Empathie is noodzakelijk om te kunnen samenwerken en leiding te geven. Maar teveel is ook niet goed.
Je kan denken dat empathie een hindernis vormt bij goed leidinggeven. Al dat meevoelen houd je van de juiste beslissingen en acties af. De tijdgeest lijkt een steeds grotere nadruk op het eigen belang te leggen. En toch is een goed ontwikkeld empatisch vermogen profijtelijker. Vooral als er samengewerkt moet worden. Dat vraagt nu eenmaal andere kwaliteiten dan solistische opereren. Zonder de capaciteiten je in andermans schoenen te verplaatsen, als je je niet kan voorstellen wat een ander ervaart, dan is het lang zoeken naar de oplossingen waarmee iedereen verder kan.
Empathisch scoren
Met empathie doe je je werk beter. Riggio, een hoogleraar bij de afdeling ‘Leadership and Organizational Psychology’ in Claremont, deed onderzoek naar empathische vermogens van verplegers in een hospice voor terminale patiënten. Hoe beter verplegers zich konden verplaatsen in de patient, hoe beter zij hun taken uitvoerden. Maar er bleek ook een grens aan de positieve effecten van empathie. Zodra het zich goed kunnen verplaatsen uitmondde in ´volledig meevoelen’, leverden de verplegers minder adequate zorg. Er zit een grens aan de hoeveelheid empathie die nog nuttig is. Teveel inlevingsvermogen is ook niet goed.
Hoe ver?
De vraag is hoeveel empathie nog functioneel is. Psycholoog Mark Davis geeft een aanzet. Hij maakt onderscheid tussen drie verschillende niveaus van empathie en levert daarmee het antwoord.
-
Werkelijk snappen wat een ander onder specifieke omstandigheden doormaakt. Begrijpen wat een specifieke situatie voor invloed op de ander kan hebben en dat ook kunnen verwoorden. Davis betitelt dit als ‘cognitieve empathie’.
-
Wanneer de empathie sterker is, dan ervaart de ander dezelfde emotie. Vergelijk het maar met het kijken naar een film waarbij je je zo inleeft dat je de emotie zelf ervaart. Staat de held aan de dakrand van een hoog gebouw en dreigt hij te vallen, dan voel je de hoogte (vrees) alsof je er zelf staat.
- Maar op het moment dat je bij de film niet verder durft te kijken is de vereenzelviging maximaal. Bij het bekijken van een film is dat vervelend, maar niet meer dan dat. Je mist het einde. Maar word je in je werk zo gegrepen door de situatie waarin een ander zich bevindt, dan is empathie contraproductief.
Cognitieve empathie
Voor managers die een team leiden en met al die medewerkers moeten samenwerken is empathie een voorwaarde om goed hun werk te doen. Cognitieve empathie wel te verstaan. Het werkelijk snappen wat een ander kan belemmeren om goed te functioneren, vergroot je vermogen om werkbare oplossingen te vinden.
Mocht je in de categorie passen die empathie iets voor de softies vindt, dan is het echt de moeite waard om te snappen hoe iemand anders een specifieke situatie beleeft. Duidelijk is dat je niet hoeft te proberen diep mee te voelen. Maar de juiste mate van invoelingsvermogen maakt je een productievere leidinggevende.
Lees ook de eerdere columns van Cees Schenk:
-
Ook opgesloten in je eigen denkstijl?
- Deksel op de beerput is een cultuurprobleem
- Weg met Excell-management
- Waarom je goede voornemens niet nakomt
