Benut de kansen na de crisis door het roer om te gooien. Wie niet meegaat met de nieuwe eisen van de 21e eeuw heeft een probleem. "Maak niet dezelfde fout als 160 jaar geleden."
Dat stelt strateeg Riens Meijer in zijn boekje 'Kansen na de crisis'. Overheid, politiek en bedrijfsleven moeten zich volgens hem aanpassen aan de nieuwe eisen die de 21e eeuw stelt. De veranderingen die we nu doormaken zijn fundamenteel en onomkeerbaar, stelt Meijer. "Niet alleen de kredietcrisis, maar ook de huidige algemene onlustgevoelens over wat het bedrijfsleven en de overheid doen, tonen aan dat de bestaande structuren en werkwijzen over hun houdbaarheidsdatum heen zijn en dus nodig aan herziening toe zijn."
Fout
De laatste overgang naar een nieuw tijdperk speelde zich 160 jaar geleden af. De geschiedenis leert volgens Meijer "dat het met hen die vooral de bedreigingen zagen en daarom liever alles bij het oude lieten, gewoonlijk minder goed afliep dan met hen die de kansen grepen." Ontdekkingen en innovaties die de wereld veranderden tijdens de Industriële Revolutie werden in Nederland relatief langzaam en op kleine schaal ingevoerd. "Die fout moeten we niet nog eens maken."
Voortouw nemen
De centrale hulpbronnen van de ‘nieuwe' economie zijn kennis en het beschikken van informatie. Dit kan leiden tot enorme besparingen, oplossingen van structurele problemen en continue toegevoegde waarde. "Nederland kan en moet in de kenniseconomie een leidende rol in Europa innemen", schrijft Meijer. "Het is onbegrijpelijk dat de regering (tot nu toe) onvoldoende heeft ondernomen om in de Europese kenniseconomie het voortouw te nemen. Even onbegrijpelijk is dat de Tweede Kamer daarin niet of onvoldoende corrigerend heeft opgetreden."
Krapte
Een ander probleem dat steeds beter zichtbaar wordt, is de krapte op de arbeidsmarkt. "Een grote omslag in denken, doen en handelen moet gaan plaatsvinden. De komende twintig jaar worden de Westerse landen met het demografische probleem geconfronteerd. Het zal tot heftige politieke discussies leiden, want geen enkel land is nog echt op de demografische ontwikkelingen voorbereid." De oplossing ziet Meijer in de scholing, de beloningsstructuur en de immigratie van hoogopgeleiden.
Kortetermijndenken
Ook het langzaam maar zeker verdwijnend langetermijnperspectief zorgt voor problemen. "Het kortetermijndenken heeft alle segmenten van de maatschappij aangetast." Zo bewegen parlementariërs van het ene incident naar het andere en leven ceo's van kwartaal naar kwartaal. Meijer is ervan overtuigd dat een langetermijnvisie onontbeerlijk is. "Die langetermijnvisie dient om de problemen, die zich aan het einde van het industriële Tijdperk steeds duidelijker en pijnlijker openbaren, structureel op te lossen. En minstens zo belangrijk, om de kansen in het Kennis- en Innovatietijdperk optimaal te kunnen benutten."
De manager
De manager komt er in het betoog van Meijer ook niet goed vanaf. De opkomst van de manager heeft de afgelopen jaren diverse ongewenste gevolgen gehad. Zo is de noodzakelijke innovatie er niet gekomen en is de saamhorigheid in de maatschappij verminderd door een risicovrije zelfverrijking. De oriëntatie op de langere termijn en het groeivermogen van de economie zijn er bekaaid vanaf gekomen. Ten slotte zijn vakmensen op de tweede plaats komen te staan, met als gevolg dat er steeds minder goed gekwalificeerde mensen zijn. Leidinggevenden hebben daardoor minder mensen om leiding aan te geven.
Leidende positie
De juiste combinatie van kennis, kunde en slagvaardigheid zijn doorslaggevend, concludeert Meijer. "De primaire eis waaraan de Westerse landen moeten voldoen is het beschikbaar krijgen van voldoende kenniswerkers en het verhogen van hun productiviteit. Dat is de voorwaarde waarop de Westerse landen zich in de toekomst verder kunnen ontwikkelen en hun leidende positie en levensstandaard behouden. Excellent onderwijs op alle niveaus is de allesbepalende factor." De kredietcrisis biedt extra kansen: "We kunnen nu de kans grijpen om slagvaardiger de juiste projecten aan te pakken en kunnen ons daarmee voor de periode na de crisis een gunstige uitgangspositie verwerven."
