Het lijkt een boude bewering, maar Frans van de Ven is ervan overtuigd. Iedereen kan volgens hem een goede leider zijn. Als je er maar in slaagt het beste uit jezelf en uit anderen te halen.
Van de Ven is executive coach & talent strategy advisor bij Randstad RiseSmart. Ook doceert hij aan de Vlerick Business School. Hij schreef een boek over waar leiderschap in essentie om draait: zelfinzicht en je bewust zijn van wat je bij andere mensen veroorzaakt. De titel, hoe kan het ook anders: Iedereen kan leiden.
Managementstijl
Leiderschap draait volgens Van de Ven om twee dingen: een positieve invloed op je collega’s uitoefenen en authentiek maatwerk toepassen. Dat betekent in zijn ogen dat je je managementstijl aanpast aan de context en de situatie.
Om dat bewuster te doen, moet je wel weten welke stijlen je hanteert. Maar ook hoe je daarmee de mist in kan gaan. Van de Ven onderscheidt acht managementstijlen. Iedere stijl heeft, zegt hij, zijn eigen valkuilen waarvoor je alert moet zijn.
Acht leidersschapsstijlen en hun valkuilen
• De directieve leider
Je bent pragmatisch en efficiënt. Je ziet graag snel resultaat. Voor beslissingen laat je je leiden door een rationele analyse van de feiten. Je focust je graag op operationele taken. Ook ben je een meester in het vinden van praktische oplossingen. Je durft wel risico’s te nemen, maar die zijn goed gecalculeerd. Je organiseert het werk via duidelijke processen en richtlijnen.
Valkuilen: Je loopt soms zo ver voor de troepen uit dat anderen moeite hebben om je bij te benen. Je kan anderen daardoor opbranden, ook al omdat je weinig aandacht hebt voor hun noden en behoeften. Je wijkt niet graag af van je koers. Daardoor sta je niet altijd open voor creatieve ideeën van collega’s. Als het niet loopt zoals je wil, duik je in de details en ga je micromanagen.
• De ondernemende leider
Je bent assertief en doelgericht. Bij beslissingen laat je je leiden door wat jou praktisch en logisch lijkt. Je focust je op het realiseren van een ambitieuze missie. Daarbij ga je vindingrijk en innoverend te werk. Je deinst er niet voor terug om risico’s te nemen, zonder alle gevolgen op voorhand te analyseren. De problemen die je tegenkomt, los je onderweg wel op.
Valkuilen: Je bent zo competitief dat je het niet altijd even nauw neemt met de regels. Als je het gewenste eindresultaat maar bereikt. Je brengt persoonlijke offers om je ambitieuze visie te bereiken en verwacht dat ook van anderen. Je houdt daarbij weinig rekening met wat al die flexibiliteit soms betekent. Je begint een nieuw project en gaat vaak al snel door met het volgende. Het oplossen en afronden van alle praktische eindjes laat je aan anderen over.
• De inspirerende leider
Je bent enthousiasmerend en motiverend. Je houdt van innovatie, nieuwe ideeën en brainstormen. Bij beslissingen laat je je leiden door wat boeiend en interessant aanvoelt. Je focust op het realiseren van een creatieve visie. Je betrekt medewerkers er graag bij en staat open voor alle creatieve ideeën. Je geeft anderen de kans hun taken in te vullen op hun eigen autonome manier.
Valkuilen: Je hebt zoveel ideeën dat je er zelden in slaagt om ze allemaal te realiseren. Het lijkt wel alsof er alleen maar ideeën bijkomen. Dat maakt dat anderen de kat uit de boom kijken voor ze meedoen. Kritiek op je ideeën neem je persoonlijk. Om conflicten te vermijden, ga je de discussie over die kritiek uit de weg. Gefocust op een project blijven werken is een echte uitdaging.
• De verbindende leider
Je bouwt op je relaties en je netwerk om mensen mee te krijgen in een bepaalde richting. Je ziet in elk probleem een kans. Je houdt ervan om creatieve en gemeenschappelijke oplossingen te vinden. Grote brainstorms vind je fijn. Je laat je voor beslissingen leiden door de belangen en gevoelens van alle betrokkenen. Daarbij kijk je hoe realistisch de oplossing is. Je hecht veel belang aan het respecteren van je eigen waarden en die van anderen.
