Geen producten in de winkelwagen.
Extended markup language (XML) is niet alleen de nieuwste internettaal, maar ook de toekomstige smeerolie van de internethandel. De kans dat uw bedrijf er in de nabije toekomst mee te maken krijgt, is al bekend. Die is namelijk honderd procent.
Een revolutie of de zoveelste ict-hype?
Een hype is het zeker, in de zin dat er in de ict-sector nauwelijks meer ergens anders over wordt gesproken. XML is een piepjonge computertaal, amper drie jaar oud, maar is bezig aan een indrukwekkende opmars. Internationale onderzoeksbureaus zoals Gartner en Meta Group voorspellen dat bijna alle zakelijke internettransacties over een paar jaar van XML gebruik zullen maken. Geen enkel nieuw softwarepakket dat op de markt verschijnt, kan er nog omheen. Op zichzelf is het verbazingwekkend om te zien hoe snel een driejarige peuter in staat is de teugels in de ict-sector in handen te nemen.
De kracht van XML schuilt in het feit dat het niet zomaar een volgende programmeertaal is, maar een meta-taal, een beschrijvende taal. Sommige puriteinen bestrijden zelfs dat het woord 'taal' op zijn plaats is. Moderne computertalen zoals C++ of Java doen hetzelfde als vroeger Cobol en Basic: het zijn instructies voor het uitvoeren van programma's. Maar XML is een coderingssysteem dat als voornaamste functie heeft: het benoemen van informatie.
Wat is het voordeel van informatie benoemen?
Informatie op het web wordt in de regel gegoten in HTML, een opmaaktaal die ervoor zorgt dat de informatie juist wordt weergegeven, onafhankelijk van de gebruikte browser. Bij de woorden en getallen op zo'n pagina is bij de verschillende informatieonderdelen echter niet aangegeven wat het 'is': productinformatie, prijsgegevens, adressen? Mensen begrijpen meestal het verschil tussen de uiteenlopende informatiesoorten, en weten dat 15-03-2001 vermoedelijk niet een bankrekening- of BTW-nummer, maar een datum is. Maar de computer ziet alles op een HTML-pagina als platte tekst. Het kunststukje van XML bestaat eruit dat de informatie gelabeld wordt. Bij adresgegevens komt te staan ‹adres›, bij prijsinformatie ‹prijs› et cetera. Deze labels (in XML-jargon tags) worden zo veel mogelijk gestandaardiseerd. De pagina op het beeldscherm ziet er nog hetzelfde uit, maar de software 'er achter' weet welke soort informatie er op staat.
Het voordeel wordt al snel duidelijk in een zoekactie. Als je in de bestanden van een groot modewarenhuis zoekt naar de bestelling voor de familie De Zwart, krijg je duizenden pagina's retour met zwarte jurken, sokken en stropdassen. Als de informatie in XML is opgeslagen, kun je de zoekactie beperken tot het label ‹klanten›. Vooral op internet, met zijn nog steeds groeiende informatieovervloed, kan XML een doeltreffend middel zijn om veel sneller iets te vinden.
Toch is dat nog niet de reden waarom de ict-industrie zo opgewonden over XML doet. De kracht ervan komt pas goed naar voren als het gaat om de communicatie tussen verschillende computers. Een factureringssysteem, bijvoorbeeld, zou met de bestellingencomputer van het modehuis kunnen communiceren en aan de hand van de labels ‹klanten›, ‹bestellingen›, ‹prijzen› en ‹afleverdata› in staat zijn om automatisch rekeningen te versturen. Als de informatie in XML is opgesteld, kortom, kunnen computers elkaar onderling veel beter begrijpen.
Is dat het einde van EDI?
Tot nu toe was electronic data interchange (EDI) dé standaard voor berichtenverkeer tussen computers. Heel wat logistieke bedrijven kunnen niet meer zonder. EDI heeft enkele nadelen: het is nogal star (berichten moeten in precies geformuleerde vorm worden ingevoerd) en duur in het gebruik. Voordelen van EDI zijn: betrouwbaarheid en veiligheid.
