Geen producten in de winkelwagen.
Van de brandweer mogen er geen sloten op de deur, voor de verzekering zijn ze juist verplicht. Tweemaal per jaar moet de hele loonadministratie doorberekend worden vanwege een belastingwijziging ter waarde van twee euro. Tegenstrijdige of onuitvoerbare regels.
Bureaucratie heeft een verlammende invloed op de ondernemingszin. Het ministerie van Economische Zaken heeft het zich aangetrokken en stelde de commissie Stevens in. In deze commissie hebben zowel ondernemers, brancheorganisaties als ambtenaren zitting. Zij hebben de opdracht gekregen te onderzoeken wat de overheid kan doen om het de ondernemers makkelijker in plaats van moeilijker te maken.
Debat
De commissie heeft informatie verzameld door middel van een panel, enquête en een meldpunt. Een toptien van de meest hinderlijke regelgeving is hieruit voort gekomen. Een rapport over financieel-administratieve regelgeving is al naar de kamer gestuurd. Vervolgens worden er debatten georganiseerd waarbij ondernemers direct hun verhaal bij de commissie kwijt kunnen. Eind november was het weer zover.
Minder regels?
Een zaal vol met zo’n tachtig maatkostuums en aktetassen met slechts hier en daar een mantelpakje. Links van de zaal is een bar, rechts een tafel met broodjes zalm met verse jus d’orange, alles om de ondernemer op zijn gemak te stellen. Een draadloze microfoon gaat de zaal rond. Er zijn internationale topondernemers aanwezig van Shell en DSM. Ze vertellen verontwaardigd dat het in het buitenland toch beter geregeld is. Dan zijn er de doorgewinterde vergadertijgers van brancheorganisaties met hun genuanceerde volzinnen. En stil in een hoekje heeft de mkb’er zich verscholen. Hier en daar verspreid in het publiek zit een hoge ambtenaar van financiële economische of juridische zaken, belast met hun eigen beleidsregel: 25 procent minder regels. Maar hoe?
Nederland wordt groter
Staatsecretaris Van Gennip maakte gedurende het debat haar opwachting en sprak het gezelschap toe. Zij vertelde dat voor het ministerie de vuurwerkramp in Enschede en de brand in Volendam keerpunten zijn geweest. De eerste reactie na deze rampen was om het vergunningenbeleid veel strenger toe te passen. Maar toen bleek dat de gedoogcultuur was ontstaan omdat het simpelweg niet mogelijk was om alles goed na te leven omdat sommige regels onuitvoerbaar of tegenstrijdig waren. In de jaren erna is de overheid de tegenstrijdigheden in kaart gaan brengen. Bij elke politieke beslissing kwamen er de laatste decennia alleen maar regels bij en gingen er nooit af.
Bureaucratie
Totdat de politiek werd opgeschrikt door berichten dat de Nederlandse bureaucratie zijn effect heeft op het ondernemingsklimaat. Potentiële ondernemers zien af van hun plannen of kiezen voor een ander land. Ook innovatie, het toverwoord in de politiek, wordt belemmerd door regels blijkt uit onderzoek. Met name kleine bedrijfjes kunnen administratieve verplichtingen niet opbrengen en hebben geen aparte juridische afdeling om vergunningen erdoor te krijgen.
Maar het politiek tij keert langzaam. Er is sprake van een politieke klimaatsverandering. De ontslagregelgeving wordt versoepeld. Werd je vroeger als werkgever als asociaal bestempeld als je iemand ontsloeg, nu wil zelfs Groen Links een versoepeling van het ontslagrecht.
Sceptisch
De ondernemers in de zaal reageren sceptisch. Diezelfde overheid die hen het leven zuur maakt vraagt nu om hulp om die regels weer af te schaffen. “Voor elke regel die wordt afgeschaft komen er drie terug,” zegt iemand. Vorig jaar nog moesten de ondernemers tot twee keer toe voor een belastingwijziging ter waarde van twee euro per persoon per jaar een nieuw softwarepakket aanschaffen en de complete loonadministratie opnieuw door rekenen.
Ouderwets besturen
Volgens de naamgever van de commissie, Leo Stevens, is een van de dieperliggende problemen dat besturen van overheidsinspecties en instanties die de regels moeten handhaven en vergunningen moeten verlenen, procedureel ingesteld zijn en niet inhoudelijk. Er is weer behoefte aan ouderwets bestuur: iemand die op grond van zijn positie gewoon een beslissing neemt. Je kunt niet alle voorkomende situaties vastleggen in regels. Vroeger konden bestuurders nog echt inhoudelijke afwegingen maken. Tegenwoordig moet je als bestuurder van een inspectiedienst alleen een dag per week een stapel papieren ondertekenen.
