In 2007 toog MT-verslaggever Peter van Lonkhuyzen naar Provo, Utah voor een gesprek met managementgoeroe Stephen Covey. Hij kwam terug met dit interview.
Eerlijk gezegd is de aantrekkingskracht van de 7 Habits me altijd ontgaan. Ik lijd, realiseer ik me hoog boven de Atlantische Oceaan onderweg naar Salt Lake City, aan allergie voor zelfmanagementboeken. Boeken waarin wordt uitgelegd hoe je succesvol, bewonderd of gewoon stinkend rijk moet worden, hoe het levensgeluk om de hoek ligt als je maar netjes stap 1 tot en met zoveel volgt. Hoe iedereen zijn persoonlijke doelstellingen kan halen, zolang je maar Doet!
Pasklare recepten
Waarom begint het bij me te kriebelen? Is het om de open deuren die in dit soort lectuur worden ingetrapt? (Stap 6! Wees eerlijk tegenover jezelf!) Zijn het de pasklare recepten die de schrijver ons voorhoudt als antwoord op de ‘uitdagingen’ op ons levenspad, als een succeskookboek? Of misschien krijg ik vooral jeuk van het dominee-toontje – de auteur zal ons even vertellen hoe we ons dienen te gedragen. Foei! Je hebt je niet aan de stappen gehouden. Je komt er nooit…
Succesboekenschrijver
En dan te bedenken dat de man waar ik naar op weg ben, Stephen Covey, de beroemdste succesboekenschrijver aller tijden is. The 7 Habits of Highly Effective People uit 1989 werd een van de best verkochte managementtitels. Sindsdien is een hele industrie ontstaan rond Coveys gedachtegoed.
48 kleinkinderen
Covey brak relatief laat, op 56-jarige leeftijd, door. Voor die tijd werkte hij als hoogleraar business management aan de Bringham Young University in Provo, Utah, vlakbij Salt Lake City. De universiteit is opgericht door en voor aanhangers van de kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, kortweg mormonen, een conservatief kerkgenootschap waar Covey nog steeds lid van is. In overeenstemming met de mormoonse gebruiken (waar kinderrijkdom hoog wordt gewaardeerd) heeft hij negen kinderen en niet minder dan 48 kleinkinderen.
Religie speelt geen rol
Religie speelt geen enkele rol in de 7 Habits. Covey schetst een programma voor mensen die ‘highly effective’ willen worden, te beginnen bij het zelf de verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven (gewoonte 1), daarna doelen en prioriteiten stellen (2 en 3), veel aandacht voor samenwerking en communicatie (4-6), en tot slot het advies om de ‘zaag scherp te houden’. De laatste opmerking is afgeleid van de parabel van de man die geen tijd heeft om zijn zaag te slijpen, omdat hij het te druk heeft met zagen (met een botte zaag). Kortom, hou jezelf geestelijk en lichamelijk in conditie.
Geen 'gewoon' managementboek
Mogelijke verklaring van het succes is dat het geen ‘gewoon’ zelfmanagementboek is. Er ademt veel gemeenschapszin uit de 7 Habits. Iemand die de adviezen volgt, zal in harmonie met zijn omgeving proberen te leven: neem zelf de verantwoordelijkheid en geef niet de schuld aan anderen; probeer de mensen om je heen zo goed mogelijk te begrijpen; haal het beste uit je medemens naar boven. Covey is een man met een missie, en de kernwoorden zijn integriteit en dienstbaarheid.
Bredere doelgroep
Hoewel het boek aanvankelijk voor een zakelijk publiek geschreven was, richt Covey zich inmiddels op een bredere doelgroep. In 1997 verscheen bijvoorbeeld The 7 Habits of Highly Effective Families, waarin de principes naar het familieleven werden overgezet (het verschijnt binnenkort in een Nederlandse vertaling). Pas in 2004 kwam Covey met iets nieuws: The 8th Habit, From Effectiveness to Greatness. In het tijdperk van de kenniswerker, betoogt hij in dit boek, is het nodig om je eigen unieke kwaliteiten en die van de mensen om je heen te ontwikkelen.
