Miljardairs zien er vaak anders uit dan je op grond van hun status zou verwachten. Ze kopen bedrijven als warme broodjes, maar lijken geen geld te hebben voor een potje schoensmeer. Wat is de diepere achtergrond van hun nietszeggende kledingstijl?
Hoe zou het zijn om een miljardair te ontmoeten? Zie je aan iemand af dat hij onmetelijk rijk is? Hoe is het om naast iemand te zitten die, als je een uurtje met hem praat, tijdens dat uur alleen al jouw jaarsalaris aan rente bijgeschreven krijgt?
Met gespannen verwachting was het, dat ik een jaar of wat geleden naar Den Haag reed voor een interview met Azim Premji, ceo van het Indiase softwarebedrijf Wipro. Deze man had als 21-jarige zijn vaders bakoliefabriekje geërfd. Hij had slim gehandeld en was gaan uitbreiden naar computers toen het economische beleid in India zo desastreus was, dat de buitenlandse it-bedrijven het land ontvluchtten. Later had Wipro mee kunnen liften met de offshoringhype. Het bedrijf ging als een komeet, Premji was nog steeds grootaandeelhouder en op het moment dat ik naar hem toereed volgens Forbes zo'n vijf miljard euro waard.
Vijf miljard, in de auto probeerde ik me dat bedrag voor te stellen. Stel, je koopt elke dag een huis, geen klein stulpje maar een redelijke woning van een half miljoen euro. Als ik vandaag begin, kan ik van het geld van Premji 27 jaar lang elke dag zo'n huis kopen. ‘Zouden er wel genoeg huizen zijn?', dacht ik op de A4. (Intussen is zijn vermogen verder gegroeid, Premji staat anno 2007 nummer 21 op de Forbeslijst met 11,5 miljard euro.)
De Nederlandse vertegenwoordiger van Wipro had bedacht dat we in Hotel Des Indes zouden afspreken voor het interview. Een tragische vergissing, zag ik toen ik binnenkwam. De multimiljardair zat als een dood vogeltje tussen de mahoniehouten tafels en pluche kussens. Premji stond bekend als een sober levende topman. Thuis in India reed hij in een oude Ford Escort. Op reis vloog hij economy, verbleef in eenvoudige hotels en waste op de hotelkamer zijn eigen kleren. Er gingen verhalen dat hij 's avonds over de campus van zijn bedrijf rondliep om te controleren of overal het licht was uitgedaan.
Mijn visioenen van glamour en high-finance vlogen aan miezerige scherven bij het zien van de eenvoudig geklede heer, die zichtbaar zat te verlangen naar een plastic keukenstoel in plaats van het antiek van Des Indes. Ook de obers hadden duidelijk gemengde gevoelens bij de in Zeeman-broek geklede Indiër in hun vijfsterrenlounge, en bezagen hem met Geert Wildersiaanse blik. Ik dacht nog, zal ik hem zeggen dat hij achteloos een briefje van duizend uit zijn zak moet laten steken? Zou dat helpen?
Forbes top-10
Erg veel zijn het er niet geweest, maar ik kreeg vaker te maken met miljardairs en het (gebrek aan) uiterlijk vertoon van deze heren was opvallend gelijk. Zo waren daar enkele schatrijke Microsoft-topmensen die er stuk voor stuk uitzagen als Bill Gates: bloes, trui, spijkerbroek, geen stropdas. Ik weet overigens niet of je ze moet meetellen, Microsoft is het bedrijf van de (bijna per ongeluk) rijk geworden nerds. Een nerd met een miljard op de bank blijft er hoe dan ook uitzien als nerd.
Een blik op de Forbes top-10 leert dat mijn waarneming geen toeval is. Miljardairs hebben niks met blingbling. Amancio Ortega (nummer 8) en Ingvar Kamprad (4) weigeren pakken en stropdassen te dragen. De laatste vliegt net als Azim Premji economy, reist met de trein en eet in goedkope restaurants – ondanks zijn 22 miljard euro. Warren Buffet (2) woont nog steeds in hetzelfde eenvoudige huis dat hij in 1958 kocht. Li Ka Shing uit Hongkong (9) draagt simpele, ietwat versleten schoenen en een goedkoop horloge, merk Seiko. Over Bill Gates hebben we het al gehad.
