Wim Duisenberg wordt gezien als de beste leider van de afgelopen dertig jaar. Dat wijst een peiling onder managers uit. Ze maakten hun keuze uit een lijst van 500 vooraanstaande Nederlanders. De enquête werd gehouden ter ere van het jubileumnummer van Management Team.
Toen het eerste nummer van Management Team in 1978 het licht zag, zat Wim Duisenberg in een dip. Na de voor de PvdA mislukte kabinetsformatie een jaar eerder, moest hij aftreden als minister van Financiën. Nu zat hij zeer tegen zijn zin in de Tweede Kamer. De eerste de beste baan die langskwam, een adviseurschap bij de Rabobank met het uitzicht op een plaats in de directie, greep hij met beide handen aan.
Wie had op dat moment kunnen denken dat hij een kleine dertig jaar later door de lezers van Management Team zou worden uitgeroepen tot de beste leider van de afgelopen decennia? Niet alleen verslaat Wim Duisenberg in de eindrangschikking zijn toenmalige partijleider Joop den Uyl (nummer 20). Ook laat hij de VVD-voorman die destijds bij de formatie de PvdA de loef afstak, Hans Wiegel (nummer 5), zijn hielen zien. De andere politicus die zijn carrière dwarsboomde, CDA’er Dries van Agt, komt in de top 25 zelfs niet voor.
Daar hadden Wiegel en Van Agt tijdens hun befaamde onderonsje in het Haagse restaurant Le Bistroquet vast en zeker niet op gerekend. Maar het is dan ook erg onwaarschijnlijk dat zij het in hun gesprek, waarin het fundament voor het eerste kabinet Van Agt werd gelegd, over Management Team hebben gehad.
Tijdens 500 nummers, dat wil zeggen zo’n 28 jaar, komen heel wat leiders omhoog. Politici maken furore, ceo’s veroveren nieuwe markten, voetbaltrainers winnen bekers met of zonder grote oren. De redactie stelde een lijst samen van 500 vooraanstaande Nederlanders die de afgelopen drie decennia een hoofdrol hebben gespeeld. Via internet konden de lezers hun stem uitbrengen op wat zij de meest succesvolle of invloedrijke leiders vonden. Dat leidde tot een ‘eredivisie’ van vijfentwintig genomineerden, die vorige maand is voorgelegd aan ons lezerspanel. Zo’n zeshonderd managers, allen zelf leidinggevenden, brachten hun stem uit. Duisenberg won met ruim verschil, vóór Guus Hiddink, Ruud Lubbers en Wim Kok.
Wie had op dat moment kunnen denken dat hij een kleine dertig jaar later door de lezers van Management Team zou worden uitgeroepen tot de beste leider van de afgelopen decennia? Niet alleen verslaat Wim Duisenberg in de eindrangschikking zijn toenmalige partijleider Joop den Uyl (nummer 20). Ook laat hij de VVD-voorman die destijds bij de formatie de PvdA de loef afstak, Hans Wiegel (nummer 5), zijn hielen zien. De andere politicus die zijn carrière dwarsboomde, CDA’er Dries van Agt, komt in de top 25 zelfs niet voor.
Daar hadden Wiegel en Van Agt tijdens hun befaamde onderonsje in het Haagse restaurant Le Bistroquet vast en zeker niet op gerekend. Maar het is dan ook erg onwaarschijnlijk dat zij het in hun gesprek, waarin het fundament voor het eerste kabinet Van Agt werd gelegd, over Management Team hebben gehad.
Tijdens 500 nummers, dat wil zeggen zo’n 28 jaar, komen heel wat leiders omhoog. Politici maken furore, ceo’s veroveren nieuwe markten, voetbaltrainers winnen bekers met of zonder grote oren. De redactie stelde een lijst samen van 500 vooraanstaande Nederlanders die de afgelopen drie decennia een hoofdrol hebben gespeeld. Via internet konden de lezers hun stem uitbrengen op wat zij de meest succesvolle of invloedrijke leiders vonden. Dat leidde tot een ‘eredivisie’ van vijfentwintig genomineerden, die vorige maand is voorgelegd aan ons lezerspanel. Zo’n zeshonderd managers, allen zelf leidinggevenden, brachten hun stem uit. Duisenberg won met ruim verschil, vóór Guus Hiddink, Ruud Lubbers en Wim Kok.
