Geen producten in de winkelwagen.
Hij is al puinruimer genoemd, zelfs nationale crisismanager, maar ook een cowboy en een tussenpaus. Ruud Sondag maakt waar hij ook komt veel los als (interim-)topman. Met schijnbaar gemak beweegt hij zich van sector naar sector: scheepvaart, afval, energie en luchtvaart.
Bij Schiphol heeft hij minder voor elkaar gekregen dan hij zelf misschien voor ogen had. Maar ook dit bedrijf heeft wel degelijk geprofiteerd van zijn stokpaardjes. MT/Sprout zet er drie op een rij.
#1 Medewerkers zijn je eerste prioriteit
Al bij zijn eerste werkgever, Nedlloyd, stoort hij zich aan de afstand van de directie tot de werkvloer. Hij begint daar als managementtrainee en schopt het tot commercieel directeur. Maar privileges voor directeuren bevallen hem eigenlijk niet, vertelt hij tegen MT/Sprout. ‘Ik wil niet wat ik bij Nedlloyd heb gezien. Dat het personeel niet met de directie in de lift mocht. Die afstand, dat is niks.’
Als ceo van afvalgroep Van Gansewinkel (vandaag Renewi) stapt hij dan ook regelmatig de personeelskantine in voor een kop koffie. Dat blijft hij ook doen wanneer Van Gansewinkel transformeert van een lokale afvalboer naar Europese specialist in recycling.
Sondag investeert bij deze transitie ook in de mannen en vrouwen die op de vuilniswagens rijden. Al was het maar om de nieuwe boordcomputers te kunnen bedienen. Wie nog niet kan lezen en schrijven, wordt daarin gewoon bijgespijkerd.
Hij heeft ‘altijd meer met zwakke dan met sterke mensen’ gehad, vertelt hij eind vorig jaar tegen de grande dame van de journalistiek Cisca Dresselhuys. Zijn levensmissie is het ‘bestaan van minderbedeelden beter maken.’
Wanneer hij in 2022 bij Schiphol begint als interim-ceo merkt hij op dat ‘de top wel erg ver van de dagelijkse operatie van het vliegbedrijf afstaat’. Sondag gaat daarom ook in gesprek met schoonmakers, beveiligers en bagagesjouwers.
De Arbeidsinspectie hijgt Schiphol al een tijdje in de nek: de arbeidsomstandigheden zijn abominabel. Maar ook zonder die dwang zou Sondag hebben ingegrepen. Hij zorgt voor tilhulpen, betere toiletten, douches, en moderniseert kantines die soms nog ‘uit de jaren tachtig’ stammen.
‘Allemaal voor de werkers, alsof een fatsoenlijke wc in Nederland een sluitpost kan zijn omdat dat de kosten van de luchthaven verhoogt. Die manier van denken vind ik schandalig.’
Om nieuwe chaos en lange wachtrijen in vakantietijd te voorkomen, zet hij in op het aantrekken van meer beveiligers en meer bagagemedewerkers. Om werknemers langer te behouden, regelt hij betere dienstroosters en hogere lonen.
Schiphol is op alle fronten ‘uitgehold en uitgewoond’, vindt hij. ‘Mensen moeten erbij horen, die moeten zingeving hebben, trots zijn op hun werk. Dat doe ik: voor mensen opkomen. En af en toe een schouderklopje geven. Dat kost allemaal niks’, zegt hij tegen De Volkskrant.
#2 Duurzaamheid hoort bij iedere business
Duurzaamheid is een ander stokpaardje van Sondag. Hij is er bij Van Gansewinkel al mee bezig lang voordat het mainstream wordt. Afval bestaat niet, is de gevleugelde slogan, die ook op de vuilniswagens wordt gezet.
Voor hem hoort dat gewoon bij ondernemen, legt hij uit in een podcast van Change Inc. ‘Ik ben niet echt links, maar werd een tijdje als geitenwollen sok gezien, omdat ik het over duurzaamheid had. Dit domein moet bij iedereen horen, niet bij links of bij rechts.’
Met zijn duurzame inzet scoort hij ook bij energiebedrijf Eneco, waar hij in 2018 interim-ceo wordt. Daar escaleert op dat moment een flinke machtsstrijd over de op handen zijnde privatisering. Gevreesd wordt dat cashen belangrijker wordt dan duurzaamheid.