Als gevolg van de opkomst van e-commerce neemt de onderlinge communicatie tussen bedrijven echter sterk toe, en EDI is niet flexibel genoeg. Méér dan wat ook is e-commerce immers: computers van uiteenlopende bedrijven die met elkaar communiceren, in online veilingen, bij e-procurement (inkoop via internet) of met supply chain management. Welke modeterm op welk moment dan ook komt bovendrijven, het principe blijft: meer efficiëntie doordat computers binnen en buiten het bedrijf samenwerken. XML wordt daarbij de universele taal, het Esperanto van de ebusiness.
In een recent rapport komt Forrester Research met de voorspelling dat de handel via EDI (die de laatste jaren gestaag in de lift zat) nog tot volgend jaar kan doorgroeien, maar daarna snel zal inzakken ten gunste van de internethandel. De Europese bedrijven die nog met plannen rondlopen om een EDI-systeem in te richten, moeten dat nog maar eens in heroverweging nemen, aldus Forrester.
Moeten we nu dus maar meteen op deze rijdende trein springen?
Dat hangt er maar helemaal vanaf: welk bedrijf, welke branche, welk soort automatiseringsproject. De theorie is namelijk (zoals te doen gebruikelijk bij automatiseringsmodes) een heel stuk fraaier en overzichtelijker dan de praktijk. In de praktijk zijn er bij het benoemen van informatie flink wat haken en ogen. Als het ene bedrijf een label ‹rekening› gebruikt en het andere ‹factuur›, loopt de communicatie tussen de computers al spaak. Deze problemen gaan nog veel verder. Elk bedrijf is nu eenmaal gewend om zijn voorraden, onderdelen, productiemethodes verschillend te categoriseren. Het is alleen al een enorme klus om ervoor te zorgen dat er binnen één sector dezelfde soort informatie met hetzelfde label wordt bedoeld.
In veel branches zijn er daarom de laatste tijd initiatieven opgezet om te komen tot een branchebrede 'interpretatie' van XML. In de zorgsector is er bijvoorbeeld een instituut, Vektis, dat alle medische berichtenstandaards (over machtigingen, declaraties en meldingen over de geleverde zorg) op dit moment naar XML aan het omzetten is. Grote Europese persbureaus zijn het met elkaar eens geworden over NewsML, een variant voor het coderen van nieuwsberichten. En in de financiële wereld is een 'dialect' van XML genaamd PML ontwikkeld. Overigens zal een bijkomend voordeel van XML volgens een onderzoek van de Bank of England zijn dat er minder fouten bij financiële transacties worden gemaakt. Een in XML opgesteld stukje informatie moet een bepaalde vorm hebben (bijvoorbeeld: een bankrekeningnummer negen cijfers). Als dat niet zo is, geeft de computer een waarschuwing.
Voordat u de moeite neemt om al uw bedrijfsinformatie naar XML te vertalen, is het dus zinvol te wachten tot uw branche 'er uit' is en er standaardcoderingen beschikbaar zijn. Maar als u nu begint met een nieuw automatiseringsproject of een nieuwe database opbouwt, is het de moeite waard om dat meteen in XML te doen.
Moet iedereen XML leren 'spreken'?
Net zoals veel mensen HTML hebben geleerd om zelf een website te kunnen maken, zal het aantrekkelijk zijn om met XML om te kunnen gaan. Maar het hóéft niet (behalve als u op de automatiseringsafdeling werkt). Toch zal het soms handig zijn om in elk geval de basisprincipes te leren kennen, zodat u weet wat XML van uw organisatie vraagt en andersom.
De crux bij XML is immers dezelfde als bij andere automatiseringsprojecten. De software vormt een logisch geheel, zo gemaakt dat de organisatie er kan worden 'ingepast'. Het probleem is alleen, en de reden dat nogal wat automatiseringsprojecten mislukken, dat bijzonder weinig organisaties met dezelfde fraaie logica in elkaar steken. Bedrijfsprocessen zijn ontstaan uit de praktijk van alledag en niet omdat iemand ze van tevoren gecomponeerd heeft. Automatiseerders vinden dat vaak nogal lastig en halsstarrig van zo'n bedrijf: hoe kan het bedrijf nou zo dom zijn om zich niet aan de software aan te passen!