Miljardairs vallen uit hun rol, ze houden zich niet aan de ongeschreven regel, namelijk dat je uitstraalt wat je achter je naam hebt. Dat je auto, huis, pak, schoenen, horloge, manchetknopen, hond, vrouw en/of vriendin reflecteert wat er op je bankrekening staat. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom moeten de rijksten onder de rijken nou weer dwarsliggen en het anders doen? Waarom kopen ze geen privéjet, hangen hun vrouw een kilo juwelen om en maken de blits in een met platina afgewerkte Bugatti?
Tekortkomingen verhullen
Ik ben voor de kledingkast gaan staan. Wat moet je aantrekken als miljardair?
Kleren zijn de belangrijkste stoffering van de dagroutine. Elk kledingstuk brengt een wereld aan betekenissen met zich mee. Als je er goed over nadenkt, hebben ze veel functies – nog afgezien van de kou bestrijden en om, zoals het zo mooi heet, de ‘schaamte te bedekken'. Ga maar na: persoonlijke expressie (kleren kiezen om op te vallen, om anders dan anderen zijn), de fysieke aantrekkingskracht versterken – plus natuurlijk tekortkomingen verhullen, het communiceren van status, van de sociale groep waar je bij hoort en van je intenties.
Het laatste punt wordt bijvoorbeeld wel eens over het hoofd gezien. Kleren zeggen iets over je intenties, dat wil zeggen, je past je aan je gesprekspartners aan of juist niet. Een goede verkoper weet precies wat hij 's ochtends aan moet doen. Namelijk de kleren waarmee hij naar de klant communiceert dat hij hem serieus neemt. In de regel: pak, stropdas, gepoetste schoenen. Of juist geen pak, geen stropdas, ongepoetste schoenen (in de reclamesector). Als het een pak is, niet te duur om de klant niet de ogen uit te steken. Niet te goedkoop om niet armoedig over te komen.
Je kleren communiceren nog veel meer. Een Prada-zonnebril of een bij Henry Poole gesneden pak communiceren status. Waarschijnlijk is de meest in het oog springende statement die je met je kleren kunt maken, is dat je laat zien bij welke sociale groep je hoort. Denk aan monniken, matrozen en gothic-fans. Sinds kort weten we ook wat alle advocaten in Pakistan dragen: zwarte pakken met zwarte stropdassen.
Het is vooral humoristisch als de leden van een groep zelf denken dat ze er niks mee te maken hebben. Ik noem maar een voorbeeld: journalisten. De journalist vindt dat hij overal buiten staat en nooit een pak hoeft te dragen. Hij gaat zijn eigen gang en is lekker onconformistisch, dus hij draagt een slecht zittend ribfluwelen jasje en een spijkerbroek, en loopt met zo'n lullige leren tas rond. Enorm sneu, die journalisten.
Kraak noch smaak
Terug naar de miljardairs. Wat willen zij eigenlijk communiceren met hun kraak- en smaakloze kledingstijl. Fysieke aantrekkingskracht accentueren? Een verloren zaak voor de meeste mannen uit de Forbeslijst. Trouwens, hun bankrekening maakt ze meer dan aantrekkelijk genoeg.
Tonen bij welke groep je hoort? Als er al een uniform voor miljardairs zou bestaan, zouden ze het zeker niet aantrekken, doodsbang als ze zijn voor ontvoeringen. Of gewoon voor mensen die geld komen vragen.
tatus tonen? Het gevaar is dat je voor opschepper wordt versleten. Bovendien heeft de miljardair het helemaal niet nodig om zich te onderscheiden, zijn vaste entourage draagt hem op handen Hoeveel status heb je nog nodig als je dag in dag uit op een voetstuk staat?
Blijft er niks over? Jawel, met je kleding laat je zien dat je je omgeving serieus neemt, ook als miljardair. Of eigenlijk vooral als miljardair. Anders kom je respectloos over. "Zie je wel, al dat geld, hij is er van naast zijn schoenen gaan lopen." Aanpassingsvermogen is de enige eis die aan de miljardairsgaderobe wordt gesteld.
Verder heeft hij weinig keus. De miljardair moet zich zo onopvallend mogelijk presenteren, met zo min mogelijk opschepperij. Ook al zou je nog zo'n liefhebber zijn van zijden stropdassen en handgemaakte schoenen, pech gehad.
Miljardairs zijn eenvoudig te rijk om zich dure kleren te kunnen permitteren.
