Is er toekomst voor de Nederlandse software-industrie? Van de sterren van eind jaren negentig is in ieder geval weinig over. Dan toch maar gewoon weer uurtje-factuurtje?
Eduard Hagens is met sabbatical. Het is moeilijk voorstelbaar: de als controlfreak bekend staande medeoprichter, bestuursvoorzitter en grootaandeelhouder van softwarebedrijf Exact ‘acht tot tien maanden’ niet op de zaak aanwezig. Maar: “Exact staat er prima voor,” zo verantwoordde hij zijn rustperiode in een persbericht, “dus wat dat betreft kan ik met een gerust hart in deze periode een wereldreis maken.” Het gerucht gaat echter dat ondertussen de muizen op tafel dansen. Er zouden managers vertrekken, klanten zouden morren en Exact zou worden voorbereid op een overname door een buitenlandse concurrent. Het Britse Sage zou wel interesse hebben in de Nederlandse marktleider voor boekhoudpakketten. Beleggers nemen alvast een voorschot op de komende overname: het aandeel Exact is sinds maart gestegen van 8 naar 22 euro. Ceo ad interim Lucas Brentjens ontkent alles: “Daar zijn we niet mee bezig.” Maar is Exact dan niet te klein om zelfstandig verder te gaan? “In ons marktsegment, dat van bedrijfssoftware voor middelgrote bedrijven, behoren we tot de topvijf wereldwijd. Natuurlijk zijn we in vergelijking met Microsoft maar een dwergje. Maar dan tel je wel alles mee, van Windows en Office tot de Xbox.” Over de geruchten dat het bij het bedrijf rommelt, zegt Brentjens: “Exact verandert zijn organisatie bijna jaarlijks. We reageren daarmee op veranderingen in de markt. Dat wordt niet altijd door iedereen even gewaardeerd en dan worden er wel eens scherpe woorden gebruikt. Toch is het noodzakelijk als we voorop willen blijven lopen.”
Vroege dood
Niets aan de hand dus. Toch heeft Exact het niet gemakkelijk. De softwaremarkt ligt op zijn gat en de concurrentie van grootmachten als SAP en met name Microsoft is hevig. “Het zal voor Exact moeilijk worden om autonoom verder te groeien,” concludeert Adriaan Meij, onafhankelijk onderzoeker van de softwaremarkt. Hij meent dat er een consolidatieslag nodig is. “Je hebt in Europa een aantal middelgrote partijen die allemaal internationaal wilden groeien. Dat is niet gelukt. Alleen in hun thuismarkt zijn ze sterk en eigenlijk zouden ze moeten fuseren om internationaal mee te kunnen tellen. Maar die jongens hebben zo’n groot ego, dat het moeilijk zal zijn om met elkaar om tafel te gaan zitten.” Nederland is dus gewoon te klein voor een softwarebedrijf. Chris Ouwinga, de ceo van Unit4 Agresso, dat met Exact strijdt om de nummer-1-positie op de Nederlandse softwaremarkt, zei het ooit zo: het grote probleem van Nederland is ‘dat het een klein binnenland en een héél groot buitenland heeft.’ Al snel moet je als bedrijf, wil je blijven groeien, de grens over. En daar kom je lokale én wereldspelers tegen. De meeste Nederlandse softwarebedrijven sterven dan ook een vroege dood. Of ze worden overgenomen. InfoRay bijvoorbeeld, een van de parels van de afgelopen jaren, ging failliet door een Amerikaanse avontuur. Van Tryllian, een bedrijf dat ontsproot aan het Twinning-netwerk, is nog maar weinig over. Tridion, dat software maakt voor het beheren van de content op websites, heeft zijn directeur ontslagen en is momenteel bezig met een ‘heroriëntatie’. Data Distilleries, fabrikant van analytische software, is onlangs verkocht aan het Amerikaanse SPSS. Dat lijkt ook meteen het hoogst haalbare voor een Nederlands softwarebedrijf. Volgens Meij wordt de deplorabele situatie vooral veroorzaakt doordat de Nederlandse overheid en de banken te weinig lef tonen. “Ze hebben niet de bereidheid om voor langere tijd te investeren in bedrijven. Dat zie je ook aan een initiatief als Twinning. De overheid steekt er geld in, maar als het klimaat even tegenzit, stoppen ze ermee. Er is geen langetermijnbeleid. Nederland is toch een dienstenland. Je moet erkennen dat we geen traditie hebben op het gebied van techniek.”
