Als je op zoek gaat naar wat ‘nieuw leiderschap’ is, dikke kans dat je dan het antwoord vindt bij Enactus, de beweging waarbij studenten in heel de wereld ‘sociale ondernemingen’ opzetten. Waar hun leeftijdsgenoten een bijbaantje als vakkenvuller nemen, of zich in de kroeg van hun meest dranklustige kant laten zien, zijn de leden van Enactus bezig ‘impact’ te maken in het leven van mensen die het minder hebben.
Dat doen ze door kleinschalige ondernemingen op te zetten – of: ventures, zoals ze het zelf noemen – die met een lokale oplossing een maatschappelijk probleem te lijf gaan. Tegelijk werken de studenten met al die projecten aan hun ondernemersvaardigheden en persoonlijke ontwikkeling. Want ja, er wordt geld mee verdiend. Maar dat is niet het hoofddoel, het gaat er allereerst om levens te verbeteren. Dat van jezelf niet in de laatste plaats.
We all win
De studenten krijgen er (meestal) geen studiepunten voor, noch een beloning. Toch heeft het idee in bijna alle studentensteden al voet aan de grond gekregen. Zowel op hogescholen als universiteiten zijn er vele bloeiende verenigingen ontstaan waar studenten onder het mom van #weallwin baanbrekende projecten tot stand proberen te brengen.
‘Ik heb hier echt het gevoel dat ik het verschil maak’, zegt bijvoorbeeld Jasper de Jong, president van de Rotterdamse afdeling, die vrijdag de Nederlandse finale won en nu in Silicon Valley de oranje eer mag verdedigen. ‘Ja, het kost best veel tijd’, zegt hij. ‘Maar ik let eerlijk gezegd niet zo op de uren. Het voelt niet als werk.’
Als persoon gegroeid
Laura Nieboer, die afgelopen jaar de Maastrichtse afdeling mocht voorzitten, laat zich in soortgelijke bewoordingen uit. ‘Ik heb wel echt het gevoel dat ik hier als persoon gegroeid ben. Ik vind het bijvoorbeeld nu helemaal niet meer eng om voor een groep mensen te spreken. Ik ben me ook meer bewust geworden van de dingen die ik goed en minder goed doe. En ik weet nu beter wat ik wil en wat niet.’
Nieboer kreeg vrijdag voor haar inspanningen een Future Leadership Mentoring Programme cadeau van adviesbureau Ebbinge. Ze studeert in Limburg aan het University College, een opleiding vol ‘wereldverbeteraars’, zoals ze zelf zegt. Bij Enactus ontmoette ze juist ook business-studenten en ontdekte ze de kracht van ‘social entrepreneurship’: niet tégen het kapitalistisch systeem, maar juist binnen dat systeem goede dingen bedenken voor mensen en die vervolgens ook uitvoeren.
Kleine projecten vaak, maar ook dikwijls met grote impact. ‘Ik woonde drie jaar geleden een presentatie van Enactus bij, en was zó geraakt door de mogelijkheden. Ik zag ineens dat geld verdienen en wat goeds doen best samen kunnen gaan. Je kunt best miljonair worden, als je tegelijk het leven van een miljoen mensen beter maakt.’
Geen vis, maar een hengel
Ze noemt het sociaal ondernemerschap zelfs ‘de toekomst van ontwikkelingswerk’, een richting die ze zelf na haar studie ook op wil. Geef ze geen vis, maar geef ze een hengel, dat idee. Daar schrijft ze nu dus ook haar scriptie over. ‘Van sociaal ondernemerschap worden beide partijen beter’, vat ze het samen.
Enactus biedt een ideale omgeving om je te bekwamen in het leiderschap dat daarbij past, zegt ze. ‘Leiderschap is voor mij ook: je nek durven uitsteken, risico durven nemen. Ik moedig de studenten bij ons ook altijd aan om fouten te maken. Sterker nog: dit is dé kans van je leven om dat te doen. Je gezin staat niet op het spel, je kapitaal niet. Alleen je tijd. Nou, die investering is het echt wel waard, vind ik. Ik heb ontelbare projecten opgezet die aanvankelijk heel mooi leken, maar in de praktijk toch niet werkten. Maar er zijn er ook die wél succesvol blijken. Mooi toch? En van beide kun je leren.’
Vrienden worden
Waar ze ook veel van leert, zegt ze: het samenwerken met andere culturen. In haar vereniging bevinden zich 16 nationaliteiten, aan haar om die goed samen te laten werken. ‘Je wil dat iedereen als persoon groeit en tegelijk samen resultaat bereikt.’ Naast ‘al die dingen onder de streep’ is ze daar naar eigen zeggen dan ook het meest trots op. ‘Dat die mensen die het doen ook echt samen een groep vormen en vrienden worden.’
Ook Jasper de Jong noemt dat aspect. ‘Vooral in mijn rol als voorzitter heb ik veel geleerd over hoe je mensen meekrijgt, hoe je hen motiveert en gepassioneerd bezig laat blijven. Het is heel gaaf om te zien als het een hechte groep wordt, maar ik vind het tegelijk ook een uitdaging.’
Bijdrage aan de samenleving
Het werk bij Enactus noemt de president van de Rotterdamse afdeling een ‘ervaring voor het leven. Ik zie nu in dat ik niet snel meer zal werken voor een organisatie die geen positieve bijdrage levert aan de samenleving. Dat is iets dat je hier leert, en daar kom je niet meer zomaar vanaf.’
Is dat anders dan bij de vorige generaties leiders (in de dop)? De Jong durft het niet zo stellig te zeggen. Maar ‘sociaal ondernemerschap’ is wel een beweging die hij veel bij de jongeren om zich heen zegt te zien. ‘Ik proef veel meer bewustzijn dat je met ondernemerschap zóveel meer kunt bereiken dan alleen financieel gewin. Je kunt echt het verschil maken in het leven van mensen.’
En ook Nieboer onderstreept dat nog eens, maar dan juist vanuit de andere kant. ‘Als kind deed ik vrij veel vrijwilligerswerk. Maar hier merkte ik dat je impact veel groter kan zijn als je er ook een onderneming omheen weet te bouwen. Dat jonge mensen dat hier voor elkaar weten te krijgen, dat vind ik toch wel indrukwekkend.’
‘Jullie namen verantwoordelijkheid’
Iets dat ook wordt benadrukt door Sjoerd Laarberg, de ceo van Allianz Nederland, die namens de bijna 40-hoofdige jury vrijdag 8 juni de prijzen mocht uitreiken. ‘Jullie zijn allemaal social entrepreneurs. Maar ook onze toekomst’, zei hij bij die gelegenheid. ‘Jullie namen verantwoordelijkheid. En het is precies dat wat de wereld verandert.’
Soortgelijke woorden kon je horen bij Martine Zeegers, CHRO Benelux van Unilever, dat in Nederland al 15 jaar en wereldwijd zelfs 30 jaar partner is van Enactus. Waarom het bedrijf dat al zo lang doet? ‘Omdat we dezelfde visie op de wereld hebben’, aldus Zeegers. ‘We willen een betere business, maar tegelijk een positieve impact op de wereld.’
En of die business nou klein is, zoals bij de studenten, of héél groot, zoals bij Unilever, dat maakt uiteindelijk dan ook weinig uit.
Lees ook: de beste sociaal ondernemers vind je in… Rotterdam