Presidenten gecoached
In achttien jaar is Covey uitgegroeid tot een instituut. FranklinCovey – het mede door hem opgerichte bedrijf – is een multinational die effectiviteitstrainingen verzorgt in tientallen landen. Verschillende Amerikaanse presidenten werden door hem gecoached. Time Magazine noemde Covey een van de 25 meest invloedrijke Amerikanen. Twee zonen zijn inmiddels in zijn voetsporen getreden en hebben boeken geschreven over persoonlijke ontwikkeling: Sean kwam met (hoe origineel) The 7 Habits Of Highly Effective Teens en Stephen junior met The Speed of Trust. Maar geen van beide kunnen voorlopig tippen aan de roem van hun vader.
Hartelijke sfeer
Coveys kantoor ligt aan de rand van Provo, een universiteitsstadje vlak buiten Salt Lake City, in de schaduw van de Rocky Mountains. Binnen heerst een hartelijke sfeer. Medewerkers die uit vergadering komen en collega’s in het belendende vertrek ontmoeten, vallen ze om de nek als oude vrienden op het station. Aan de muur hangen foto’s: Covey met vader en zoon Bush, met Gorbatsjov, met de Dalai Lama. Bij de ingang naar zijn werkkamer staat een bord met de tekst ‘I have no greater joy than to hear that my children walk in truth.’
Uitstraling van een veertiger
Eind oktober wordt Covey 75, maar de man die ons ontvangt heeft de uitstraling van een veertiger. Hij bedankt ons, fotograaf Leonard en mij, uitvoerig dat we helemaal naar hem toe zijn gereisd. We vertellen hem over de man die we gisteren tijdens onze vlucht tegenkwamen: een Amerikaanse zakenman die zei dat hij steeds geprobeerd heeft de zeven principes toe te passen. Het was hem alleen niet altijd gelukt. Hij zei dat het in de praktijk van alledag moeilijk was om bij de les te blijven.
Covey: “En deze man ontmoette u in het vliegtuig?”
Inderdaad.
“U had moeten zeggen: dit vliegtuig is meestal uit de richting, maar toch bereikt het zijn bestemming. Dus blijf aardig voor jezelf. En leg niet zo de nadruk op je eigen falen, anders wordt het alleen maar erger. De meeste mensen dikken hun eigen fouten aan, totdat hun fouten bezit van ze nemen.”
In Nederland wordt u door de meeste mensen gezien als managementauteur. Ik denk niet dat u zichzelf zo ziet. Hoe verklaart u dat de Nederlanders dat denken?
“Waarschijnlijk omdat de boeken waar men mee vertrouwd is, vooral voorbeelden uit het bedrijfsleven gebruiken. Hoewel, ik heb ook een keer een lezing over de familie in Nederland gegeven, en daar kwamen duizenden mensen op af. Dus het valt wel mee.”
U heeft veel fans in Nederland. Dat merkten we toen we vooraf via internet bij onze lezers informeerden of men vragen voor u had. Daar kwamen tientallen reacties op. En van de vragen was: waaruit bestaat uw eigen managementervaring?
“Ik heb het bedrijf opgebouwd dat trainingen verzorgt. En lange tijd heb ik er leiding aan gegeven.”
Denkt u dat managers, meer dan andere groepen, ondersteunende en gidsende boeken nodig hebben?
“We leven in het tijdperk van de kenniswerker. Zeventig tot tachtig procent van de toegevoegde waarde van goederen en diensten is afkomstig van kenniswerkers. Daarom moeten mensen voortdurend blijven leren. Maar dat geldt voor alle mensen die met kennis te maken hebben.”
Wat voor type manager zou u zichzelf noemen?