Geschiedenisboeken
Niemand op de redactie had Wim Duisenberg getipt. En achteraf lijkt niets logischer dan dat de voormalige president van de Nederlandsche Bank en de Europese Centrale Bank met de eer zou gaan strijken. De vorig jaar overleden Duisenberg stond vijftien jaar lang, met veel gezag, aan het hoofd van de Nederlandse centrale bank. Hij was de eerste president van de ECB en loodste Europa door de moeilijke introductie van de euro. Met Duisenberg aan het roer wist de euro zich te ontwikkelen tot een stabiele munt, het anker van de Europese monetaire samenwerking. De geboren Heerenveener verdiende zo een plaats in de monetaire geschiedenisboeken.
Maar het belang van Duisenberg gaat verder dan zijn rol bij de invoering van de euro. Hij was buitengewoon invloedrijk in het politieke en economische klimaat in Nederland in de jaren tachtig en negentig. Met een aantal gelijkgestemde bestuurders, waaronder Kok, Lubbers en zijn financiële man Onno Ruding, werd een klimaat geschapen waarin zowel overheidsuitgaven en monetair beleid als loonontwikkeling in de hand werden gehouden. Na de desastreuze jaren zeventig hebben deze bestuurders het fundament gelegd voor de gunstige ontwikkeling van de Nederlandse economie die tot het begin van de 21ste eeuw aanhield.
De eerste plek is dus dik verdiend. Dat Guus Hiddink op de tweede plaats zou eindigen hadden we eerlijk gezegd evenmin verwacht. Maar wat de huidige trainer van het Russische team heeft laten zien bij PSV en de nationale elftallen van Zuid-Korea en Australië is razend knap. Hiddink paart psychologisch inzicht aan een enorme vakkennis. Een rijk gevulde prijzenkast is het resultaat. Als er in Zuid-Korea postzegels van je worden gedrukt, is het niet vreemd dat je ook in eigen land om je leiderschap wordt geprezen.
Niemand op de redactie had Wim Duisenberg getipt. En achteraf lijkt niets logischer dan dat de voormalige president van de Nederlandsche Bank en de Europese Centrale Bank met de eer zou gaan strijken. De vorig jaar overleden Duisenberg stond vijftien jaar lang, met veel gezag, aan het hoofd van de Nederlandse centrale bank. Hij was de eerste president van de ECB en loodste Europa door de moeilijke introductie van de euro. Met Duisenberg aan het roer wist de euro zich te ontwikkelen tot een stabiele munt, het anker van de Europese monetaire samenwerking. De geboren Heerenveener verdiende zo een plaats in de monetaire geschiedenisboeken.
Maar het belang van Duisenberg gaat verder dan zijn rol bij de invoering van de euro. Hij was buitengewoon invloedrijk in het politieke en economische klimaat in Nederland in de jaren tachtig en negentig. Met een aantal gelijkgestemde bestuurders, waaronder Kok, Lubbers en zijn financiële man Onno Ruding, werd een klimaat geschapen waarin zowel overheidsuitgaven en monetair beleid als loonontwikkeling in de hand werden gehouden. Na de desastreuze jaren zeventig hebben deze bestuurders het fundament gelegd voor de gunstige ontwikkeling van de Nederlandse economie die tot het begin van de 21ste eeuw aanhield.
De eerste plek is dus dik verdiend. Dat Guus Hiddink op de tweede plaats zou eindigen hadden we eerlijk gezegd evenmin verwacht. Maar wat de huidige trainer van het Russische team heeft laten zien bij PSV en de nationale elftallen van Zuid-Korea en Australië is razend knap. Hiddink paart psychologisch inzicht aan een enorme vakkennis. Een rijk gevulde prijzenkast is het resultaat. Als er in Zuid-Korea postzegels van je worden gedrukt, is het niet vreemd dat je ook in eigen land om je leiderschap wordt geprezen.
Zorgwekkend
Na de oud-premiers Lubbers en Kok op de derde en vierde plaats valt de aanwezigheid van vier (ex-) zakenmensen in de top-10 op. John de Mol (6de plaats) wordt blijkbaar nog steeds als een rolmodel gezien, ondanks dat Talpa een tegenvallend eerste jaar achter de rug heeft. De zittende ceo’s Gerard Kleisterlee (7de) en Hans Wijers (8ste) van respectievelijk Philips en Akzo Nobel dwingen zo veel gezag af dat ze geruchtmakende politici als Pim Fortuyn (14de), Rita Verdonk (15de) en Jan Marijnissen (18de) ver achter zich laten. Zelfs CDA-prominent Herman Wijffels (9de), voormalig Rabobank-topman en SER-voorzitter, verslaat zijn partijgenoot Jan Peter Balkenende met ruime marge. De lage notering op de lijst (19de) van de huidige minister-president is met het oog op de naderende Tweede Kamerverkiezingen zorgwekkend.
