Volgens de Deense hoogleraar Psychologie Svend Brinkmann brengt de eindeloze stroom zelfhulpboeken niet het geluk waar we naar op zoek zijn. Zijn ‘anti-zelfhulp’boek 'Standvastig' moet uitkomst bieden.
In zijn thuisland Denemarken is het boek Standvastig, dat afgelopen zomer in de Nederlandse vertaling verscheen, een bestseller. Volgens Svend Brinkmann, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Aalborg moet het eens afgelopen zijn met het positieve denken en de individuele ontwikkeling die we constant proberen te bereiken door middel van een rits aan zelfhulpboeken. Meer concentratie, efficiënter werken en een succesvollere carrière: levert dat ons nou écht geluk op?
Waarom dit boek?
'Als hoogleraar psychologie zie ik de enorme stroom van zelfhulpboeken met lede ogen aan. Er ontstaat een heuse ‘coachificatie’ van de mens: alles moet worden bijgestuurd met therapie, coaches, cursussen en begeleiding. Ik was altijd al kritisch, maar het publiek waarvoor ik schreef was veelal academisch en dus nogal een beperkt lezerspubliek. Ik besloot mijn boek ironisch in te steken en mijn kijk op de situatie op te schrijven als een zelfhulpboek, inclusief stappenplan. Nu maar hopen dat de ironie daarvan opgepikt wordt, en dat ik niet als coach afgeschilderd word.'
Alles moet worden bijgestuurd met coaches en cursussen
Wat wil je de lezers/managers meegeven?
'Het is vanuit psychologisch oogpunt problematisch dat we nooit op een eindpunt komen, maar constant in ontwikkeling en flexibel moeten zijn. Dat kan resulteren in een enorme hoeveelheid stress, maar zelfs tot angst om niet goed genoeg te zijn. Daarnaast zien we dat mensen moeite hebben om te voldoen aan verwachtingen, omdat ze zichzelf constant moeten vernieuwen om beter te worden. Lukt dat niet, dan volgt een gevoel van depressiviteit in het ergste geval. Met mijn boek tracht ik een tegengif te bieden en wil ik duidelijk maken dat het juist nodig is om stil te staan en standvastig te zijn in wie je bent. Juist door jezelf continu te willen verbeteren, zal je nooit zien wat je nu al hebt.'
Wat is er mis met zelfhulpboeken?
'De boeken zelf zijn niet het probleem; het is de individualistische cultuur waar ze onderdeel van zijn die in mijn ogen slecht is. In plaats van om te kijken naar anderen, sporen de boeken aan jezelf constant te ontwikkelen en verder te helpen. Er zijn maar heel weinig boeken die gaan over het verbeteren van een groep in zijn geheel. Daarentegen zijn er honderden die gaan over het beste uit jezelf halen en hoe je zo snel mogelijk een rijk, succesvol en gelukkig mens wordt. Ik zie dit als een diep narcistische beweging en naar mijn mening moeten we niet onszelf nog meer willen ontwikkelen, maar kijken wat we voor anderen kunnen betekenen – zowel op de werkvloer als in andere situaties.
Het is een diep narcistische beweging dat we altijd onzelf moeten ontwikkelen
Er is op de werkvloer ook veel aandacht voor individuele ontwikkeling. Hoe zou dat anders kunnen?
Als werknemers stress ervaren of overspannen raken, krijgen ze vaak een life coach of cursus mindfulness aangeboden. Op die manier wordt het probleem enkel op individueel vlak aangepakt, omdat gekeken wordt naar de gebreken van een werknemer in plaats van wat er wellicht te zwaar is aan het werk.
Veel mensen ervaren juist meer stress doordat ze problemen alleen aan moeten pakken. Eenzaamheid is de keerzijde van het individualisme, en levert voor veel mensen juist meer stress en zorgen op. We kennen binnen de werkomgeving extreme competitie- en geldingsdrang, maar de meeste werknemers zijn niet gemaakt om onder constante druk te presteren. Zouden we op een meer sociale manier samen naar problemen kijken waar werknemers tegenaan lopen, dan levert dat minder stress en meer cohesie op.'
In Standvastig stel je dat er meer aandacht moet komen voor het negatieve. Waarom is dat zo belangrijk?
'Het is niet zo dat we niet mogen denken aan het positieve, want het is goed om daar ook naar te kijken. Dat gezegd hebbende denk ik dat het ook belangrijk is om af en toe ook negatieve gedachten toe te laten. Het helpt bij het begrijpen van de negatieve dingen die ons nou eenmaal allemaal overkomen, zowel persoonlijk als maatschappelijk. Onze emoties kunnen ons goed helpen bij het begrijpen van zaken, en als we enkel positief naar zaken willen kijken – zelfs bij grote problemen en tragedies – riskeren we dat dit onbegrijpelijk voor ons wordt. De neiging om positief te blijven denken in alle gevallen grenst aan een soort waanzin en maakt dat negatieve zaken minder serieus genomen worden.'
Svend Brinkmann, Standvastig, A. W. Bruna Uitgevers 2016
Foto, Svend Brinkmann, via AW Bruna Uitgevers
