Wie is de oprichter?
De Wright Brothers mogen dan de allereerste geslaagde vlucht op hun naam hebben staan, de bijdrage die Willem E. Boeing aan de ontwikkeling van de luchtvaart leverde is minstens even waardevol geweest. Zijn Boeing Company groeide uit tot grootste vliegtuigfabrikant ter wereld met een omzet van 64 miljard dollar in 2010. Voor het huishoudboekje van de Verenigde Staten levert het bedrijf een onmisbare bijdrage. Boeing is namelijk de grootste exporteur van het land. Daarnaast biedt het ook nog eens werk aan 160.000 mensen.
Grondlegger William Edward Boeing wordt geboren in 1881, als zoon van een Amerikaanse moeder en een Duitse mijnbouwingenieur. Vliegen is dan nog iets waar de mens alleen van dromen kan. Dat verandert op 17 december 1903 om precies 10.35 uur. Dan lukt het de Wright Brothers om met hun testtoestel Flyer1 twaalf seconden in de lucht te blijven hangen. Deze historische gebeurtenis markeert het begin van de luchtvaart. Boeing doet op dat moment goede zaken in de houthandel en vergaart er zelfs een klein fortuin mee. De uitvinding van het vliegtuig boeit hem echter dermate dat hij in 1910 naar Los Angeles afreist om daar een luchtvaartshow bij te wonen. Deze happening inspireert de jonge Boeing om zelf ook een vliegtuig te bouwen. Zijn kennis over houtconstructies komt daarbij goed van pas.
Hoe verandert zijn product de markt?
Terug in zijn woonplaats Seattle leert Boeing George Conrad Westerveld kennen, een ingenieur die luchtvaartkunde heeft gestudeerd. In het botenhuis van Boeing bij Lake Union ontwerpen de twee een watervliegtuig. William, niet vies van avontuur, is de eerste die plaats neemt achter de knuppel van het toestel. De testvlucht over het meer duurt precies veertig meter. Boeing heeft de smaak te pakken. Kort daarna, op 15 juli 1916, wordt de Pacific Aero Products Company ingeschreven in het handelsregister, een naam die kort daarna wordt omgedoopt tot Boeing Airplane Company. Als de Verenigde Staten een jaar later betrokken raken bij de 1e Wereldoorlog, betekent dat voor Boeing big business. De marine bestelt vijftig toestellen en in no time staan er bijna 350 mensen op de loonlijst. Als de strijdende partijen in Europa de wapens neerleggen, leidt dat bijna tot de val van het bedrijf. Het is de houthandel die ervoor zorgt dat Boeing het hoofd boven water houdt.
William blijkt een visionair. Hij is de eerste die het vliegtuig gebruikt voor luchtpost (zie foto) en gaat vanaf halverwege de jaren twintig ook passagiers vervoeren. Speciaal daarvoor wordt Boeing Air Transport opgericht. Het bedrijf levert dus toestellen voor zijn eigen burgerluchtvaarttak. In 1929 presenteert het de Model 80, met twaalf zitplaatsen het allereerste vliegtuig dat helemaal gericht is op het vervoer van passagiers. Na een fusie met een motorfabrikant trekt Boeing begin jaren dertig steeds meer macht naar zich toe. De antitrust-wetgeving van 1934 verplicht het bedrijf om zich op te splitsen. De burgerluchtvaart komt te vallen onder United Airlines, United Aircraft doet de postverbindingen en het is Boeing Aeroplane Company die de productie van vliegtuigen op zich neemt. Voor oprichter en naamgever William E. Boeing is dit aanleiding om zich terug te trekken uit het bedrijf. Hij verkoopt zijn aandelenpakket en stort zich naast het fokken van paarden op zijn oude liefde: de houthandel.
Hoe staat het er nu voor?
Oorlog als aanjager
Hoewel je Boeing waarschijnlijk vooral associeert met de burgerluchtvaart, is het bedrijf ook één van ‘s werelds grootste producenten van militaire producten. Oorlog heeft altijd een grote rol gespeeld in de historie van het bedrijf. Tussen ’40 en ’45 draaide fabrieken overuren om aan de vraag van bommenwerpers te kunnen voldoen. Ook de beruchte B-29 Superfortress, het toestel dat de atoombommen boven Hiroshima en Nagasaki dropte, kwam uit de Boeing-fabriek. Toen de oorlog daarmee eindigde, kwam het bedrijf onmiddelijk in de problemen. Iets dat eerder gebeurde na WO I en later opnieuw het geval was na de oorlog in Vietnam. Als William in 1956 op 74-jarige leeftijd overlijdt aan de gevolgen van een hartaanval, staat het bedrijf aan de vooravond van een nieuwe revolutie in de luchtvaart. In 1958 presenteert Boeing namelijk de 707, het eerste straalvliegtuig dat plek biedt aan 156 passagiers. Van Los Angeles naar New York in slechts vijf uur. In 1962 laat Boeing de wereld kennis maken met de 727, een ontwerp dat de burgerluchtvaart vijftig jaar later nog altijd domineert en de aanzet geeft tot intercontinentale diensten. Toch gaat Boeing begin jaren zeventig bijna kopje onder als de Amerikaanse overheid het Apollo-ruimtevaartprogramma schrapt. Maar net als eerder na de grote oorlogen (zie kader oorlog als aanjager) overleeft het bedrijf ook deze crisis.
Met het Europese Airbus heeft Boeing vandaag de dag een serieuze concurrent. Toch is het Amerikaanse bedrijf nog altijd verreweg de grootste. Het had enkele jaren geleden nog 12.000 commerciële straaljagers in onderhoud, zo’n 75 procent van de wereldwijde luchtvloot. Enorme aantallen die oprichter William bijna honderd jaar geleden, toen hij zijn eerste houten watervliegtuigje de lucht in stuurde, waarschijnlijk niet kunnen voorzien.
Lees ook over het groot worden van:
- Thomas Cook
-
Levi Strauss
-
Zara
- Fokker
- Goldman Sachs
- Rupert Murdoch/ News Corp
- EasyJet
- Chupa Chups
- Heineken
- Wal-Mart
- Lego
- Coca-Cola
- Toyota
- Sony
- ‘BV Berlusconi’
- Barclays
- Shell
- Gazelle
- Ikea
- Verkade