Goliath
“Ik verzet me tegen het idee dat het na Baan nooit meer goed gekomen is,” zegt Casper Haspels, verkoopdirecteur van AccountView, een fabrikant van financiële software dat het volgens marktonderzoeker Meij aardig doet, maar net buiten zijn toptien valt (zie kader). “Er is wel degelijk toekomst voor de Nederlandse software-industrie. Wij zijn in 2003 met zo’n 30 procent gegroeid. Dat komt omdat wij focus hebben, focus op Nederland en focus op één product. Bedrijven als Microsoft zijn te breed actief en hebben daardoor niet de slagkracht die wij hebben.” David tegen Goliath: kom maar op! Maar ondertussen besteedt Exact zijn softwareontwikkeling uit naar Azië, shoppen de IT-afdelingen van de grote banken massaal in India en verschijnen er geen nieuwe sterren aan het firmament. “Ik maak me grote zorgen over het gebrek aan toestroom van jong talent,” zegt Roel Pieper. “Dat is de achilleshiel van Nederland. Het is een vicieuze cirkel: door een gebrek aan talent besteden bedrijven hun r&d uit aan het buitenland, daardoor zijn er geen banen in de techniek en besluiten jongeren maar wat anders te gaan doen. Ik waarschuw daar al jaren voor, er moet nu echt wat gebeuren.” Overigens is Pieper helemaal niet zo somber over de Nederlandse softwaremarkt. Volgens de technologiegoeroe trekken de investeringen weer aan en is de negatieve houding ten aanzien van internet aan het verdwijnen. Maar waar blijven de jonge helden? Missen wij in Nederland niet vooral rolmodellen? Een Bill Gates die het vanuit zijn garage tot miljardair schopt. Waar zijn de Gatesen van Nederland? “Nee, dat is waar, als je jongeren aan de techniek wilt krijgen, zullen we een paar van dat soort succesvolle zakenmensen moeten hebben. Je ziet wel een nieuwe generatie starters opkomen. Die bedrijfjes zijn heel anders opgezet dan in de tijd van de internethype, veel realistischer. Met minder mensen, minder kosten. Maar het zouden er meer moeten zijn, het is veel te weinig.” Eduard Hagens dan misschien? Hij heeft al een boot, net als Larry Ellison van Oracle, Hasso Plattner van SAP en Roel Pieper. Daarmee vaart hij momenteel over de wereldzeeën, ver weg van dit koude, kille kikkerlandje. Als dat geen rolmodel is.
Appels met peren
Microsoft verdient een half miljard euro in Nederland, Exact een kleine ton. Dat schetst ongeveer de verhoudingen in ons polderland. Volgens Casper Haspels van AccountView moeten we dit soort vergelijkingen echter met een grote korrel zout nemen. “Je vergelijkt appels met peren. De omzet van Unit4 is grotendeels beveiliging, Microsoft is maar heel beperkt bedrijfssoftware.” AccountView valt volgens Meij net buiten de top-10, maar we moeten Haspels op zijn woord geloven dat dat niet klopt. “We zijn de tweede fabrikant van bedrijfssoftware in Nederland, na Exact.” Nee, cijfers geeft hij niet. En dus moeten we het maar doen met de cijfers van Meij. Met een flinke slag om de arm, dat wel.
Top 10 Softwarefabrikanten naar omzet in Nederland (2003*)
1 Microsoft 540.000
2 SAP Netherlands 181.000
3 IBM Nederland 131.800
4 Oracle Nederland 130.763
5 Exact Holding 96.000
6 Unit 4 Agresso 83.000
7 Computer Associates 76.298
8 PeopleSoft 53.000
9 Baan Company 27.000
10 IBS 24.000 *raming, in 1000 euro
Bron: AME Research
Top 10 Nederlandse softwarebedrijven naar omzet (2003*)
1 Exact Holding 220.000
2 Unit 4 Agresso 220.000
3 Seagull Holding 25.033
4 Tridion 19.500
5 Sopheon 19.000
6 HITT 19.000
7 Prolion Holding 15.000
8 Afas Software 13.700
9 Augeo Software 11.000
10 DBS Business Solutions 10.200 *raming, in 1000 euro
Bron: AME Research
