werklust

Ze zijn voer voor roddels: de Romeo’s en Julia’s op de werkvloer. Altijd net na elkaar het kantoor binnenstappen, maar nóóit tegelijk. Als laatste blijven zitten en met een kwartier tijdverschil naar huis gaan om de portier niet wakker te maken. Wie kent ze niet? Lustgevoelens tieren welig op de werkvloer. Niemand weet precies hoeveel romances op kantoor bloeien, maar alle onderzoeken zijn het erover eens dat het veelvuldig gebeurt. De Amerikaanse Society For Human Resource Management concludeert dat de helft van de werkenden wel eens een affaire met een collega heeft gehad. Managers spannen de kroon. Zes van de tien heeft een relatie op het werk, stelt sociologe Iteke Weeda. Ander onderzoek van Weeda toont aan dat 15 procent nu en dan een collega op de mond zoent, 9 procent met iemand op het werk de koffer in duikt en 7 procent een seksuele relatie heeft.

De relatiemarkt lijkt zich te verplaatsen naar de werkvloer. Niet zo verwonderlijk. Steeds meer vrouwen werken, en de omgang op de werkvloer is veranderd. Collega’s gaan informeler met elkaar om en drinken vaker samen een borrel. Bovendien wordt er intensiever samengewerkt, en dus vaker samen overgewerkt, er wordt meer naar congressen gegaan en vaker met een collega een buitenlands reisje gepland. Het kantoor is de nieuwe ontmoetingsplek, stelt psychologe Willeke Bezemer van adviesbureau Bezemer & Kuiper, gespecialiseerd in ongewenste seksuele intimiteiten op het werk. “Van oudsher waren dat de kerk en het verenigingsleven. Daar ontmoette je andere mensen, en dus ook je partner. Tegenwoordig is dat de werkvloer.” In aanmerking genomen dat collega’s al gauw zo’n 220 dagen per jaar met elkaar doorbrengen, is het haast vreemd dat we onze partner ergens anders zouden ontmoeten. Mensen met een zelfde baan hebben immers ook vaak dezelfde interesses.

Hoogleraar psychologie Stefan Lievens van de Rijksuniversiteit Gent en auteur van Passie op de werkvloer deed zeven jaar onderzoek naar werkromances en keek bij tientallen bedrijven in de keuken. Hij kwam tot de conclusie dat romances vooral ontstaan in bedrijven met een gemengde werknemerspopulatie, waar de verschillen in leeftijd, afkomst en functie een doorsnede zijn van de samenleving. Hoe meer keuze, hoe meer vreugd dus. In bedrijven waar meer vrouwen dan mannen werken is de minderheid de begeerde partij. Omgekeerd geldt hetzelfde. Vooral ongetrouwde of gescheiden vrouwen en jonge vrouwen trekken de aandacht, constateert Lievens. Als zij dan ook nog voor kinderen moeten zorgen, beschouwen mannen hen als nog aantrekkelijker. Vrouwen met een hogere functie worden weer minder benaderd, hoewel er altijd een groep mannen is die kickt op vrouwen met macht. De mannelijke manager maakt het zichzelf meestal makkelijker en zoekt het liever lager in de hiërarchie. Meer vrouwen én mannen, meer borrels, meer overuren, het wordt steeds ‘gezelliger’ op kantoor. Organisaties spelen hierin een dubbele rol. Bedrijven willen niets liever dan dat werknemers vriendschappelijk met elkaar omgaan. Het is belangrijk dat iemand zich goed voelt op de werkvloer. Want werkplezier bevordert de productiviteit, concludeert Lievens in zijn onderzoek. Het is ook logisch dat mensen die samen aan een project werken over andere dingen praten dan het werk. Ze luchten hun hart of spreken eens af na het werk. De vergrotende trap van vriendschap, platonische liefde en geflirt tot seksueel contact is dan in gang gezet. Men deelt dezelfde vreugde, tegenslagen en valt bij een overwinning in elkaars armen. De voorwaarden om meer voor elkaar te gaan voelen dan een eenvoudige vriendschap zijn dan ruimschoots vervuld, aldus de hoogleraar.