Balkenende staat genoteerd vóór het PvdA-icoon Den Uyl. Dat is dan wel weer een troost. Koningin Beatrix is de enige vrouw in de top 10. Het lage aantal vrouwen op de lijst zal deels ermee te maken hebben dat meer mannen dan vrouwen aan de enqûete hebben meegedaan. Als we de ‘female vote’ uit het totaal destilleren, komt een heel andere lijst naar voren (zie tabel). Nu verschijnen drie vrouwen bij de eerste tien – naast de vorstin zijn dat Neelie Kroes en Annemarie Jorritsma. Bij de vrouwen zou Wim Kok overigens nipt in plaats van Wim Duisenberg hebben gewonnen. Ook opvallend is dat Ruud Lubbers bij de vrouwen (9de) beduidend lager staat dan bij de mannen (3de). Kennelijk weegt het ‘akkefietje’ bij de VN, waar Lubbers moest opstappen na beschuldigingen van seksuele intimidatie, voor vrouwen veel zwaarder mee.
Ook de vergelijking van jong en oud laat markante verschillen zien. Jongere lezers (dat wil zeggen tot 40 jaar) hebben meer voorkeur voor een generatiegenoot zoals John de Mol. Ze zetten hem op een vierde plaats, waar de lezers vanaf 40 de mediaondernemer ‘slechts’ een 11de positie gunnen. Ook Pim Fortuyn doet het beter onder de jonge managers (10de tegenover 15de plaats). Het zal niet verbazen dat oudere managers liever teruggrijpen naar de rolmodellen uit ‘hun’ tijd, zoals Hans Wiegel (5de tegenover een 8ste plaats bij de jeugd) en Herman Wijffels (6de tegenover 14de). Wijffels, inmiddels bewindvoerder bij de Wereldbank, was in zijn hoogtijdagen het boegbeeld van ondernemend Nederland.
Na de oud-premiers Lubbers en Kok op de derde en vierde plaats valt de aanwezigheid van vier (ex-) zakenmensen in de top-10 op. John de Mol (6de plaats) wordt blijkbaar nog steeds als een rolmodel gezien, ondanks dat Talpa een tegenvallend eerste jaar achter de rug heeft. De zittende ceo’s Gerard Kleisterlee (7de) en Hans Wijers (8ste) van respectievelijk Philips en Akzo Nobel dwingen zo veel gezag af dat ze geruchtmakende politici als Pim Fortuyn (14de), Rita Verdonk (15de) en Jan Marijnissen (18de) ver achter zich laten. Zelfs CDA-prominent Herman Wijffels (9de), voormalig Rabobank-topman en SER-voorzitter, verslaat zijn partijgenoot Jan Peter Balkenende met ruime marge. De lage notering op de lijst (19de) van de huidige minister-president is met het oog op de naderende Tweede Kamerverkiezingen zorgwekkend.
Balkenende staat genoteerd vóór het PvdA-icoon Den Uyl. Dat is dan wel weer een troost. Koningin Beatrix is de enige vrouw in de top 10. Het lage aantal vrouwen op de lijst zal deels ermee te maken hebben dat meer mannen dan vrouwen aan de enqûete hebben meegedaan. Als we de ‘female vote’ uit het totaal destilleren, komt een heel andere lijst naar voren (zie tabel). Nu verschijnen drie vrouwen bij de eerste tien – naast de vorstin zijn dat Neelie Kroes en Annemarie Jorritsma. Bij de vrouwen zou Wim Kok overigens nipt in plaats van Wim Duisenberg hebben gewonnen. Ook opvallend is dat Ruud Lubbers bij de vrouwen (9de) beduidend lager staat dan bij de mannen (3de). Kennelijk weegt het ‘akkefietje’ bij de VN, waar Lubbers moest opstappen na beschuldigingen van seksuele intimidatie, voor vrouwen veel zwaarder mee.