Valkuilen: Je houdt zo veel rekening met de mening van anderen dat je eigen opvattingen en belangen naar de achtergrond verdwijnen. Je hoopt conflicten te vermijden door zelf taken op je te nemen. Je onderschat daarbij de hoeveelheid werk. Je bent namelijk optimistisch en wil graag iedereen te vriend houden. Als het je allemaal te veel wordt, kruip je in de ‘arme ik’-rol om zo alle aandacht naar je toe te trekken. Je stelt geen voorwaarden voor je een (onmogelijk) taak aanvaardt.
• De dienende leider
Je bent empathisch, zorgzaam en een goede luisteraar. Je kent de mensen met wie je samenwerkt door en door. Je bent gedreven door een visie met veel (maatschappelijke) zingeving. Samenwerken met anderen om die visie te bereiken geeft je veel energie. Je betrekt je team bij beslissingen. Je bent innovatief en doordacht in je aanpak. Je staat altijd klaar om je mensen te ondersteunen.
Valkuilen: Je houdt absoluut niet van conflicten en kan moeilijk overweg met kritiek. Je geeft ook niet graag kritiek, omdat je bang bent voor het schaden van de goede relaties. Je neemt werk over om een conflict te vermijden. Je houdt van afwisseling. Tegelijkertijd geven te veel activiteiten en deadlines je een ongemakkelijk gevoel. Je moet prioriteiten stellen en ‘nee’ zeggen. Dat gaat je niet altijd goed af. Je kan daardoor niet helpen zoals je wil.
• De participatieve leider
Je bent toegewijd en consciëntieus. Iedereen moet zich thuis voelen in je team. Bij je beslissingen laat je je leiden door de feiten, hun waarden en de praktische gevolgen voor alle betrokken medewerkers. Je zet je eigen belangen opzij voor de ambities, voorkeuren en belangen van de rest. Je werkt graag aan projecten die een verschil maken voor anderen. Zeker als je die mensen daarmee kan helpen.
Valkuilen: Je wil graag dat iedereen zich goed voelt bij een gekozen oplossing of aanpak. Je duwt niet door, maar offert de kwaliteit van het resultaat op in het belang van de harmonieuze persoonlijke relaties. Op momenten dat er (te) veel prioriteiten op je bord liggen, vind je het moeilijk om te kiezen. Je verliest je in de praktische details en hebt moeite om de langetermijnvisie en prioriteiten voor ogen te houden.
• De strategische leider
Je bent rustig en accuraat. Je leidt op basis van je expertise. Je aanpak is steeds grondig en onderbouwd. Voor beslissingen laat je je leiden door de feiten en een objectieve analyse van de voor- en nadelen van de mogelijke oplossingen. Je geeft anderen veel vrijheid om op hun eigen manier bij te dragen. Je blijft kalm in hectische situaties en komt met logische, praktische oplossingen. In een gestaag tempo zet je door tot de resultaten zijn bereikt.
Valkuilen: Je bent niet voor baanbrekende of revolutionaire oplossingen. Je werkt graag in je eentje en vindt het moeilijk als anderen zich met je werk bemoeien. Ze mogen je niet opjagen. Je bent bezig met feiten en hebt weinig voeling en interesse voor hoe anderen je aanpak ervaren. Je vindt het moeilijk als anderen je logische en duidelijke richtlijnen niet volgen. Emoties hebben weinig nut om tot een praktische oplossing te komen.
• De visionaire leider
Je bent gefocust en vastberaden. Je combineert expertise en intuïtie om tot een inspirerende en creatieve visie voor de toekomst te komen. Als denker in scenario’s heb je snel door wat de risico’s en de voordelen zijn. Daarmee win je het vertrouwen van je team. Je aanpak is vindingrijk en innovatief. Je kiest voor een kansrijke oplossing en de voordelen daarvan op termijn. Je bent ondernemend en hebt een groot doorzettingsvermogen.
Valkuilen: Je werkt graag alleen, in je eigen tempo en volgens je eigen agenda. Je hebt een hekel aan bureaucratische procedures. Over koetjes en kalfjes praten is niet aan jou besteed, daar verlies je alleen maar nuttige tijd mee. Je hebt weinig oog voor de gevoelens van anderen. Je bent zo bezig met je visie dat je weinig interesse en aandacht hebt voor alle details. Je denkt vaak snel. Zo snel dat anderen je niet kunnen volgen.
Iedereen kan leiden – Persoonlijk leiderschap in organisaties is geschreven door Frans van de Ven. Het boek is onder meer te bestellen bij managementboek.nl.