Tortelduifjes gaan met plezier naar het werk en maken maar al te graag lange werkweken. Ze kijken uit naar de maandag en gaan met tegenzin het weekend in. Wat mag je daar als baas nog van zeggen? Weinig. Een romance verhoogt volgens Bezemer in negen van de tien gevallen het werkplezier en de productiviteit van het verliefde stel. “Ze gaan fluitend naar hun werk, kunnen de hele wereld aan, dus hun bijdrage aan het team is alleen maar positief te noemen. Daarbij willen beiden op elkaar niet als sukkels overkomen en zetten zich dus extra in voor hun werk, wat de werkprestaties ten goede komt. Hooguit kosten onnodige bezoekjes aan de kamer van de ander wat tijd, maar dat weegt niet op tegen de extra inzet. Je moet er als baas heel blij mee zijn.” Ook hoogleraar Lievens concludeert in zijn onderzoek dat een romance op het werk de productiviteit en creativiteit van de beide geliefden stimuleert. Uit de amoureuze escapades vloeien enthousiasme en energie voor het werk voort. Bovendien zal het koppel er alles aan doen om kritiek op hun werk te vermijden en zich tegenover elkaar van hun beste kant laten zien.Uit een enquête van uitgeverij Harlequin blijkt dat maar liefst eenderde van de Amerikanen werkrelaties prima vinden omwille van het feit dat geliefden alles tot in de puntjes verzorgen en zich onderscheiden door hun uitmuntende prestaties en niet door hun ziekteverzuim.

Twee collega’s die uitkijken naar hun werkdag omdat er tussen beide een aangename spanning voelbaar is, plezier beleven aan het stiekeme flirten of zelfs met elkaar het bed in duiken, het komt de werkprestaties alleen maar ten goede. Maar al die tijd ligt ook een gevaar op de loer. Hoe langer de liefkozing tussen beide collega’s in alle stilte voortduurt, hoe groter het rampscenario dat zich daarna voltrekt. Immers, werkromances zijn de slechtst bewaarde geheimen, benadrukt Bezemer. Twee mensen die zich met hun amoureuze gevoelens voor elkaar afzonderen van de rest, zijn een uitermate aantrekkelijke voedingsbodem voor de meest smeuïge roddels.

Om een kantoordrama te voorkomen, is openheid in alle gevallen de enige remedie. Hoe eerder, hoe beter. “Relaties die zogenaamd geheim worden gehouden, zijn funest voor de werksfeer,” benadrukt Bezemer. Collega’s weten immers dat een kritische opmerking of een persoonlijke ontboezeming tegen een van de twee geliefden niet binnenkamers blijft. “Er is geen sprake meer van een open communicatie, irritaties worden minder uitgesproken en dat beïnvloedt het team in negatieve zin.”

Helemaal als de relatie lange tijd is stilgehouden. Collega’s gaan de afgelopen periode reconstrueren. Wat heb ik wel en niet gezegd? Weten ze het nu allebei? “Je zegt iets tegen één en het komt bij twee terecht. Dat maakt heel onzeker,” weet de psychologe.

Een liefde die zogenaamd geheim is, brengt naaste collega’s bovendien in een loyaliteitsconflict. Het is uitermate onprettig als iemand aan de telefoon moet liegen tegenover de partner van de geliefde. Op die manier worden collega’s ongewild deelgenoot van de situatie.

Ook Van Marwijk pleit voor openheid van werkromances. Een ‘verborgen’ relatie, waarvan iedereen op de hoogte is, heeft altijd een negatieve invloed op het team. “Je bent oneerlijk naar de anderen. Collega’s hebben altijd het gevoel dat informatie uitlekt.” Maar echt lastig wordt het pas als de relatie ongelijk is. Volgens psychologe Bezemer is in dat geval zelfs sprake van een onwerkbare situatie. De hiërarchische verhouding is meestal een afspiegeling van het maatschappelijke plaatje, dus een mannelijke manager met een vrouwelijke ondergeschikte. “Juridisch mag het allemaal wel. Dus het feit op zich is geen reden om iemand te ontslaan, al mag een werkgever wel eisen stellen als de werkprocessen nadelig beïnvloed worden,” zegt Bezemer, wier bureau veel juridisch onderzoek doet naar romances in bedrijven. Werkprocessen worden in zo’n situatie al snel negatief beïnvloed. “Of de relatie nu open is of zogenaamd geheim, in beide gevallen hebben collega’s het gevoel dat de ondergeschikte wordt bevoordeeld, sneller promotie maakt, prettiger werktijden heeft bedongen. Hoe je het ook wendt of keert, de situatie is altijd ongeloofwaardig en collega’s voelen zich belazerd.”