Ook de vergelijking van jong en oud laat markante verschillen zien. Jongere lezers (dat wil zeggen tot 40 jaar) hebben meer voorkeur voor een generatiegenoot zoals John de Mol. Ze zetten hem op een vierde plaats, waar de lezers vanaf 40 de mediaondernemer ‘slechts’ een 11de positie gunnen. Ook Pim Fortuyn doet het beter onder de jonge managers (10de tegenover 15de plaats). Het zal niet verbazen dat oudere managers liever teruggrijpen naar de rolmodellen uit ‘hun’ tijd, zoals Hans Wiegel (5de tegenover een 8ste plaats bij de jeugd) en Herman Wijffels (6de tegenover 14de). Wijffels, inmiddels bewindvoerder bij de Wereldbank, was in zijn hoogtijdagen het boegbeeld van ondernemend Nederland.
Level 5-leider
Welke eigenschappen hebben succesvolle leiders? Zijn die eigenschappen terug te vinden bij de Nederlandse leiders op de ranglijst? De Amerikaanse onderzoeker Jim Collins bestudeerde de kenmerken van buitengewoon succesvolle bedrijven. Hij ontdekte dat bedrijven die langere tijd een opmerkelijke prestatie leveren over bijzondere ceo’s beschikken. Collins noemde ze Level 5-leiders, leiders van het hoogste niveau.
Deze topmannen treden weinig op de voorgrond, ze vinden het bedrijf waar ze voor werken belangrijker dan zichzelf. Ze beschikken over een sterke visie en de benodigde vastberadenheid om hun doelen te bereiken. Bovendien zijn het geen jobhoppers, vaak zitten ze meer dan tien jaar op hun post waarbij hun bedrijf opmerkelijk goed presteert. Als voorbeeld noemde Collins ceo’s zoals Darwin Smith van Kimberley-Clark en Colman Mockler van Gillette, relatief onbekende managers die desondanks hun concurrenten wisten te verslaan.
Was Wim Duisenberg een Level 5-leider? De voormalige bankpresident was in ieder geval doelgericht. Duisenberg was gebrand op een beheerste geldpolitiek en een sterke onafhankelijke centrale bank. Ministers van Financiën die de geldkraan verder open wilden draaien hadden aan hem een kwaaie. De harde lessen van de jaren zeventig hadden hem geleerd dat de centrale bank geen water bij de wijn moet doen.
Kenmerkend is de scène voorafgaand aan zijn benoeming tot president van de ECB. De Franse president Chirac zette hem met alle mogelijke middelen onder druk om een ambtstermijn van vier jaar te accepteren. Duisenberg zwichtte niet. Een centrale bankier laat zich niet de regels voorschrijven door een politicus, ook al is die het Franse staatshoofd.
Duisenberg was een sociale persoonlijkheid die goed kon communiceren. Hij stond, als achtereenvolgens minister van Financiën en president van de Nederlandse en Europese centrale bank, vaak in het middelpunt van de belangstelling. Maar net als Darwin Smith en Colman Mockler was hij in wezen bescheiden. Zijn komeetachtige carrière zag hij als niet meer dan een wonderlijke samenloop van omstandigheden. In 1975, toen hij minister was, zei hij daarover: “Ik kan met verwondering voor de spiegel staan en zeggen: ‘Hoe kan dit allemaal?’ Dan zeg ik: ‘Ach, kom nou, bedenk even van jezelf dat je niet alles bent. Wat stelt het nou allemaal voor?’ Die momenten zijn nodig om weer op de grond te komen.” Nog een overeenkomst: Duisenberg bleef lang op zijn post (vijftien jaar bij DNB), en bij zijn vertrek stond een goede opvolger klaar in de persoon van Nout Wellink. Ook dat onderscheidt de Level 5-leider van een ‘celebrity ceo’: hij zorgt voor continuïteit. Het bedrijf is immers belangrijker dan de man.
Opvallend is dat ook bij de nummer twee op de lijst, Guus Hiddink, dezelfde eigenschappen te zien zijn. De geboren Varssevelder is een innemende en bescheiden persoon die in alle rust een imposante staat van dienst heeft opgebouwd. Hij blaast minder hoog van de toren dan die andere voetbaltrainer die in de top 20 staat, Johan Cruijff. Een groot verschil: Hiddink staat op 2, Cruijff op 17.
Welke eigenschappen hebben succesvolle leiders? Zijn die eigenschappen terug te vinden bij de Nederlandse leiders op de ranglijst? De Amerikaanse onderzoeker Jim Collins bestudeerde de kenmerken van buitengewoon succesvolle bedrijven. Hij ontdekte dat bedrijven die langere tijd een opmerkelijke prestatie leveren over bijzondere ceo’s beschikken. Collins noemde ze Level 5-leiders, leiders van het hoogste niveau.
