'Straks zijn er alleen nog maar robots, en is de rest van de wereld werkloos'. Nee hoor, zegt Bas Haring.
‘Straks zijn er alleen nog maar consultants, en is de rest van de wereld werkloos.’ Een bekende reactie op de dreigende robotisering. ‘Dan nemen de robots alle taken van ons over en hebben we nauwelijks nog iets te doen. Hoe leuk is dat?’ De angst voor de robots zit er flink in. En een toekomst met louter consultants, adviseurs en filosofen, die niet écht iets doen, ziet er niet bepaald rooskleurig uit. Maar hoe erg is zo'n toekomst werkelijk? Hoe ziet zo’n robotwereld eruit?
Keynes
John Maynard Keynes voorspelde in de jaren 30 dat we in de toekomst, die ondertussen aangebroken is, door verregaande automatisering minder dan 20 uur per week zouden werken. Dat zag hij niet als een probleem, maar als een zegen. Werk is immers minder leuk dan thuis lekker aanrommelen, in het café zitten of in de bioscoop en dus is een werkweek van 20 uur per week plezierig. We weten allemaal dat Keynes het mis heeft gehad.
Arm en werkloos
Tegenover Keynes' optimistische voorspelling staat een pessimistische: die van een wereld waarin we arm en werkloos zijn, en waar slechts een handjevol haves gelukkig is, ten koste van talloze 'have-nots'. Maar ook deze voorspelling is volgens mij onjuist. Dat kun je inzien door je je die toekomst heel concreet voor te stellen.
Praten. Aardig voor elkaar zijn. Gedichten schrijven. Adviseren. Dat zijn de activiteiten van de toekomst
Robotisering
Stel je eens voor dat alles wat we nodig hebben zo goed als vanzelf voor ons wordt geproduceerd: voedsel, huizen, kleding, het wordt allemaal door robots in elkaar gezet en er komt geen mens meer aan te pas. Hebben we dan nog voedsel, huizen en kleding? Allicht. Die worden immers door die robots geproduceerd. Maar wie heeft dan dat voedsel, die huizen en die kleding? Hoe verdelen we die spullen over de samenleving?
Hartchirurg en conciërge
Op dit moment doen we dat naar rato van wat iemand voor anderen betekent. Een hartchirurg doet iets wat we bijzonder waarderen, en wat maar weinigen kunnen en dus krijgt hij of zij een relatief groot deel van de huizen, het voedsel en de kleding. Een conciërge daarentegen betekent minder voor ons, en dus krijgt-ie minder dan de hartchirurg.
Hemdjes naaien
Er is geen enkele reden om te veronderstellen dat deze verdeelsleutel gaat veranderen als gevolg van robots. Ook in toekomst gaan spullen, en diensten en wat al niet, naar mensen die betekenisvolle activiteiten verrichten. Alleen zullen die activiteiten anders van aard zijn. Het spreekt voor zich dat je in een wereld waarin robots alles produceren weinig bijdraagt door bloemkool te telen, huizen te bouwen of hemdjes te naaien. Maar wat voor activiteiten zijn in zo’n robotwereld dan wel waardevol?
Aardig zijn
Praten. Aardig voor elkaar zijn. Gedichten schrijven. Adviseren. Dat zijn de activiteiten van de toekomst. Op basis van die werkzaamheden worden die ‘gratis’ huizen, kleding en voedsel straks verdeeld. En is een werkweek van 20 uur voldoende dan? Vermoedelijk niet. Iemand die 40 uur per week praat voegt meer waarde toe dan dezelfde persoon die 20 uur per week praat, en krijgt dus ook meer huis, meer te eten en draagt mooiere kleding. In de toekomst werken we nog steeds 40 uur per week en zijn we allemaal consultant, filosoof of beroepsmatig ‘aardig-doener’. Daar is niks angstaanjagends aan.
Lees meer Bas Haring:
- Er is niets mis met economisme
-
De wereld is een (begrijpelijke) broodrooster
- Wat is het probleem, als machines alles maken?
- Alle bijdragen van Bas Haring
Foto: Flickr.com (Peyri Herrera)
Vraag een gratis proefnummer aan
Dit verhaal komt uit de meest recente papieren editie van Management Team, de laatste van 2015. Ben je nog geen abonnee? Vraag deze editie dan hier aan als gratis proefnummer!