XML mag dus niet te rigide zijn, ander is het onbruikbaar. Aan de andere kant mag het ook weer niet te 'los' zijn, er moeten wel degelijk zinvolle standaards zijn voor de communicatie tussen de verschillende computers. Als XML – en de 'dialecten' in de verschillende branches – het juiste midden vindt, zal de opmars inderdaad onstuitbaar zijn.
Voorbeelden uit de praktijk
In korte tijd is XML door de hele automatiseringspraktijk heen gesijpeld. “Wij komen geen projecten meer tegen waar het woord XML níét valt,” zeggen Fred Bosch en Guido de Nobel, respectievelijk Technology Consulting Practice Manager en Integration Architect bij Unisys.
Een voorbeeld: voor een inkoopvereniging in de groothandelssector wordt de informatie-uitwisseling tussen de computers van de aangesloten leden gestandaardiseerd. Als er een aanvraag binnenkomt voor een product dat niet in voorraad is, kan met een druk op de knop worden nagegaan of een van de collega's het nog wel heeft liggen. Dat de computers van de leden met verschillende softwarepakketten werken, levert dankzij XML geen belemmering op. “Zonder XML had dat nooit gekund,” zegt De Nobel.
Een internationaal voorbeeld is afkomstig van Die Post, de Zwitserse PTT. Met XML is een systeem ingericht voor de hele 'achterkant' van internetwinkels: billing, fulfillment, logistiek. Bedrijven kunnen relatief eenvoudig met hun computers op deze standaardoplossing 'inhaken' en een webwinkel beginnen. Bosch: “Een belangrijk voordeel voor het Zwitserse postbedrijf zelf is dat de core-business – namelijk de logistieke afwikkeling – wordt beschermd.”
Chronologie van de internettalen
1986
Standard Generalised Markup Language (SGML) wordt uitgeroepen tot internationale standaard. Het is de voorloper van zowel HTML als XML.
1991
Hypertext Markup Language (HTML) wordt geformuleerd, om webinformatie te kunnen weergeven en hyperlinks te gebruiken.
1996
Uit de computerindustrie komt het initiatief om XML te ontwikkelen, met het oog op de beperkingen van HTML. Het initiatief wordt overgenomen door het WorldWide Web Consortium (W3C), het parlement voor technische zaken van internet.
1998
De aanbevelingen van W3C worden bekrachtigd, waarmee XML officieel bestaat.
2000
Een volgende standaard wordt gevestigd: SOAP, de 'envelop' voor het verzenden van XML-informatie. Plus: eerste publicatie van UDDI (Universal Description, Discovery and Integration), een universele gouden gids voor de internethandel met gebruikmaking van XML, waarmee de computers van (potentiële) zakenpartners elkaar kunnen vinden.
Computers die samenwerken
“De belangrijkste consequentie van XML is dat de manier waarop bedrijven met elkaar omgaan verandert,” zegt Herman Hartman, IT Architect bij Cap Gemini Ernst & Young. Als computersystemen nauwer kunnen samenwerken, heeft dat eveneens gevolgen voor de onderlinge relaties van de bedrijven zelf. Sinds het moment dat de standaard in 1998 werd geformuleerd, is Hartman bij de ontwikkelingen betrokken, en de snelheid waarmee de acceptatie plaatsvindt, is indrukwekkend. “De omstandigheden zijn een steun in de rug,” zegt hij. “Door de toenemende internethandel is er meer behoefte aan systemen voor de onderlinge samenwerking tussen computers. XML was vanaf het begin een heel belangrijk stukje in de puzzel. Het kwam op het juiste moment.” Nu ziet Hartman in elke sector wel initiatieven om tot een 'standaard woordenschat' te komen. Voor bedrijven kan het raadzaam zijn om niet te snel te gaan hollen, maar om met hun projecten te wachten tot er meer duidelijkheid over de standaards is.
