In het verleden streden naties om de suprematie in de ruimte. Inmiddels is hun plaats ingenomen door ondernemers. Over Elon Musk lezen we bijna elke dag in het nieuws. De in Zuid-Afrika geboren ondernemer en uitvinder heeft met Tesla en SpaceX twee powerhouses ontwikkeld die respectievelijk de automobielindustrie en de ruimtevaart op zijn kop zetten momenteel. (In het boekje Musk Mania leg ik samen met Hans van der Loo uit hoe Musk te werk gaat).
In dit artikel zoomen we in op Musks ruimtevaartavonturen en vergelijken we hem met enkele andere iconische miljardairs die eveneens ruimtevaart ambities hebben: Richard Branson (Virgin) en Jeff Bezos (Amazon).
1. De positieve, ondernemende dromen van Branson
We beginnen met de meest bekende van het drietal: Richard Branson. Deze charismatische zestiger wist met tal van kleurrijke avonturen de afgelopen decennia een imposant bedrijfsimperium uit de grond te stampen. Wat begon met een platenwinkel groeide uit tot een gigantische kluwen van luchtvaartmaatschappijen, telecombedrijven, spoorwegbedrijven, hotels, financiële dienstverleners, reisorganisaties en nog veel meer.
Boven al deze bedrijven hangt de merkparaplu van Virgin. Een naam die staat voor zijn neiging om nieuwe bedrijfstakken onbevangen en ‘maagdelijk’ binnen te treden. Branson gedraagt zich als een rebel, die bestaande autoriteiten wil tarten, intussen zoveel mogelijk ophef makend. Hij heeft er zijn handelsmerk van gemaakt de regels zoveel mogelijk aan zijn laars te lappen en zijn consumenten een aanbod van lage prijzen, een goede service en een flinke portie fun te beloven. ‘Als ik iets wil doen wat de moeite waard is of zelf maar voor de lol iets wil doen, laat ik me tegenhouden niet door een paar stomme regeltjes’, zegt Branson.
Met de ruimtevaart kwam Branson min of meer per toeval in aanraking. Tijdens een van zijn vele trips hoorde hij van de vergevorderde plannen van een Amerikaans bedrijf om in de nabije toekomst het ruimtetoerisme te ontsluiten. Na enig wikken en wegen – hij wist per slot van rekening niets van deze vernieuwende bedrijfstak af – besloot hij in een nieuw op te richten bedrijf te participeren: Virgin Galactic. Dat was in 2004.
Publiciteit
“Diep van binnen had ik het gevoel dat we wereldwijd miljoenen dollars aan gratis publiciteit zouden krijgen als wij als eerste toeristen de ruimte in zouden schieten”, verklaarde Branson bij de oprichting van het bedrijf. De superrijken van de wereld werden lekker gemaakt met het vooruitzicht om tegen betaling van 200.000 dollar vier minuten gewichtloos door de ruimte te zweven en een glimp van de aardbol op te vangen. De eerste reis zou in 2007 plaatsvinden.
Hoewel alles aanvankelijk voorspoedig leek te verlopen, ontstonden al gauw allerlei ongekende technische problemen. Twee tests liepen zelfs uit op een regelrechte ramp en kenden meerdere slachtoffers.
Branson gaf niet op. Hij zette door en bleef zijn publiek steeds verdergaande visioenen voorhouden. En niet alleen meer van massaal ruimtetoerisme in een van de exclusieve ruimtehotels van het bedrijf. De ruimte werd in 2008 voor hem de ‘ultieme uitdaging die essentieel is voor het voortbestaan van de beschaving op onze planeet’. Verder zei Branson ook: ‘de ruimte is de enige oplossing voor de overbevolking van de aarde en de snelle uitputting van olie- en mineralenreserves’.
Tot een daadwerkelijke ruimtetrip is het nog niet gekomen. Richard Branson laat zich leiden door wat psychologen doorgaans aanduiden als positieve illusies: dromen en fantasieën die je een positief gevoel geven en die goed zijn voor je zelfvertrouwen. De keerzijde: omdat de fantasie zo prettig is, sta je niet langer open voor de werkelijkheid en zeker niet voor negatieve feiten. Het gevaar ontstaat van ‘wishful thinking’: vanuit je positieve gevoel ben je geneigd te geloven dat alles wel goed komt. In zo´n overmoedige bui maak je makkelijk de verkeerde keuzes.
2. De ongebreidelde groeiambities van Jeff Bezos
Iemand bij wie dit niet snel zal gebeuren is Jeff Bezos, een door en door rationele denker. Hij gelooft niet in mooie verhalen, maar wil weten hoe dingen werken. Zo is hij ook het bedrijf gestart waarmee hij bekend werd: Amazon.com. Afgestudeerd als computerwetenschapper begon hij zijn werk carrière als bankier aan Wall Street. Daar zag hij als een van de eersten in wat de potentie van internet zou kunnen zijn. Zo ontstond het idee om een Everything Store op te richten waar online winkelen een geweldige ervaring zou worden.
