Aantrekkelijker werken? Kijk naar de 3 basisbehoeften

Door volgens de drie basisbehoeften naar je werk te kijken, zul je langer plezier in je werk houden en sterker betrokken blijven.

Vraag het maar aan een langdurig werkloze. Werk is een essentieel onderdeel van een prettig leven. Hoe vervelend werk zo nu en dan ook kan zijn, de meeste mensen hebben liever een baan dan dat ze voortdurend thuiszitten. Naast inkomen biedt werk ons doelen, structuur en werk levert een aanzienlijke bijdrage aan onze dagelijkse sociale contacten. Dat werk zo essentieel is in het bestaan, blijkt uit de effecten van langdurige werkloosheid. Langdurige afwezigheid van werk kan ertoe leiden dat mensen mentaal en zelfs fysiek ziek worden. Als mensen zeggen dat ze juist ziek worden van hun werk, doelen ze veelal niet op de feitelijke fysieke werkomstandigheden. Voor dit soort klagers is het inkomen, de structuur en de doelen blijkbaar niet voldoende om werk als stimulerend en positief te ervaren.

Basisbehoeften

Uit de onderzoeken van Deci en Ryan blijkt dat werk moet aansluiten bij een aantal basisbehoeften om het als bevredigend en stimulerend te ervaren. Nu hebben die basisbehoeften natuurlijk niet bij iedereen dezelfde kleur. Zo floreert de een beter in een matig georganiseerde werkomgeving om zo ruimte te ervaren, waar een ander behoefte heeft aan een vlekkeloze organisatie met een tot in detail omschreven taakopdracht. Maar los van de inkleuring zijn er een aantal aspecten die door velen als basisbehoeften worden ervaren. Die laten zich in algemene zin omschrijven als: je competent voelen in je werk, sociale verbondenheid ervaren en een voldoende mate van autonomie ondervinden. De bevrediging hiervan bepaalt in belangrijke mate of het werk als aantrekkelijk en stimulerend wordt ervaren.

Kenmerken van werk

Als werk een volledig beroep doet op iemands capaciteiten en diegene het gevoel heeft effectief te kunnen opereren, dan levert dat voldoening. Maar alleen capaciteiten maximaal benutten is niet voldoende om optimale bevrediging en stimulans te ervaren. Ook het gevoel hebben voor anderen van belang te zijn, geaccepteerd te worden en merken dat anderen ons enerzijds informeren en anderzijds om hulp vragen, versterkt de verbondenheid met het werk. Tenslotte stelden Deci en Ryan vast dat mensen in hun werk een zekere mate van autonomie dienen te ervaren. Zelfs degene die een eenduidig geregelde taakopdracht wil, blijkt toch ook te gedijen bij autonomie. Autonomie betekent niet zozeer in totale onafhankelijkheid kunnen opereren, maar het werk moet voldoende ruimte bieden om het naar eigen inzichten uit te voeren.

Betrokkenheid

Betrokkenheid voelen en je werk als stimulerend ervaren is essentieel om langdurig energie te kunnen steken in dat werk. Lang niet iedereen ervaart stimulans en betrokkenheid in relatie met het dagelijks werk. Daar kan je over klagen, maar dat zal niet helpen. Sterker nog, als je dagelijks over je werk klaagt, dan zal het je uiteindelijk opbreken en zal je er mentaal aan onderdoor gaan. Niet dat je direct opgenomen zal moeten worden, maar op z’n minst zal je door anderen als een zuurpruim worden ervaren. En daar gaat in ieder geval het aspect verbondenheid stevig onder lijden. Niemand zoekt verzuurde types op. Als je weinig plezier en betrokkenheid ervaart bij je huidige werk, kan je daar met de drie basisbehoeften in het achterhoofd mogelijk verandering in aanbrengen.

Basisbehoeften onderzoeken

Als je werk onvoldoende bevrediging oplevert, dan is het tijd om je werk aan de hand van de drie basisbehoeften te onderzoeken. Zo kan je er achter komen waar het mogelijk aan schort en bekijken welke maatregelen kunnen helpen om de intrinsieke motivatie op te krikken. Loop ze alledrie af:

#1. Competenties

Wordt er voldoende een beroep gedaan op je competenties? Zo niet, trek taken naar je toe, neem initiatieven en probeer ideeën ter verbetering door te voeren. Anderzijds kan het zijn dat je competenties tekort schieten, probeer je kwaliteiten dan doelgericht te ontwikkelen en vraag daar zeker hulp bij.

#2. Verbondenheid

Vaak zijn we niet zo snel geneigd hulp te vragen en zeker niet bij iets waarvan we eigenlijk vinden dat we dat op eigen kracht moeten doen. Maar vergis je niet. Juist door hulp te vragen, kunnen anderen zich van belang voelen en zich omgekeerd weer vrijer voelen, om jou bij weer iets anders om hulp te vragen. Het versterkt allemaal het werkplezier.

#3. Autonomie

Volg niet alsmaar de gebaande paden, maar probeer het werk ook eens op een andere wijze uit te voeren. Hoe zou je het werk uitvoeren als het nu net pas was ontstaan? Wat zijn jouw ideeën over het werk en de meest effectieve wijze om het uit te voeren? En gewoon proberen. Niet te moeilijk over doen. Als het mislukt, blijkt alleen dat de oude vertrouwde methode toch de beste was. Anderzijds maak je met iets naar eigen inzicht uitvoeren een grote kans ook werkelijk effectiever te zijn.

Verdere inspiratie

Als je nadere informatie wilt over deze drie basisbehoeften en hoe je ze doelgericht zou kunnen benutten? Over de self determination theory (Deci & Ryan) is veel gepubliceerd en bijgevolg veel te vinden op internet.

MEER BREIN IN BEDRIJF?

• Wat als een trouwe klant zich ontpopt tot terrorist?
• Doe eens gek, ontwikkel een routine
  
  
• 2 zaken die van belang zijn om werkelijk succes te ervaren
  
  
• Weg met Excel-management
• Alle columns van Cees Schenk