Alle openheid ten spijt gaat volgens hoogleraar Lievens uiteindelijk zeventig procent van de werkromances mis. Dat is meestal wanneer een of beide tortelduifjes een partner thuis heeft zitten. Als alle collega’s ervan weten is de spanning eraf, en voegt de geheime relatie niet zo veel meer toe. Gewetenswroeging maakt zich meester van een van beiden of druk van collega’s zorgt ervoor dat de relatie op zijn eind loopt. In de Verenigde Staten zijn love contracts heel gewoon. Daar laten bedrijven verliefde werknemers een contract tekenen dat ze de relatie vrijwillig aangaan en geen schadeclaim tegen het bedrijf zullen indienen als het misloopt. Dit allemaal uit angst voor rechtszaken. De Lewinsky-affaire staat de Amerikanen nog helder op het netvlies. Langzaamaan wordt dit fenomeen ook overgenomen door andere landen. In Engeland lopen experimenten en in Duitsland stelde warenhuisgigant Wal-Mart onlangs een dik liefdesreglement op voor al zijn tienduizend medewerkers. Maar de rechtbank verklaarde het convenant ongeldig. Bezemer heeft weinig vertrouwen in dergelijke love contracts. “Men probeert iets te juridiseren wat niet kan. Ik vraag me bovendien af of zo’n gedragscode juridisch houdbaar is. Het is weer zo’n typisch advocatenbedenksel. Een verbod op relaties werkt niet. Als het verboden wordt, gaat het ondergronds.” De werkgever hoeft er niet rouwig om te zijn dat zijn medewerker niet meer met een amoureuze spanning naar het werk gaat. Natuurlijk kijken tortelduifjes uit naar de maandag en gaan met tegenzin het weekend tegemoet. En daar plukt de baas de vruchten van. Maar op den duur verziekt een heimelijke liefde de teamsfeer en de werkprestaties. Een open relatie, waar alle deskundigen met nadruk voor pleiten, kan heel goed bestaan, maar sorteert geen negatief en geen positief effect. Het resultaat is nul, concludeert Bezemer. Ook hoogleraar Lievens, die zich zeven jaar met lustgevoelens op de werkvloer bezighield en er tweehonderd pagina’s papier aan wijdde, heeft zijn twijfels. Lust op de werkvloer, concludeert hij, heeft uiteindelijk meer nadelen dan voordelen. Collega’s kunnen hun driften op kantoor maar beter onderdrukken.

• Probeer een relatie of flirt niet te ontkennen tegenover collega’s. Het versterkt alleen maar de roddels. Beter is het om de waarheid op tafel te leggen.

• Liefde maakt blind, dus wees voorzichtig. Oftewel: als de ene blinde de andere leidt, komen beiden in de put terecht.

• Ga een relatie niet aan om machtsmotieven. Op deze manier promotie maken lukt zelden tot nooit.

• Dreigt de flirt of relatie je imago aan te tasten, voer dan meteen een persoonlijke pr-campagne. Hier en daar een schouderklopje uitdelen is vaak voldoende.

• Wees behoedzaam met e-mail. Het is doorgaans de grootste verrader.

De dictator

Niet zelden een klein mannetje gewapend met een onverzadigbare machtshonger en op zoek naar autoriteit. Seks is een middel tot zelfvestiging. Belangrijk is het om zo iemand binnen de organisatie zo snel mogelijk tot de orde te roepen.

 

De arrivist

Meestal van het vrouwelijke geslacht, die met iemand het bed in duikt om te slagen in haar carrière. Om dit tegen te gaan, volstaat het vaak om uit te leggen dat de promotiemogelijkheden elders liggen en evaluatie volgens andere criteria gebeurt.

 

De stoker

Man of vrouw die moedwillig de werksfeer verziekt, om heibel te veroorzaken of om een concurrent de loef af te steken. Alleen met voldoende flair en eigenwaarde is het voor collega’s mogelijk de charmes van deze verleider of verleidster te weerstaan.

 

De Don Juan

Man of vrouw van wie gevoelens om te flirten of iemand te verleiden sterker zijn dan zijzelf. De gevolgen van zo iemand zijn vaak desastreus voor de groep. Deze man of vrouw is maar lastig tot bedaren te brengen.