“Een die zijn eigen lessen zo veel mogelijk probeert uit te voeren. Die zijn mensen ondersteunt en stimuleert. Die naar een gemeenschappelijk doel wil werken. En die vertrouwen probeert op te bouwen in alle relaties. Ik denk dat dat een van de redenen is waarom het bedrijf zo’n succes heeft. We zitten over de hele wereld en we zijn ingehuurd door 800 van de Fortune 1000-bedrijven. Ik heb 22 staatshoofden mogen trainen. Er zijn alles bij elkaar ongeveer 25 miljoen boeken verkocht.”
Bent u goed in het toepassen van de 7 Habits?
“Ja en nee. Een van de gewoontes luidt: probeer eerst te begrijpen, voordat je begrepen wilt worden. Dat wil zeggen dat je goed moet luisteren. Mijn kinderen betrappen me er voortdurend op dat ik dat vergeet. Als ik moe ben, en overtuigd van mijn gelijk: ‘Je doet net of je luistert, pa. Maar je luistert niet echt, hé?’ Ik verpruts het vaak genoeg (lacht).Maar dan kom ik terug. Ik gebruik de metafoor van het vliegtuig: als je uit de richting bent, so what? Glimlach en keer terug. Dat heet berouw (lacht weer).
Een lezer vroeg: ’Hoe komt het dat zo weinig mensen voor wie het zeer nuttig zou zijn om eerst te begrijpen en dan begrepen worden, zoals politici, dat ook doen?’
“Politici worden geregeerd door de maatschappelijke spiegel. Toen de mens de spiegel ontdekte, begon hij zijn ziel te verliezen. Hij ging zich meer om zijn beeld bekommeren dan om zichzelf. Daarom is er zo weinig vertrouwen in politici.”
Hoe verklaart u zelf het enorme succes van de 7 Habits?
“De verklaring is dat het boek is gebaseerd op universele pijn en universele principes.”
Hoezo pijn?
“Neem bijvoorbeeld het laatste boek, The 8th Habit. Ik begon met de vier chronische problemen waar vrijwel alle organisaties mee zitten. Machteloosheid van de medewerkers, gebrek aan gemeenschappelijke doelen en waarden, slecht passende structuren die interne concurrentie bevorderen, weinig vertrouwen. In bedrijven besteden veel mensen hun tijd aan dingen die dringend, maar niet belangrijk zijn. De lezers herkennen die problemen.”
En dan?
“Vervolgens komen de principes zoals eerlijkheid, vriendelijkheid, respect, integriteit, dienstbaarheid, voortdurend leren. In verschillende culturen zien ze er misschien niet hetzelfde uit, maar de principes zijn universeel. De lezers zien ze als een goed alternatief.”
Is dat de reden dat het boek een millionseller werd, tussen alle andere boeken over selfmanagement?
“Een andere factor is dat het sequentieel is opgebouwd: je neemt de stappen achtereenvolgens, de eerste drie gewoontes gaan over jou als persoon. Pas daarna kun je de vruchten plukken van 4, 5 en 6, die te maken hebben met je omgeving. En de zevende gaat over constante vernieuwing.”
Bent u niet bang dat uw lezers het als een ‘trucje’ gaan zien? Als je het boek leest, weet je hoe het moet. Net als leren fietsen.
“De Habits zijn geen aparte technieken die je even leert. Ze horen bij elkaar. Je persoonlijkheid en relaties zijn in het geding. Als je leert om pro-actief te zijn, de eerste gewoonte, betekent dat dat je niet afwachtend bent. Je bent niet langer een product van wat jou overkomt. Je wordt een product van je eigen keuzes. Daarna kun je verder met de andere gewoontes.”
Stoppen de lezers die dit gaan toepassen niet met zelf nadenken?
“Het omgekeerde gebeurt. Ze gaan meer nadenken. Omdat er meer ruimte komt tussen wat mensen overkomt, en wat ze er mee doen. Er komt meer gelegenheid voor creativiteit en diversiteit.”
Wat je vaak ziet als mensen zelfmanagementboeken lezen: ze lezen er een, dan nog een en zo verder. Ze houden er nooit mee op.