Bezos richt zich niet op winst voor de korte termijn, maar op zijn lange termijndoelstellingen. “Doordat we ons op de lange termijn concentreren, zijn we in staat om andere beslissingen te nemen dan de meeste doen’, verklaarde hij ooit. Om eraan toe te voegen: ‘De meestgestelde, maar nooit beantwoorde vraag is wat er de komende tien jaar zal veranderen. Belangrijker is echter de vraag wat er niet gaat veranderen, want daar kun je je bedrijf op bouwen. In de retail weten we dat klanten lage prijzen en snelle levering wensen.”
Dat is meteen de tweede pijler onder zijn denken: richt je altijd op fundamentele klantwensen. Innoveer door vanuit de klant te denken. Hiervoor gaat hij ver. Zo tevreden als klanten zijn, zo tevreden zijn medewerkers en partners lang niet altijd. Naast Amazon investeert Bezos in Twitter, Uber en is hij eigenaar van een krant (The Washington Post).
Blue Origin
Dan de ruimtevaart. In 2000 richtte Bezos zijn ruimtevaartbedrijf Blue Origin op. Zonder daar overigens al te veel ruchtbaarheid aan te geven. Zijn biograaf ontdekte het bij toeval en pas in 2016 gaf hij uitgebreide interviews over de gigantische commerciële mogelijkheden die de ruimte biedt, en over de vele honderden jaren die het zal duren om die mogelijkheden ten volle te benutten.
Bezos let niet op een jaar eerder of later. Hij streeft slechts de allergrootse idealen na. Wat hem daarbij bezielt, is lang niet altijd duidelijk. Bezos is een strateeg die zijn belangrijke kaarten angstvallig op de borst drukt, zodat niemand erin kan kijken. “Je kiest niet zelf je passies, je passies kiezen jou”, stelt Bezos.
Recent vertelde Bezos dat hij het als zijn missie ziet om toegang tot de ruimte mogelijk te maken. “Ik wil ervoor zorgen dat de volgende generaties toegang krijgen tot een infrastructuur waarmee zij fantastische nieuwe dingen kunnen ondernemen. Net zoals wij met Amazon konden profiteren van internet.” En zoals Amazon Web Services de groei van vele andere startups mogelijk heeft gemaakt.
In hetzelfde interview droomt Bezos hardop en zegt hij zware industrie te willen verplaatsen naar de ruimte zodat de aarde een betere plek wordt om te leven. Origineel. Creatief. Maar wat hij daar zelf nu in doet is niet helder. Logisch want het is volgens Bezos ook ‘een paar honderd jaar weg’. Klinkt als science fiction en dat is voor Mr. Amazon naar verluidt een grote bron van inspiratie….
3. De maakbare magie van Elon Musk
En Elon Musk? Zijn grootste kracht ligt in het feit dat hij een dromer, denker én doener tegelijkertijd is. Hij schakelt makkelijk van het ene perspectief naar het andere. Hij heeft vaak bizarre dromen, maar is in staat om ze wetenschappelijk te onderbouwen en ook nog eens waar te maken. Dat maakt hem de kampioen van de maakbare magie.
Musk neemt een unieke positie in tussen de intuïtieve, energieke en improviserende stijl van Branson en de berekenende, koele en systematische aanpak van Bezos. Zijn visie is dieper geworteld en reikt verder dan die van zijn tegenstrevers. Als kind droomde Musk al van de mogelijkheid om naar verre planeten te reizen. Toen hij als softwareondernemer genoeg geld had verzameld om in 2002 zijn eigen ruimtevaartbedrijf SpaceX op te richten, wilde hij zich niet beperken tot triviale zaken als ruimtetoerisme.
De naderende uitputting van energiebronnen en grondstoffen, het uitbreken van oncontroleerbare epidemieën of van nucleaire oorlogen zijn in zijn ogen een reële bedreiging voor de aarde. Zijn hogere doel is het redden van de mensheid door het ontwikkelen van een interplanetaire beschaving.
Mars
Als opstap naar zo’n beschaving wil hij eerst de planeet Mars koloniseren. Daarvoor gaat hij uiterst doelgericht en gedisciplineerd te werk. Hij geeft zich niet over aan positieve illusies, maar probeert alles waar hij mee bezig is logisch te doorgronden en te begrijpen. Hij streeft magische doelen na, maar probeert de magie daarbij zoveel mogelijk in maakbare banen te leiden. Raketten landen dat is hem nu meerdere malen gelukt maar dat heeft ook Bezos al klaargespeeld (al lees je daar veel minder over).
