Idealistisch willen de medewerkers van Merison, leverancier van keukenproducten, hun vrijwilligerswerk niet noemen. Ze werken eens in de drie weken met verstandelijk gehandicapten. “Het is eerder verantwoord realisme. Elk bedrijf zou vrijwilligerswerk moeten doen.”
Betty zit aan een tafel bij de ingang een bord van Merison te beschilderen. De verf gaat alle kanten op. Ze weigert geholpen te worden en heeft ook geen zin in gezelschap. Haar zware stem galmt door de ruimte: “Laat me met rust. Ik heb geen zin. Ik ben moe.” Alleen haar grote verkleurde knuffelbeer mag naast haar plaatsnemen. “Ik hou er niet van als mensen naast me zitten. Ik kan ook niet opzij. Mijn beer staat hier.” Ze wil wel graag met haar ‘schatje’ voor een foto poseren.
Betty’s omgeving lijkt nog het meeste op een gewone kleuterklas. Overal hangen kleurrijke kinderlijke tekeningen. De kasten zijn gevuld met puzzels en de tafels staan vol papier en tekenmateriaal. Op een vrijdagochtend eind november worden hier kerstkaarten van glitter voorzien en aan een tafel verderop worden borden beschilderd. Uit de stereo klinkt muziek van Rob de Nijs.Toch klopt er iets niet helemaal. Hier zijn geen kleuters aan het werk, maar volwassenen. Ouderen wel te verstaan. Ze werken geconcentreerd, maar hebben wel hulp nodig. Af en toe pakken ze een arm beet van een van de begeleiders en mompelen of gillen iets onverstaan-baars. Sommige kwijlen of lopen steeds hetzelfde rondje door het lokaal. We zijn op bezoek bij de Amerpoort, een zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten
in Baarn. De Amerpoort oogt als een soort Centerparks met een enorm terrein waar meer dan duizend mensen met een verstandelijke handicap terechtkunnen om te wonen, werken of hun dag te besteden. De ‘kleuterklas’ heet De Mengelmoes en biedt voor oudere verstandelijk gehandicapten elke vrijdag een creatieve dagbesteding.
En daar kan de Amerpoort wel hulp bij gebruiken. Die komt sinds vier jaar uit een onverwachte hoek. Merison, leverancier van keukenproducten aan Albert Heijn, stuurt elke drie weken een viertal medewerkers naar de zorginstelling om een ochtend te helpen bij de groepsactiviteiten.
Sigaret
Een van de vrijwilligers is Eric Steenbergen, logistiek manager bij Merison. Hij kent de ‘cliënten’ inmiddels goed. Volgens hem loopt Betty bijvoorbeeld altijd te mopperen. Ze wil het liefst een sigaret roken, maar dat mag hier niet. Daarom zijn rokende Merison medewerkers ook haar beste vrienden. Buiten mag wel worden gerookt. Alleen moeten de sigaretten in speciale kokers worden gegooid. Anders rapen sommige verstandelijk gehandicapten ze op om ze vervolgens op te eten.
Steenbergen is vanaf het begin bij de samenwerking betrokken. “We wilden als bedrijf structureel iets bijdragen aan de samenleving. Een verstandelijk gehandicapte vrouw van de Amerpoort verzorgt al jaren de lunch bij ons. Dan zie je dat een gehandicapte zo eng nog niet is.” Door een videopresentatie, een rondleiding en een aantal gesprekken met de leiding van de Amerpoort werden medewerkers van Merison voorgelicht. Zij raakten enthousiast.Voor de creatieve groepsactiviteiten met de groep gehandicapten van De Mengelmoes is volgens Steenbergen geen verdere opleiding of training nodig. “Er zijn natuurlijk ook zwaar gehandicapten die echt helemaal niets meer kunnen behalve knuffelen met een konijn in het hooi, maar dat is iets te veel van het goede.”Niet elke medewerker van Merison is betrokken bij de groepsactiviteiten. Het is tenslotte vrijwillig. Al wordt er wel enige maatschappelijke betrokkenheid gevraagd als je bij Merison wilt werken. Het bedrijf participeert in meerdere goede doelen en heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen al jaren hoog op de agenda staan.Steenbergen vertelt dat het voor sommige medewerkers moeilijk is om direct met verstandelijk gehandicapten om te gaan. Zij geven dan de voorkeur om meer op afstand een bijdrage te leveren door bijvoorbeeld tentoonstellingen te organiseren. “Vooral in het begin is het zwaar en emotioneel. We zorgen er dan ook voor dat we altijd na afloop tijdens de lunch met elkaar kunnen praten en dat nieuwe medewerkers worden begeleid door medewerkers die al een tijdje meedraaien,” vertelt de logistiek manager.