“Veel mensen vluchten in de zelfhulpliteratuur. Ze denken: ik ga even de nieuwste techniekjes oppikken. Zo kwam het dat ik met de 7 Habits ben begonnen. Ik deed een studie naar de zelfhulpboeken. En ik ontdekte dat de meeste zich bezighielden met technieken en imago. Niet met karakter. Toen heb ik de Habits geschreven.”
De impliciete veronderstelling is dat mensen effectief en succesvol wíllen zijn. En zichzelf daarvoor doelen stellen. Is succesvol zijn waar het in het leven om draait?
“Als je succes definieert in termen van ‘een bijdrage leveren’, ja. Als je succes definieert in termen van erkenning en prestaties, nee.”
Ik denk dat veel mensen succes zouden definiëren in termen van veel geld en een groot huis bezitten.
“Mijn antwoord is dat je dat zou moeten zien als rentmeesterschap. Als je dat soort dingen hebt, kun je het gebruiken voor waardevolle bestemmingen. Mijn vrouw Sandra en ik hebben onlangs bijvoorbeeld 88 miljoen dollar bij elkaar gebracht om een bezoekerscentrum op de campus van de Bringham Young-universiteit te bouwen. Sandra is tien jaar bezig geweest om een kunstcentrum hier in Provo neer te zetten. Bezittingen moeten ten dienste staan van de doelstellingen, de mission statement, en elke goed geschreven mission statement gaat over een bijdrage leveren.”
Een van de lezers vroeg het volgende. Aangezien de zeven gewoontes volgens u ook in de privésfeer werken, betekent dat dan dat je in principe met elke partner door het leven zou moeten kunnen, mits je goed blijft rationaliseren? Schakel je daarmee niet het gevoel uit?
“Ik denk dat veel mensen verschillen onvoldoende waarderen. De kunst is om de onderlinge verschillen tussen mensen toe te juichen, want ze zijn de sleutel tot synergie. Als twee mensen precies hetzelfde denken, is er een overbodig. Je moet wel op een lijn zitten wat betreft doelen en waarden, want die beïnvloeden elke beslissing. Maar als dat zo is, kan jouw unieke persoonlijkheid de ruimte krijgen.”
Hebben we dan helemaal geen echtscheidingen meer?
“Ik denk dat het aantal echtscheidingen enorm omlaag zou kunnen. Zo lang je het maar eens bent over het gemeenschappelijke doel en waardesysteem. Maar daar kun je het beter over hebben vóórdat je trouwt (lacht)."
Binnenkort verschijnt The 7 Habits of Effective Families in het Nederlands. Waarom heeft u het geschreven?
“Omdat ik daar veel verzoeken voor kreeg. Hoe moet ik de 7 Habits toepassen op mijn gezin? Hoe kan ik een mission statement voor mijn familie ontwikkelen? Hoe kan ik zorgen dat er minder ruzie in huis is, dat de kinderen hun school serieus nemen, voorkomen dat ze drugs gebruiken of porno kijken? We zagen zo veel pijn. Daarom is dat boek er gekomen. Familie is het belangrijkste instituut dat er is.”
Een mission statement voor de familie, wat moet ik me daarbij voorstellen?
“Kijk. (Covey doet zijn mouw omhoog en laat een blauw plastic bandje om zijn pols zien.) In mijn familie dragen we allemaal zo’n band. De mission statement staat erop geschreven.”
Wat staat er?
“Er staat: ‘Gathering for zion’. Zion is een Joodse term, het betekent ‘één geest, één hart, leef in rechtschapenheid’. Het betekent dat we proberen te leven volgens correcte principes. De term spreekt de vier onderdelen van ons wezen aan: ons lichaam, ons verstand, ons hart en onze geest. Het is een code, de kinderen weten wat het betekent, maar de meeste mensen niet.”
Als een soort familiegeheim.
“Zoiets. Het wil zeggen dat we god dienen door anderen te dienen. En als ik een kleinkind tegenkom, vraag ik: ‘mag ik je bandje zien? Vertel eens wat dat betekent? En hoe pas je dat in je leven toe?’”
Wat houdt het werk in de praktijk in?
