Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) voorspelde het al in 2004: ‘vanwege een steeds complexer wordende functie-inhoud en organisatieomgeving’ stijgt in 2020 de behoefte aan werknemers met ‘sociale, communicatieve en creatieve vaardigheden, probleemoplossend vermogen, enzovoort (ook wel people skills of soft skills genoemd)’.
Die stijgende behoefte aan meer soft skills is in de jaren erna nog vaak onderstreept, onder meer ook door het World Economic Forum (WEF) en bijvoorbeeld ook door LinkedIn. Dat soft skills belangrijker worden dan harde vaardigheden kan dus eigenlijk voor niemand meer een verrassing zijn.
Maar om welke vaardigheden gaat het precies wanneer je een businesstransformatie gaat leiden? En waar moet je op letten als je talent aantrekt voor deze transitie? Een checklist met 7 van de meest genoemde vaardigheden:
1. Creativiteit
De nadruk in het onderwijs ligt nog steeds op het leren van feiten, zoals exacte wetenschappen en het aanleren van ict-vaardigheden. Ten onrechte, aldus Bob Zadok Blok, die met Bas Haring als promotor de effecten van creativiteitstraining bij informaticastudenten aan hogescholen onderzoekt.
‘Creativiteit is een ondergeschoven kindje in het onderwijs, van primair onderwijs tot wetenschappelijk onderwijs. En als we er niet snel meer aandacht voor hebben, dan gaat het fout’, zei Zadok Blok recent nog.
Mensen ict-vaardigheden bijbrengen is volgens hem zinloos als je deze niet tegelijkertijd aan creativiteit koppelt. Oftewel: mensen leren denken om zelf oplossingen te bedenken, buiten de standaardprocedures. En uit zijn onderzoek blijkt creativiteit ook geen aangeboren eigenschap, maar juist een vaardigheid die je kunt aanleren.
Vind het juiste talent (gratis workshop)
Welk type talent heb je nodig om een bijdrage te leveren aan groei, cultuurverandering en transformatie? Ontdek in deze gratis workshop in 5 stappen hoe je jong toptalent vindt, ontwikkelt en bindt aan je organisatie.
lees verder
2. ‘Reading the room’
Bij het WEF heette deze vaardigheid nog emotionele intelligentie. De gedachte was dat zolang je vriendelijk, respectvol en empathisch was naar anderen toe, dat je dan vanzelf zou excelleren in je carrière. Maar nieuw onderzoek (van onder meer Daniel Goleman) wijst uit dat het toch iets anders ligt, en dat emotionele intelligentie in feite is op te delen in twaalf vaardigheden, van zelfbewustzijn tot teamwork, en dat leiders er hard aan moeten werken een balans tussen die competenties te ontwikkelen.
Deze mix duidt Goleman ook wel aan als ‘Reading the room’, waarbij het dus niet alleen gaat om je eigen drijfveren en emoties, maar ook om die van de anderen in je team en de mensen daaromheen. Non-verbale signalen kunnen opvangen, ‘actief’ kunnen luisteren, beseffen hoeveel je zelf praat en hoeveel je anderen aan het woord laat.
Niet voor niets zijn medewerkers er vaak meer gefrustreerd over dat leidinggevenden niet naar hen luisteren en hen willen begrijpen, dan over het feit dat ze hun zin niet krijgen. Dit zijn slechts een paar van de belangrijke vaardigheden die nodig zijn om je team betrokken te houden en verandering tot stand te kunnen brengen.
3. Overtuigingskracht
Alleen maar data zullen weinig mensen overtuigen. Ook het autoriteitsargument (‘Het moet, omdat ik het zeg’) overtuigt steeds minder werknemers. Wil je echt transformatie tot stand brengen, dan is het in deze tijd juist nodig dat je een aantrekkelijk verhaal weet te vertellen. Een verhaal dat mensen betrokken maakt, waar ze zich mee kunnen identificeren.
Dit is juist belangrijk bij een digitale transformatie, omdat technologie voor zo veel mensen iets heel technisch en abstracts lijkt. Onderzoek laat zien dat verhalen niet alleen het verbale deel van de hersens triggeren, maar eigenlijk het hele brein.
Een goed verhaal heeft vier kenmerken: luisteraars kunnen zich eraan relateren, het verrast, het heeft spanning in zich (hoe zal het aflopen?) en het wordt vloeiend verteld, zonder veel omhaal van woorden. Thomas De Wulf, CEO van ORMIT, onderstreept dit: ‘Algorithms predict, but people surprise.’
