Heb je ooit gewerkt met managers die niet zo goed zijn als ze zelf denken? Was het een man toevallig? De kans is groot dat je nu ja knikt. Mannen zijn namelijk beter in het misleiden van anderen over hun talenten en vaardigheden.
Alleen raken ze met hun talent voor misleiding ook gemakkelijker aan de top van de voedselketen, waar ze heel wat problemen veroorzaken. Alleen al in de VS is 65 tot 75 procent van de managers onbekwaam. Een slechte baas is ook bij ons de belangrijkste redenen waarom mensen ontslag nemen.
Meer potentie als leider
We moeten dus af van het universele geloof dat mensen die veel zelfvertrouwen uitstralen meer potentie hebben om leider te worden, vindt Tomas Chamorro-Premuzic, chief innovation officer van Manpower. En dat betekent onderscheid maken tussen zelfvertrouwen en competentie.
Chamorro beschrijft op Fast Company enkele typische kenmerken van misleiding, allemaal wetenschappelijk onderbouwd. Voor MT/Sprout focussen we op drie van deze alarmsignalen.
#1 Ze lopen over van zelfvertrouwen
Een oermens zou niet voorstellen om een mammoet te doden zonder de nodige jachtervaring. Dat zou namelijk niet goed aflopen. Maar je eigen talenten en vaardigheden overschatten, is vandaag al een stuk minder fataal.
Zelfbedrog loont juist. Uit onderzoek blijkt dat jezelf voor de gek houden de beste manier is om anderen voor het lapje te houden. Fake it till you make it zorgt ervoor dat je minder bezorgd of bang overkomt.
Hoe minder je twijfelt aan jezelf, hoe overtuigender je bent. Recruiters trappen erin en zullen dus ook geloven dat je getalenteerder en slimmer bent dan de andere kandidaten. Als je dan toch moet kiezen tussen superman en een gewone sterveling…
Geloof in je eigen leugens
Peter Schwarzmann (universiteit München) heeft een test gedaan waarin 688 deelnemers een intelligentietest moesten uitvoeren. Aan de helft van de deelnemers wordt een beloning beloofd, wanneer zij enkele onbekenden weten te overtuigen dat ze die taak goed hebben uitgevoerd.
Deze helft schat, voor ze in gesprek mogen gaan met die onbekenden, hun eigen prestaties veel hoger in dan de andere helft. Dat is geen bravoure, want Schwarzmann heeft financiële incentives ingebouwd voor het correct inschatten van de eigen prestaties.
Waarom doen zoveel mensen aan zelfbedrog? Heel simpel: omdat het werkt
Bovendien krijgen de onbekenden ook een financiële incentive als ze de prestatie van de ander correct inschatten. Conclusie van deze test: de beste kans om onbekenden te overtuigen, krijg je als je in je eigen leugens gelooft. Waarom doen zoveel mensen aan zelfbedrog? Heel simpel: omdat het werkt.
Met de huidige tijdsgeest zal zelfbedrog eerder toe- dan afnemen. Daarom is het nu aan de recruiters om beter op te letten. Vooral bij mensen die tijdens een sollicitatiegesprek voor een managementfunctie overlopen van zelfvertrouwen zouden wat alarmbellen moeten afgaan.
Focus niet op de positieve indruk
Overlopen van zelfvertrouwen, zichzelf de hemel inprijzen, nooit aan zichzelf twijfelen… Het zijn allemaal signalen van kandidaten die in hun eigen leugens geloven. Focus niet op de positieve indruk die ze maken. Check of ze ook daadwerkelijk de competenties hebben en laat ze het ook bewijzen.
Elitair gedrag wil nog niet zeggen dat deze m/v ook competent is
Ook wie gewend is aan privileges kan heel zelfverzekerd overkomen. Wie behoort tot dominante groepen, gezaghebbende families of een clubje van belangrijke influencers kan zich sterker of beter voelen dan anderen. Voor toekomstig leiderschap belooft dat alvast weinig goeds.
Hebben kandidaten de look, de praatjes en de maniertjes, laat je dan niet overrompelen. Elitair gedrag wil nog niet zeggen dat deze m/v ook competent is. Hoe vaardig ze echt zijn, zal nog altijd bewezen moeten worden.
De beste leiders kloppen zichzelf niet op de borst. Ze wijzen altijd naar hun teams, naar hun werknemers, naar hun zakenpartners.
Lees ook: Waarom vrouwen in het bedrijfsleven vaak onzichtbaar zijn
#2 Ze hunkeren naar goedkeuring, erkenning en waardering
Je wil, net als de rest van de mensheid, gewaardeerd worden. Maar als je je eigen prestaties opblaast, omdat je die erkenning zo hard nodig hebt, dan glijd je af naar de categorie onzekere narcisten.
