‘Kan niet’, ‘Werkt niet’, ‘Zo doen we dat hier niet’. ‘Is niet onze verantwoordelijkheid’. Het zijn zinnen die iedereen wel bekend in de oren zullen klinken, maar de klant heeft er tegenwoordig steeds minder boodschap aan. Kan niet? Dan gaan we wel naar een ander. Even goede vrienden.
Geen radertje
Daar komt een andere trend bij, namelijk dat medewerkers zichzelf steeds minder beschouwen als ‘assets’ van de organisatie. Een medewerker van de nieuwste generatie wil zijn intrinsieke motivatie en zijn talenten inzetten in het vertrouwen dat hij een eigen bijdrage kan leveren aan een project waarin hij zelf gelooft. Medewerkers willen geen radertje meer zijn in een georganiseerde waardecreatie, maar zelf waarde creëren.
Slecht nieuws voor traditionele organisatie
Al met al slecht nieuws dus voor de traditionele organisatie, waar de hiërarchie nog steeds het dominante organisatiemodel is. De kritisch wordende klant en de nieuwste generatie medewerkers vragen om een nieuw organisatiemodel. Maar waar vind je dat? De oplossing zou wel eens kunnen liggen in: netwerken. Steeds vaker worden netwerken de manier om dingen gedaan te krijgen. Netwerken zijn de nieuwe productiefactor. Op het niveau van het netwerk wordt nu de meeste waarde gecreëerd.
Wicked problems samen aanpakken
Het gaat niet meer om wat een individuele organisatie voor elkaar krijgt, of eigenlijk: niet voor elkaar krijgt. De hiërarchie faalt namelijk als we te maken krijgen met ‘wicked problems’ (venijnige vraagstukken): complexe problemen die om oplossend vermogen vragen van een netwerk van organisaties.
Het kind met zijn unieke schoolverzuimproblematiek? Die kun je alleen helpen door competenties van verschillende gespecialiseerde organisaties samen te brengen. Veilige woonwijken creëren? Ook dat kan alleen in samenwerking. De ontwikkeling van een echt concurrerende elektrische auto? Idem dito. Steeds vaker is echte en open samenwerking tussen organisaties uit zeer verschillende contexten dus de oplossing voor problemen waar niet één afzonderlijke organisatie goed raad mee weet.
Shared value staat voorop
Daarmee is feitelijk een nieuw organisatiemodel geboren: het organisatienetwerk. Een netwerk van soevereine organisaties die samen een outcome realiseren die geen van de afzonderlijke organisaties zelfstandig had kunnen bereiken. Deze nieuwe organisatienetwerken zijn overigens méér dan een netwerk van organisaties. Er vindt immers wel degelijk aansturing plaats. Eén organisatie is bijvoorbeeld leidend, of er is een centrale unit die de structuur van het organisatienetwerk verbindt.
Het organisatienetwerk gaat ook verder dan een joint venture, waarin twee organisaties krachten bundelen om nog steeds in te zetten op hun eigen concurrentievoordeel. In het nieuwe organisatiemodel staat het creëren van ‘shared value’ voorop: waarde voor alle stakeholders, inclusief de maatschappij.
Geboren netwerkers
De nieuwe generatie medewerkers is geknipt om te functioneren in de context van dit organisatienetwerk. Zo’n medewerker legt verbanden binnen en buiten de organisatie, denkt in mogelijkheden en verwezenlijkt dingen die ertoe doen, gedreven door bezieling en op basis van zijn talenten en drijfveren. De nieuwe medewerkers zijn geboren netwerkers en ze weten hoe een gezond eigenbelang kan bijdragen aan het algemeen belang. Titels en functies zijn ondergeschikt. Voor hen zelf, maar ook in de beoordeling van anderen.
De nieuwe generatie medewerkers wil samenwerken met mensen die betrokken zijn; ze willen hun unieke competenties inbrengen om samen prestaties neer te zetten. Ze werken evengoed samen met collega’s uit de eigen organisatie, als met mensen uit andere organisaties, klanten of om het even wie. Dit nieuwe (net)werken wordt nog eens ondersteund met nieuwe digitale structuren, sociale netwerken die het mogelijk maken om mensen in hoog tempo met elkaar te verbinden.
De toekomst is aan het organisatienetwerk
Kortom: het organisatienetwerk kan tegelijkertijd de behoeften van de nieuwe maatschappij bejegenen als ook de nieuwe medewerker in staat stellen het maximale uit zichzelf te halen. De traditionele organisatie heeft het nu nog steeds voor het zeggen. Maar het is al duidelijk dat organisaties die zich moeiteloos in organisatienetwerken bewegen of organisatienetwerken initiëren de bedrijven zijn die de gewenste unieke en vernieuwende oplossingen aandragen en de nieuwe generatie medewerkers weten te boeien. Hoe ver ben jij hier al mee?
Over de auteur
Prof. dr. Patrick Kenis is Gasthoogleraar aan de WU Vienna University of Economics and Business en hoogleraar Beleids- en organisatiewetenschappen aan de Universiteit van Tilburg. Eerder was hij als Academic Dean verbonden aan TIAS School for Business and Society en is daar nog steeds betrokken als docent van de Masterclass Samenwerken in Netwerken en Allianties. Kenis heeft een brede sociaal-wetenschappelijke onderzoekservaring De focus van zijn onderzoek richt zich momenteel op de effectiviteit van netwerken.