4. Verbinding kunnen maken
Verbinding kunnen maken met mensen gaat verder dan je inleven in de ander en mensen samenbrengen. Het gaat om het zoeken naar synergie, waardoor mensen elkaar aanvullen en er nieuwe ideeën ontstaan. Een leider van een transformatie moet tegenwoordig verder kunnen kijken dan alleen de scope van het eigen verandertraject.
5. Vragen kunnen stellen
Een vijfde kritische vaardigheid voor leiders van vandaag is provocatieve vragen kunnen stellen. Open vragen die mensen uitdagen. Vragen als: ‘Wat houdt je tegen om dit te bereiken?’ ‘Wat is voor jou het belangrijkste om je nu op te focussen?’ ‘Hoe ziet succes er voor jou uit?’
Door goede vragen te stellen, kun je mensen uitdagen creatieve antwoorden te verzinnen en op zoek te gaan naar oplossingen. ‘Leading through questions’ noemen ze dat tegenwoordig in het Engels. En het werkt niet alleen in 1-op-1-gesprekken, maar ook voor een groep, het laat je team vaak meer groeien dan je je van tevoren had kunnen voorstellen.
6. Kritisch denken
Bij deze vaardigheid gaat het er niet om alles af te keuren, of overal negatief over te zijn, integendeel. Kritisch denken is juist een manier om zo objectief mogelijk te kijken naar aangeboden informatie. Het is een manier om te leren door de bomen het bos te blijven zien, en vooroordelen te beteugelen.
Kort gezegd komt het neer op een denkwijze waarbij je allereerst leert aannames te herkennen, en feiten van meningen probeert te onderscheiden. Vervolgens weeg je de argumenten, rekening houdend met emoties. Tot slot trek je conclusies, op basis van alle verzamelde informatie.
Klinkt logisch? In de praktijk blijkt het juist een vaardigheid die weinigen beheersen, of die weinigen zich hebben eigen gemaakt. In een onderzoek van MindEdge uit 2017 bleek bijvoorbeeld 36 procent van de studenten aan te geven hier niet in getraind te zijn, en was slechts 20 procent ervan overtuigd dat collega’s hierin voldoende getraind waren.
7. Cognitieve flexibiliteit
Sommige mensen vinden het lastig om hun plannen en verwachtingen aan te passen als het nét even anders gaat dan gedacht. Ze kunnen het oude plan maar moeilijk loslaten. De teleurstelling blijft overheersen, ze komen niet tot een creatieve oplossing voor het probleem en kunnen ook niet beslissen om zich met een andere zinvolle activiteit te gaan bezighouden.
Zulke mensen kampen met een gebrek aan ‘cognitieve flexibiliteit’. Een verzamelterm voor bijvoorbeeld de vaardigheid om anders te denken, om van perspectief te kunnen veranderen, en om je aan te kunnen passen aan een omgeving die continu verandert.
Een term die hier ook wel mee samenhangt is ‘learning agility’: het vermogen om onder nieuwe omstandigheden snel nieuw en effectief gedrag te ontwikkelen. Onzekerheid zie je in dat geval niet als iets dat eng is, maar als een kans om nieuwe inzichten en mogelijkheden op te doen.
Zijn dit ze alle 7?
Zijn dit voldoende eigenschappen voor leiders die een businesstransformatie willen vormgeven? Nee, waarschijnlijk niet. Het World Economic Forum noemt bijvoorbeeld ook coördinatievaardigheden, een gerichtheid op service, en onderhandelingsvaardigheden als cruciale soft skills voor deze eeuw.
En Ralf Knegtmans komt in zijn recente boek over leiderschap in de digitale wereld tot wel 12 belangrijke eigenschappen, van zelfkennis tot mobiliseren, en van een open geest voor innovatie tot het vermogen complexiteit te reduceren.
Ook hieruit blijkt: er is geen definitieve lijst te maken. Maar de bovenstaande 7 zijn wel een nuttig handvat om de juiste leider(s) aan te wijzen, en voorbij alleen het cv te kijken. De digitale transformatie is er in elk geval belangrijk genoeg voor.
Dit artikel is onderdeel van het dossier ‘Talent voor succes’ op mt.nl. Dit dossier wordt mogelijk gemaakt door ORMIT. Zij maken organisaties succesvoller door het vinden, ontwikkelen en verbinden van toptalent dat de potentie heeft om het perspectief van jouw organisatie te veranderen.
Lees ook:
- Veranderingen blijven bijbenen: ‘Je moet je steeds afvragen: zit iedereen in dezelfde boot?’
- 3 dingen die je moet doen als je langdurig concurrerend wilt blijven
- De 5 grootste human capital-trends waarmee je als leider nú iets moet