Narcisme is een complex probleem met vele kanten. Maar iedereen kent wel charismatische leiders die zich overmoedig gedragen, die volledig door zichzelf in beslag worden genomen en die uitstralen dat ze een voorkeursbehandeling verdienen.
Narcisten zijn uiterst charmant, wanneer je ze net leert kennen
Alleen is dat grootse zelfbeeld niet zo stabiel en authentiek als ze zouden willen. Diep van binnen zijn ze onzeker, maar ook hun competenties matchen dat zelfbeeld totaal niet. Om hun opgeblazen ego te bevestigen, hebben ze jou nodig. Daarom proberen ze je te imponeren, scheppen ze op over hun competenties, nemen ze grote risico’s.
Charismatische leiders
Narcisten zijn uiterst charmant wanneer je ze net leert kennen. Grootse, soms megalomane visies we vinden ze uiterst aantrekkelijk. Daarmee spreken ze namelijk onze eigen narcistische trekjes aan.
De beste leiders zijn bescheiden, en zelfs een tikkeltje saai
Vertrouw dus niet op je natuurlijk neiging om deze persoon geschikt te vinden als manager. Als recruiter moet je juist extra alert zijn. Wordt overdreven hoe belangrijk of speciaal ze zijn? Zijn ze agressief in hun ambities? Vragen ze om aandacht, willen ze graag bewonderd worden, hunkeren ze naar erkenning? Allemaal red flags.
Vraag naar hun fouten, naar waar ze veel kritiek op hebben gekregen. Het antwoord zal uitblijven. Narcisten zijn blind voor feedback. Chamorro wijst erop dat de beste leiders meestal bescheiden zijn in plaats van charismatisch, en zelfs een tikkeltje saai.
Zij geven wel om andere mensen, zijn empathisch, en ze besteden veel tijd aan hun reputatie en die van het bedrijf.
Lees ook: Een narcist kan je organisatie verder helpen, maar zet hem wel in de juiste rol
#3 Ze scheppen moeiteloos op over hun competenties
Als je in de jaren stilletjes een award voor leiderschap hebt gewonnen, dan zal niemand de moeite doen om dat te controleren. Maar eigenlijk zou je dit wel moeten doen.
Als je niet liegt op je cv en tijdens je gesprek, haal je jezelf naar beneden
Nu komt het nog nauwelijks voor dat er discussie ontstaat over iemands werkelijke talenten. Bijkomend probleem is dat we vandaag in een soort selffulfilling prophecy zijn terechtgekomen. Recruiters gaan ervan uit dat er wordt gelogen op cv’s en tijdens sollicitatiegesprekken.
Als je dus niet liegt op je cv en tijdens je gesprek, dan haal je jezelf eigenlijk naar beneden. Terughoudendheid en bescheidenheid over je eigen prestaties worden afgestraft.
Maar je kan natuurlijk ook zo erg overdrijven dat het leidt tot desinformatie. Als kandidaten moeiteloos opscheppen, dan is dat een wake-upcall om op zoek te gaan naar bewijs. Dat kan al in het gesprek zelf, waarbij claims moeten worden omgezet in cijfers of in 360-gradenfeedbackrapporten.
Check prestaties dubbel
Check die prestaties dan ook nog eens dubbel. Voeg bij twijfel over vaardigheden desnoods een extra testronde toe. Als het over referenties gaat, ondervraag die mensen serieus. Als ze overdreven positief zijn over een collega, dan willen ze wellicht graag van hem of haar af.
Goede leiders denken eerder negatief dan positief over zichzelf
Bedenk ook nog dit: perfectionisten zullen zich eerder wat onzeker uitlaten over hun prestaties. De beste leiders denken eerder negatief dan positief over zichzelf. Daarom doen ze ook zo hun best om goede prestaties neer te zetten. Ze vinden dat ze elke dag opnieuw hun functie moeten verdienen.
Zet mensen niet in managementrollen op basis van wat je denkt dat ze kunnen, maar op basis van wat ze echt kunnen. Val niet langer voor zelfverzekerde, charismatische, narcistische mannen.
Hecht vooral waarde aan competenties, bescheidenheid en integriteit. Daarmee krijg je ook meer vrouwen in leiderschapsrollen. Ze scoren daar namelijk hoger op dan mannen, en ook dat is inmiddels bewezen.
Lees ook: Arrogant gedrag op de werkvloer is gevaarlijke besmettelijk