“Mijn vrouw heeft talloze kinderen met een dysfunctionele achtergrond gecoached en plakboeken over hun leven gemaakt. Die kinderen hebben nooit eerder iemand gehad die zo’n investering in ze deed. De kern van de zaak is dienstbaar zijn aan andere families, dat is het doel. Wij hebben onze familie daartoe georganiseerd. We houden bijeenkomsten waar we elkaar verslag doen van wat we hebben bereikt.”
Hoe houdt u dat allemaal in balans? De aandacht voor uw familie, uw werk…
“Ik doe aan langetermijnplanning. Ik zou u op dit moment kunnen zeggen wat ik over twee jaar elke dag doe.”
Vindt u dat niet vervelend?
“Ik vind het juist prettig. Het bevrijdt me. Het geeft me de mogelijkheid om ‘nee’ te zeggen tegen vergaderingen en telefoontjes en e-mails die dringend, maar eigenlijk niet echt belangrijk zijn. Zonder schuldgevoel. Het geeft me de ruimte om te lezen en na te denken. Nee zeggen is de belangrijkste vaardigheid die je kunt leren.”
Wat leest u allemaal?
“Enorm veel. Sociale psychologie, geschiedenis, management, de geschriften. Ik lees voortdurend. Daarnaast krijg ik boeken toegestuurd voor steunbetuigingen, twintig per week. Ik heb een commissie die daar doorheen gaat en de twee of drie boeken doorgeeft die echt de moeite waard zijn. Die lees ik dan. Gisterenavond heb ik er twee uitgelezen. Ik heb geleerd zeer snel te lezen, ik lees een boek in een uur. Dan heb ik 90 procent van de inhoud opgenomen. Ik heb leren herkennen hoe de schrijver schrijft, waar de belangrijkste ideeën te vinden zijn, of de schrijver inductief of deductief denkt etc.”
U bent laat in uw leven doorgebroken. Maar uw productiviteit lijkt eerder toe dan af te nemen.
“Ik werk op dit moment aan zes boeken. En elk boek is van groot belang. Elk boek is in staat de wereld te beïnvloeden. Ze gaan onder meer over misdaad, armoede, opvoeding, wetgeving. Ik ben ook een boek aan het schrijven getiteld ‘Leef je leven in crescendo’. Wat inhoudt dat het belangrijkste werk dat je zult doen altijd vóór je ligt. Nooit achter je. Ik geloof dat mijn belangrijkste werk nog moet komen en ik vind pensionering een misselijk idee. Je gaat eerder dood! Je immuunsysteem gaat achteruit.”
Pensionering kan erg nuttig zijn bijvoorbeeld voor mijnwerkers of boeren wiens lichamen op zijn.
“Natuurlijk. Ik ben niet tegen stoppen met een baan. Maar ik ben tegen stoppen met nuttige projecten. Je hebt van die mooie advertenties, je ziet zo’n man op de golfbaan, daarna met vrienden uit eten. Nu en dan zeggen ze nog even ‘hi’ tegen hun kinderen. Ik word er ziek van als ik het zie.”
Omdat ze toch nooit genoeg gespaard hebben voor zo’n mooi leventje?
“Dat niet alleen. Welke bijdrage leveren ze? Kijk hoeveel pijn er in de wereld is. Wij moeten het verschil maken. Je ware nalatenschap is hoe je kinderen zich gedragen, en hoe hun kinderen zich gedragen. Dus je wilt altijd dat je opvolger het beter doet dan jij.”
Wat je kinderen doen heb je niet altijd in de hand.
“Stel dat ze opgevoed zijn in een cultuur gebaseerd op principes en het leveren van een bijdrage. En rentmeesterschap. En omringd zijn met onvoorwaardelijke liefde als ze zo worden opgevoed.”
Als ze dan toch van het rechte pad afgaan…
“Dan probeer je ze met liefde terug te winnen. Wij hebben een familie van zeventig mensen en niemand is van het rechte pad.”
Het klinkt makkelijk.
(lacht) “Het is helemaal niet makkelijk. Het is hard werken.”