Restrictief
Bestuurslid Van Harten van de VNCI (Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie) stelt dat de overheid restrictief is en niet mee denkt. “De regels gaan uit van wantrouwen en niet van samenwerking. Ondernemers willen best een beter milieu en gezonde werknemers. Ondernemers worden alleen gezien als iets dat ingetoomd moet worden en niet als de motor van de economie. Zonder samenwerking blijven innovatie en een verbetering van het investeringsklimaat loze woorden.” Van Harten zegt verder: “We zijn het vertrouwen in elkaar kwijt. Er is misschien 1 procent van de bedrijven te kwader trouw, die het milieu wil vervuilen zolang ze maar snel geld kunnen verdienen, die niet geven om hun medewerkers en daarom arbowetgeving omzeilen. Maar de meerderheid is zo helemaal niet, die wil juist ook een schoon milieu. Om die 1 procent te regulieren moet 99 procent de lasten dragen van wetgeving. Bij elk incident wordt de hele sector gepakt.”
Ge Linsen, een beleidsambtenaar van EZ, zegt dat er een verschuiving moet komen van middelvoorschriften naar doelvoorschriften. Hij zou willen dat er fundamentele concepten komen in plaats van het bijvijlen van de scherpe randjes van de regels, zoals nu gebeurt.
Politiek scoren
‘Veel regelgeving is politiek gekleurd’ roept een ondernemer in de zaal. ” Iemand in de tweede kamer wil een politiek punt maken en komt bijvoorbeeld met een fiscale korting voor mantelzorgers. Het klinkt heel goed. Met zo’n ammendement kan een politicus zich in de media profileren.”
“Of een nieuwe regel werkelijk mensen helpt, of dat de regeling alleen maar meer werk oplevert, daarover denkt de overheid te weinig na, beaamt de naamgever van de commissie, Leo Stevens. Het punt in de media is al gescoord. Stevens zegt dat de commissie al aan de kamer heeft voorgesteld dat de overheid bij elke regel die het een bedrijf oplegt eerst verplicht moet nadenken over de kosten van implementatie. Er ontbreekt een nu nog een kostenbatenanalyse van regelgeving.
Besluiteloosheid
Van Harten van het VNCI geeft tenslotte nog een praktijkvoorbeeld dat goed illustreert hoe besluiteloosheid in de landelijke politiek kan leiden tot langdurige rechtszaken op individueel niveau. Een bedrijf wilde 500 miljoen investeren in uitbereiding maar moest drie jaar lang procederen omdat de gemeentelijke overheid vond dat omwonende konijnen last zouden kunnen krijgen van geluidsoverlast. Diezelfde konijnen werden wel afgeschoten door Rijkswaterstaat, omdat ze gaten in de dijken maakten. Een werknemer van DSM noemt ook de tweede Maasvlakte en de fijnstofregelgeving als voorbeelden waarbij het landelijke beleid niet duidelijk is en er daarom veel individuele rechtszaken zijn.
————————————————————————————————–
De cijfers
* 36%van de ondernemers heeft hinder van overheidsregels. Ondernemers vinden regels niet uitvoerbaar, niet handhaafbaar, nutteloos, onduidelijk of te strikt. Vooral de horeca (57%), cultuur (55%) en landbouw (52%) worden gehinderd door de overheid. De zakelijke dienstverlening ervaart de minste last.
* De ondernemers hebben het meest moeite met de arboregelgeving (36%), de bouwregelgeving (25%) en de Wet Milieubeheer (20%).
Bron: “De top 10 van hinderlijke regels” een rapport van de commissie Stevens, te bestellen via het ministerie.
————————————————————————————————-
De commissie Stevens
De commissie Stevens is in november 2004 opgericht door het ministerie van Economische Zaken om de knelpunten die ondernemers tegenkomen, in kaart te brengen. De commissie organiseert vier ondernemersdebatten waarbij ondernemers hun klachten kunnen laten horen. Op 8 juni was het eerste ondernemersdebat, de aanbevelingen hieruit zijn al naar minister Zalm en de kamer gestuurd. Woensdag 30 november was het tweede. Er zullen nog zeker twee debatten georganiseerd worden, op de site staat hierover te zijner tijd meer.