Sondag krijgt het bedrijf en de 53 gemeentelijke aandeelhouders binnen een jaar weer op de rit. Bij de verkoop aan het Japanse consortium Mitsubishi/Chubu Electric Power wordt vooral gewezen op het feit dat de nieuwe eigenaars ‘volledig achter de duurzame strategie staan’.
Bij Schiphol is er nog veel meer duurzaam werk aan de winkel. Om de luchthaven in lijn te brengen met het klimaatakkoord van Parijs is er minstens 30 procent CO2-reductie nodig, blijkt uit een recent rapport. Dat is meer dan de huidige doelstelling van 9 procent.
Heel wat maatregelen om dit doel te bereiken, dragen duidelijk zijn stempel: de vervuiler betaalt. Ze omvatten extra belastingen of het omvormen daarvan: belasting op afstanden, op kerosine, op privévluchten en vliegen in businessclass.
Lees ook: Rutte en Van der Sar zijn besluiteloos, dit kunnen ze leren van Schiphol-topman Ruud Sondag
#3 Kiezen is soms verliezen
Sondag is een leider die ergens voor staat. Wanneer durfinvesteerders bij Van Gansewinkel fors in de kosten en dus in de banen willen gaan snijden, verzet hij zich daar fel tegen. Kortetermijnwinsten en duurzaamheid gaan gewoon niet samen.
Sondag buigt niet voor de druk van de aandeelhouders en vertrekt met slaande deuren. Zijn eigen baan op het spel zetten voor de belangen van medewerkers en de planeet, dat zullen weinig ceo’s hem nadoen. Net zoals nadrukkelijk opkomen voor de belangen van de omwonenden bij Schiphol.
Nederland is klein, dichtbevolkt, en dat wringt met een grote luchthaven. Dat ‘schiphollen’, waarbij de luchthaven op de een of andere manier onder maatregelen weet uit te komen, moet afgelopen zijn.
‘Het geeft geen pas om te zeggen: u bent er zelf vrijwillig gaan wonen. We moeten rekening met elkaar houden om maatschappelijk acceptabel te blijven.’ Sondag wijst op de veranderende tijdsgeest: het draagvlak in de omgeving wordt steeds belangrijker voor het voortbestaan van grote bedrijven.
Het jaar 2023 moet ‘een keerpunt worden in onze aandacht voor onze buren en het klimaat’. Met een daadkrachtig achtpuntenplan wil hij de geluidsoverlast van de luchthaven flink verminderen. Daarin staan onder meer een nachtsluiting, het bannen van klein zakelijk verkeer, privéjets en lawaaiige vliegtuigen. Ook het maximumaantal vliegbewegingen moet terug van 500.000 naar 452.000 per jaar.
‘Ik realiseer me dat onze keuzes forse effecten kunnen hebben voor de sector, maar ze zijn wel nodig’, aldus Sondag in een persbericht. ‘Onze inbreng laat zien dat het ons menens is. Het is de enige manier om, gebaseerd op concrete maatregelen, vertrouwen van medewerkers, passagiers, buren, politiek en samenleving terug te winnen.’
De sector zelf is met stomheid geslagen. Sondag wordt een cowboy genoemd en zijn aanpak ‘autistisch’. Een luchthaven krimpen gaat zomaar niet: de VS is mordicus tegen, de Europese Commissie is kritisch, de luchtvaartmaatschappijen zelf stappen naar de rechter…
De krimp wordt uitgesteld. Hij baalt daar stevig van, waarschuwt voor een ‘juridisch moeras’. Vooral omdat de omwonenden ‘bozer en bozer’ worden. ‘Ik ben bang, en dat is echt een ernstig signaal, dat als dit verder escaleert, dat Schiphol dan risico loopt op nog meer krimp’, zegt hij tegen Nieuwsuur.
Welke voorstellen tegen de geluidsoverlast het zullen halen, is dus nog een groot vraagteken. Zeker is dat Ruud Sondag deze maatregelen zelf niet zal uitvoeren op Schiphol. De tussenpaus neemt even pauze en gaat de pelgrimswandelroute naar Santiago de Compostela afmaken met zijn man. Dat is ook kiezen, maar zeker niet verliezen.
Lees ook ons portret van de opvolger van Ruud Sondag bij Schiphol, Pieter van Oord: ‘Hij houdt van risico’s die hij kan managen’