Geduld
Idealistisch zou hij het vrijwilligerswerk in de baas z’n tijd niet willen noemen. Het is volgens hem meer ‘verantwoord realisme’. Als bedrijf maakt Merison nou eenmaal deel uit van de samenleving. En in een tijd waarin de overheid zich steeds meer terugtrekt is het belangrijk dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Het werken met verstandelijk gehandicapten is wellicht niet voor elke manager weggelegd, maar vrijwilligerswerk in algemene zin wel. Het helpen van anderen geeft niet alleen voldoening, het heeft nog een ander aangenaam bijeffect. Doordat de medewerkers in verschillende groepen naar de Amerpoort gaan, leren zij elkaar op een heel andere manier kennen dan op het werk. Steenbergen: “Dan zit de directeur opeens met de jongen uit de postkamer te werken. De samenwerking geeft toch een nieuwe vorm van binding met elkaar en het bedrijf.” Ook marketingmanager Roos Huls is overtuigd van het positieve effect van vrijwilligerswerk. Zij werkte vroeger voor multinationals waar je als werknemer niet zo betrokken werd bij maatschappelijke projecten. Dat Merison daarin zo uitgesproken is, was een van de voornaamste redenen waarom het bedrijf haar zo aansprak.Volgens haar is het bijzonder dat je dit soort activiteiten vanuit je werk kan doen. “Je ziet wat er nog meer is in de wereld en het relativeert je eigen dagelijkse problemen. Wat zitten we toch soms te zeuren, denk ik dan. Hier ben je opeens tevreden met een glimlach.” Dat zij kinderen heeft, maakt het volgens haar makkelijker om met verstandelijk gehandicapten te werken. “Je moet vooral geduld hebben. Met mijn kinderen ben ik ook veel aan het knutselen.” Ondertussen zitten Huls en Steenbergen vrolijk met een aantal gehandicapten te knutselen. Kerstkaarten worden van een vrolijke groet en kleur voorzien. De managers geven de ouderen alle materialen en uitgebreid positief feedback. Er wordt opvallend veel geknuffeld. De verstandelijk gehandicapten zoeken lichamelijk contact en proberen op hun manier te communiceren. Ze kijken je doordringend aan en houden je hand vast terwijl zij iets onverstaanbaars mompelen. Af en toe klinkt er een opgewonden gil. De Merison-medewerkers kennen alle namen van de deelnemers en weten over iedereen wel iets te vertellen. Zo is er een oudere dame die nooit meedoet aan de activiteiten. Ze loopt gewoon heen en weer en vindt het blijkbaar prettig om erbij te zijn. Een andere deelnemer wil altijd puzzelen, wat er ook gebeurt.
Taakverlichting
Betty zorgt met haar chagrijnige opmerkingen ongewild voor veel hilariteit. Zij heeft een duidelijke wil en laat zich niets opleggen door de begeleiders. Als zij wordt gevraagd om haar beer even aan een andere gehandicapte te geven in ruil voor een geknipte dennenboom roept zij verontwaardigd: “Jongen, je gaat geen chantage doen, hè? Ik word gek van dat gezeur om de beer.”Annemieke Kappert komt even polshoogte nemen. Zij is coördinator vrijwilligerswerk bij de Amerpoort en vertelt dat Merison uniek is, omdat het bedrijf structureel samenwerkt met de zorginstelling. De meeste bedrijven komen eenmalig langs. Soms als gezellig bedrijfsuitje. Volgens haar kan het werken met verstandelijk gehandicapten echter zeer confronterend zijn, vooral als bedrijven het hun medewerkers opleggen. “Dan lopen medewerkers huilend weg. Het is voor ons dan ook een vereiste dat medewerkers hier zelf naartoe willen. Anders beginnen we er niet aan.” Kappert zegt dat de samenwerking veel verder gaat dan de ondersteuning van de Mengelmoes. “Als een medewerker een koelkast over heeft, gaat die bijvoorbeeld hier naartoe. Ook hun kerstpakketten sturen ze deze kant op en ze hebben overal in hun kantoor onze kunst opgehangen.” Ook zorgcoördinator Wilma Blanke is erg blij met de ondersteuning van Merison. Zij noemt het een waardevolle bijdrage. Voor de mensen met een verstandelijke handicap is het belangrijk om contact te hebben met buitenstaanders. Als de Merison-medewerkers er zijn is er een andere sfeer en is het een stuk gezelliger.Voor de begeleiders is het bovendien een aangename taakverlichting. Het is anders onmogelijk om veertien cliënten de aandacht te geven die ze nodig hebben. De laatste jaren is er een duidelijke band ontstaan. “De meeste cliënten herkennen de Merison-medewerkers direct en vragen ook naar hen als ze er niet zijn.” Uiteindelijk is ook Betty blij. Zij heeft een mooi bordje gemaakt en laat het trots zien. De borden wil ze graag meenemen naar haar kamer. Ze neemt altijd van alles mee omdat ze nou eenmaal veel ruimte heeft in haar tweepersoonswoning, legt ze bereidwillig uit. Een andere deelneemster stopt ondertussen papieren zakdoekjes in haar tas. Die heeft ze thuis niet. Om twaalf uur zit de ochtend erop en gaan de Merison medewerkers op weg naar hun kantoor in Bunschoten. Het was weer bijzonder. Het zijn geen grootse idealen. Een glimlach aan het einde van de dag of even hand in hand lopen. Daar doen ze het voor.
