Privacy is een groot goed in Nederland. Nu de verkiezingsstrijd weer is losgebarsten, wordt privacy als strijdpunt gebruikt. Podiumauteur Peter Paul Doodkorte vraagt zich af of de privacygrenzen niet te ver doorschieten.
Respect voor de privacy voor mijzelf en de ander staat voor mij voorop. Ik verwacht dat mijn vrienden de dingen die ik hen in vertrouwen vertel, niet doorvertellen. En al helemaal wanneer het te maken heeft met medisch beroepsgeheim, dat geschonden wordt. Dan zou ik echt laaiend zijn. Niet alleen wanneer dit betrekking heeft op mezelf, maar ook indien het medisch beroepsgeheim van een ander geschonden wordt. Het is niet aan een zorgverlener om info over een cliënt openbaar te maken; ook al wordt er geen naam van de cliënt genoemd. Naast schending van beroepsgeheim heeft dat ook alles met fatsoen te maken.
Privacy; voor mij houdt het veel in. Politici gebruiken het als strijdpunt in de aanloop naar de verkiezingen en ik… ik hecht er erg veel waarde aan. En nog meer dan dat, wens ik dat mijn privacy gerespecteerd wordt. En toch zorgen ontwikkelingen binnen internet en ict voor grote veranderingen op het gebied van privacy. We delen steeds meer informatie over onszelf. Wat we aan het doen zijn, maar ook welke trein we nemen en welke ziekten we hebben.
Ontstaan van privacy
Is privacy een verouderd begrip? Naar mijn mening niet. Maar het is door de gehanteerde eigendomsverhoudingen wel een onnodig complex issue. In een periode waarin meer mensen dan ooit hun recht op privacy bedreigd zien en willen opeisen vraag ik daarom begrip voor een andere, kritische beschouwing van het onderwerp. Ontstaan uit de overtuiging, dat de accentverschuiving naar individualiteit en autonomie sedert de zestiger jaren ten koste is gegaan van belangrijke waarden voor een hechte, tevreden samenleving. Een ander geluid dan de panische reacties – hoe begrijpelijk en terecht soms ook – wanneer onze (medische) dossiers, ons bestedingsgedrag en ons Internetgebruik bekender blijken dan we zouden willen.
Te veel bezorgdheid om persoonlijke vrijheid kan een bedreiging zijn voor publieke gezondheid, veiligheid en – misschien wel het meest wezenlijk – een echte (duurzaam betaalbare) oplossing van het vraagstuk. Voorbeeld: een pedofiel die zijn straf heeft uitgezeten, maar nog altijd als een gevaar voor kinderen wordt gezien, zou volgens mij niet zonder meer mogen terugkeren in een gemeenschap waar kinderen opgroeien. Zijn recht op privacy is hier ondergeschikt aan het welbevinden van de gemeenschap.
Als een gemeenschap goed functioneert – buren, vrienden en vrijwilligersorganisaties oefenen een zekere sociale controle op elkaar uit – hoeft er geen overheid of vrije markt aan te pas te komen om de privacy te waarborgen. Want dat zijn de instituties waar het vaak verkeerd gaat. Uit electorale overwegingen kunnen politici een klimaat scheppen waarin privacy beter wordt gewaarborgd, wat op den duur zal leiden tot overheidsingrijpen om de teugels strakker aan te trekken. En ondernemingen kunnen privé-gegevens, ook eventuele onjuistheden daarin, doorverkopen aan geïnteresseerde bedrijven, zoals verzekeringsmaatschappijen, die hiermee zonder meer inbreuk plegen op persoonlijke levens.
Eigendom dossiers
Ik merk dat er rond kind en gezin steeds meer behoefte is om over de grenzen van de eigen organisatie samen te werken. Er ontstaan wijkteams en dergelijke die steeds meer eigen verantwoordelijkheid nemen (en krijgen). Tegelijkertijd ontstaat er – ook c.q. vooral – in het belang van ouders en kinderen een toenemend besef over nut en noodzaak van het delen van informatie. Zeker als er meerdere (financierende) partijen bij een gezin betrokken zijn.
De beste en meest eenvoudige manier om dit tot stand te brengen is om het beheer en eigendom van een dossier bij de ouder(s)/kinderen zelf te beleggen. Ouders en kinderen geven hierbij duidelijk en zelf te kennen dat de persoonlijke gegevens verwerkt en gebruikt mogen worden voor een bepaalde reden. Volgens mij is dat heel goed mogelijk en werkbaar met goede afspraken m.b.t. privacy, inzage- en mutatierechten voor betrokken professionals.
Geen juridische bezwaren
Dit geldt wat mij betreft niet alleen over samenwerken rond lichte problematiek, maar ook voor zaken waaraan ouders wellicht niet even gemakkelijk aan meewerken. Waar het om gaat is dat zij doordrongen zijn van nut en noodzaak tot het delen van die informatie. Vanwege de gewenste oplossing, vanwege de effectiviteit en vanwege de betaalbaarheid van de zorg. Ook het ontwerp voor zo'n privacymodel is zoeken naar een optimale balans tussen privacy en gemeenschapsbelang. Maar, waar een wil is, is een weg en kunnen juridische en andere bezwaren worden weggenomen.
En ja, ook de wet biedt daarvoor de mogelijkheid. Gebruik maken van persoonlijke gegevens mag, mits de gegevensverwerking noodzakelijk is om een wettelijke verplichting na te komen waaraan de verantwoordelijke onderworpen is. Ook voorzitter Jacob Kohnstamm van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) stelt dat er wat betreft het (medisch) beroepsgeheim niets absoluut is. Zo kan in zwaarwegende gevallen worden afgeweken van het beroepsgeheim, bijvoorbeeld als het gaat om meldingen van kindermishandeling.
Kohnstamm vindt dat de beroepsgroepen zelf moeten stilstaan bij vragen die rijzen over het medisch beroepsgeheim. 'Zorg voor richtlijnen voor hulpverleners hoe ze met dit morele probleem moeten omgaan. Hulpverleners zitten met het dilemma: aan de ene kant heb ik een ouder en/of kind die ik vertrouwen moet geven, aan de andere kant heb ik een maatschappelijke opdracht.'
Eerdere bijdragen:
Over de auteur:
Dit Podiumartikel is geschreven door Peter Paul Doodkorte, partner van BMC.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