Het daadwerkelijk hergebruiken van diezelfde raketten (waardoor kosten drastisch zullen dalen) die al zijn geland, zit eraan te komen. Net als een eerste testvlucht van de Falcon Heavy, de raket die de mensheid naar Mars moet brengen. Gezien het track record van Musk moeten we elke datum die hij noemt, niet te letterlijk nemen. Tegelijkertijd is de kans dat we daadwerkelijk naar Mars kunnen inmiddels gegroeid dankzij SpaceX.
En Musk? Die denkt al na over hoe we leven op Mars. Want ook daar is hij elke week mee bezig. “Slechts een half uurtje hoor, maar het is wel zaak om te bedenken hoe we daar een leven kunnen opbouwen.” Een halfuurtje per week de discipline opbrengen tussen regelmatige lanceringen en incidentele crashes en ontploffingen door…
Match off
De vergelijking tussen de drie iconische ondernemers is interessant. Het is natuurlijk geen wedstrijd maar laten we eens conclusies trekken. Niet zozeer vanuit technisch oogpunt maar vanuit hun leiderschapsrol bij hun ‘space adventures’. We hanteren daarbij de vijf leiderschapsprincipes uit ons Wavemakers-project.
Challengen
Branson, de nestor, heeft een schitterende toekomst… achter zich. Hij is vooral goed in het challengen van ingedutte bedrijfstakken en spreekt vooral tot de verbeelding bij ondernemers en commerciële professionals. Voor het spelen van een leidende rol in de ruimte lijkt hij echter te weinig bagage in zijn rugzak te hebben. Een ruimtebedrijf run je niet vanaf een tropisch eiland. Zijn rol lijkt vooralsnog beperkt tot het mogelijk maken van ruimtetoerisme, op termijn.
Bezos lijkt over betere mogelijkheden te beschikken en lijkt ook meer gecommitteerd te zijn, maar helemaal zeker weten doen we het niet. Hij werkt in stilte, bijna heimelijk aan zijn ruimtevaartproject Blue Origin, naar verluidt een dag per week., Afgezien van een enkele Twitter-fittie met Musk en incidenteel een interview horen of zien we niet zoveel van hem.
Open
Voor Musk geldt het tegenovergestelde: die is zeer open en uitgesproken in wat hij hij doet. Musk is als CEO en zelfs als ontwerper (!) diep betrokken bij alles wat er gebeurt bij SpaceX. Bovendien communiceert hij met impact. Het aantal volgers van icoon Branson op bijvoorbeeld Twitter (8,2 miljoen!), daar kan Musk op dit moment nog niet aan tippen (bijna 5 miljoen volgers) maar wanneer Musk iets zegt, dan zet hij mensen echt in beweging, zoals we ook hier op Sprout regelmatig kunnen lezen.
Welke andere CEO zet zijn masterplan online en veroorzaakt zo zelfs een mediahype, wereldwijd en over meerdere sectoren heen? Een van de vijf succesprincipes van Elon Musk is dan ook “Breng mensen in beweging”. Branson doet dat door als icoon op te treden en met name via woorden. Musk doet het via woorden en daden en is dan ook, zo blijkt uit onderzoek onder millennials, een van de meest inspirerende leiders. De live-uitzendingen van SpaceX (strak opgezette webcasts) worden door miljoenen mensen bekeken, hetgeen doet denken aan de ruimtevaartjaren met de Apollo en de Saturnus.
Dat is andere koek dan Bezos die vooral bij Amazon-klanten geliefd is. Mr. Amazon heeft in de ruimtevaart vooralsnog geen beweging los gemaakt met zijn visie en/of dadendrang maar is een ongekend ambitieuze man. Wie weet wat hij nog zal presteren. Niet te onderschatten deze slimme ondernemer die altijd weet te focussen op de lange termijn. Google Trends laat duidelijk zien dat Musk niet alleen de grootste prestaties levert maar ook de meeste impact heeft.
Avontuur
Kortom, het is een mooie tijd om in te leven voor wie van avontuur houdt. Een tijd waarin de mensheid opnieuw de ruimte in wil, met niet langer staten in de lead maar iconische ondernemers. Het drietal Musk, Bezos en Branson loopt voorop, in die volgorde wat ons betreft, maar ze zijn echt niet de enigen. Zodra we dankzij dit drietal in de ruimte belanden is het tijd voor nieuwe activiteiten zoals ‘asteroid mining’…
Nooit van gehoord? Toch is dit waar de mannen van Google (onder meer Larry Page en Eric Schmidt) en de bekende filmregisseur en producent James Cameron (Avatar, Aliens, Terminator, Titanic) hun geld in investeren. Op naar de toekomst, we zien wel waar deze mannen – en de vele mensen die zij inspireren – ons brengen.
