeft niet bewaakt te worden met een doorwrochte en ingewikkelde ‘compliance’-systematiek. De werknemers bewaken elkaar en de cultuur als vanzelf. Daardoor ontstaat onderling vertrouwen. Dit laatste wordt duidelijk bij een onaangekondigde dopingcontrole. Niemand maakt zich druk, of wordt zenuwachtig. Er heerst volledig vertrouwen dat niemand van de uitgangsvisie van het team zal afwijken.

Specialisatie

De vormgevers van het wielerteam realiseerden zich dat zij hun visie niet konden waarmaken, als ze de andere teams op alle punten zouden proberen af te troeven. Dat zou toch niet lukken. Dus kozen ze ervoor niet te imiteren, maar te veranderen. Specialisatie werd hun keuze. Een team van sprinters. Het is alsof je een voetbalteam samenstelt met louter spitsen.

Scoren als sprintteam

Natuurlijk kunnen alle teamleden allemaal bijzonder goed meefietsen. Konden ze dat niet, dan zouden ze als team nooit gezamenlijk bij de finish komen en zou de ambitie om als sprintteam te scoren geen serieuze optie zijn. Jaren trainen, tactiek bepalen en oefenen van hun specialisme, is daarom het credo geworden. En dat leverde succes.

Definitieve wapen

Natuurlijk zou het team nog niet zo succesvol zijn als er niet één supertalent in het team zou zijn. De Duitser Marcel Kittel (zie foto) blijkt te kunnen sprinten als geen ander. Hij vormt het definitieve wapen van de ploeg en rijgt de prijzen aaneen. Maar hoe goed hij ook is, zonder een uitgebalanceerd team zou ook hij de winst niet weten te pakken.

Ieder zijn rol

In het team heeft elk lid een vaste functie in de laatste kilometers van een rit. Zo is er iemand die rond de 1.000 meter voor de finish het tempo zo hoog kan houden dat niemand meer bij machte is nog sneller te fietsen. Op 400 meter voor de finish komt de ‘trein’ echt op stoom en lossen de leden zich op kop van het team 1 voor 1 af. Alles loopt als een naaimachine, totdat Kittel op het allerlaatste stukje in een goede positie zit om de sprint af te maken. Dan moet hij alles verder alleen doen: kracht, slim sturen en durf tonen.

NIet zelf scoren

De discipline en de rollen die iedereen vervult in de massasprint zijn keihard. Niet even zelf willen scoren, om ook eens met de eer te kunnen strijken. De teamleden realiseren zich dat ze in het team een positie vervullen, waarin ze alleen kunnen schitteren als ze samen winnen.

Lessen voor leidinggevenden

De documentaire is ook te bekijken als een lange les over leidinggeven. Zelfs wielrenhaters kunnen inspiratie putten uit het maken van keuzes die tegen de heersende moraal indruisen. Ik noem er 5:

#1. Kies werkelijk voor anders

Zoals Argos Shimano doet als het team zegt: 'Wij doen het zonder verboden middelen'. In plaats van op hetzelfde speelveld te blijven en proberen verboden middelen nog beter te maskeren, veranderen de nieuwe winnaars het speelveld. Niet om het anders zijn, maar op basis van een innerlijke overtuiging dat anders ook beter is.

#2. Kiezen vereist moed

Kiezen voor een specialisme met alleen sprinters is als kiezen voor een voetbalteam met alleen spitsen. Er is nog geen precedent, dus dat vraagt vooral moed.

#3. Maak heldere rollen

Spreek duidelijke taken met elkaar af, op basis van persoonlijke kwaliteiten. Snap wat talent is en zet daar mensen op in. Ook dat vraagt moed van de teamleiders om zich helder uit te spreken.

#4. Oefen en leer

Benut de kwaliteiten van de individuele werknemers maximaal door niet aflatend te oefenen en te leren van elke mislukking.

#5. Deel verantwoordelijkheid

Tenslotte is het van belang de verantwoordelijkheid voor het handhaven van de organisatie principes volledig te delen. Niet alleen de leidinggevende/ploegleider is overal voor verantwoordelijk, allen zijn even verantwoordelijk.

Teamsucces vieren

De les, kortom, is dat je allereerst een visie moet (durven te) hebben, dat je die visie vervolgens strak moet vertalen in een plan van aanpak. Als je dan je overtuiging kunt vasthouden en aanhoudend blijft oefenen, kun je ver komen, leert de film. Als leidinggevende moet je alle teamleden ondersteunen in het verder ontwikkelen van hun talenten en daarover vol van vertrouwen blijven. Tenslotte blijkt dat succes niet gevierd moet worden als een individuele prestatie, maar als een teamsucces, omdat iedereen een essentiële bijdrage heeft geleverd aan dat succes.

foto via Flickr.com

MEER BREIN IN BEDRIJF?

• Geef aandacht aan inzet en de inzet neemt toe
  
• Zo voorkom je dat trots omslaat in arrogantie
  
  
• Waarom je moet accepteren dat je niet overal goed in bent
• Alle bijdragen van Cees Schenk