Deze topmannen treden weinig op de voorgrond, ze vinden het bedrijf waar ze voor werken belangrijker dan zichzelf. Ze beschikken over een sterke visie en de benodigde vastberadenheid om hun doelen te bereiken. Bovendien zijn het geen jobhoppers, vaak zitten ze meer dan tien jaar op hun post waarbij hun bedrijf opmerkelijk goed presteert. Als voorbeeld noemde Collins ceo’s zoals Darwin Smith van Kimberley-Clark en Colman Mockler van Gillette, relatief onbekende managers die desondanks hun concurrenten wisten te verslaan.
Was Wim Duisenberg een Level 5-leider? De voormalige bankpresident was in ieder geval doelgericht. Duisenberg was gebrand op een beheerste geldpolitiek en een sterke onafhankelijke centrale bank. Ministers van Financiën die de geldkraan verder open wilden draaien hadden aan hem een kwaaie. De harde lessen van de jaren zeventig hadden hem geleerd dat de centrale bank geen water bij de wijn moet doen.
Kenmerkend is de scène voorafgaand aan zijn benoeming tot president van de ECB. De Franse president Chirac zette hem met alle mogelijke middelen onder druk om een ambtstermijn van vier jaar te accepteren. Duisenberg zwichtte niet. Een centrale bankier laat zich niet de regels voorschrijven door een politicus, ook al is die het Franse staatshoofd.
Duisenberg was een sociale persoonlijkheid die goed kon communiceren. Hij stond, als achtereenvolgens minister van Financiën en president van de Nederlandse en Europese centrale bank, vaak in het middelpunt van de belangstelling. Maar net als Darwin Smith en Colman Mockler was hij in wezen bescheiden. Zijn komeetachtige carrière zag hij als niet meer dan een wonderlijke samenloop van omstandigheden. In 1975, toen hij minister was, zei hij daarover: “Ik kan met verwondering voor de spiegel staan en zeggen: ‘Hoe kan dit allemaal?’ Dan zeg ik: ‘Ach, kom nou, bedenk even van jezelf dat je niet alles bent. Wat stelt het nou allemaal voor?’ Die momenten zijn nodig om weer op de grond te komen.” Nog een overeenkomst: Duisenberg bleef lang op zijn post (vijftien jaar bij DNB), en bij zijn vertrek stond een goede opvolger klaar in de persoon van Nout Wellink. Ook dat onderscheidt de Level 5-leider van een ‘celebrity ceo’: hij zorgt voor continuïteit. Het bedrijf is immers belangrijker dan de man.
Opvallend is dat ook bij de nummer twee op de lijst, Guus Hiddink, dezelfde eigenschappen te zien zijn. De geboren Varssevelder is een innemende en bescheiden persoon die in alle rust een imposante staat van dienst heeft opgebouwd. Hij blaast minder hoog van de toren dan die andere voetbaltrainer die in de top 20 staat, Johan Cruijff. Een groot verschil: Hiddink staat op 2, Cruijff op 17.
Hoe het ook zij, een nuchtere Fries, de ‘Level 5-bankpresident’ Duisenberg heeft als leider de afgelopen decennia de meeste indruk gemaakt op de lezers van Management Team. Een terechte winnaar.
Ranglijst
De ranglijst kwam tot stand na stemming door leden van het lezerspanel van Management Team, op een voorselectie van vijfentwintig leiders voortgekomen uit de publicatie van een lijst van 500 namen op internet. De gemiddelde leeftijd van de deelnemende lezers is 43 jaar en 85 procent is man. De deelnemers werken overwegend in loondienst en geven leiding aan een tot tien medewerkers (48 procent) of meer dan tien medewerkers (52 procent). De gemiddelde werkervaring is negentien jaar.
De ranglijst kwam tot stand na stemming door leden van het lezerspanel van Management Team, op een voorselectie van vijfentwintig leiders voortgekomen uit de publicatie van een lijst van 500 namen op internet. De gemiddelde leeftijd van de deelnemende lezers is 43 jaar en 85 procent is man. De deelnemers werken overwegend in loondienst en geven leiding aan een tot tien medewerkers (48 procent) of meer dan tien medewerkers (52 procent). De gemiddelde werkervaring is negentien jaar.
