Ondernemers die door de lockdown plots vier vijfde van hun bedrijfsomzet zagen wegvallen, moeten de nodige slapeloze nachten hebben gehad. Zelfs met staatssteun zijn faillissementen onvermijdelijk, zei minister Koolmees van Sociale zaken en Werkgelegenheid eerder deze week. Stel: je bedrijf zit in de evenementen- of reisbranche, dan zal je orderboek leger en leger worden. Heb je niet genoeg cash waar je direct bij kunt, dan kun je ondanks een breed pakket aan overheidssteun plots in liquiditeitsproblemen komen.
Einde oefening? Dat hoeft niet zo te zijn. Mits er een grote partij bereid is de tent onder zijn vleugels te nemen, omdat bijvoorbeeld een deel van de bedrijfsvoering, zoals de techniek, interessant is. Voor ondernemers is verkopen op hun beurt beter dan failliet gaan.
Grote bedrijven kunnen hierbij genieten van lagere overnamekosten. Ook al is de overnameprooi liquide, dan nog kan de waardering door de crisis terug zijn gelopen. Zo zag het door de coronacrisis hard geraakte Airbnb zijn waardering naar verluidt al van 31 miljard naar 26 miljard dollar teruglopen.
Kopersmarkt
Onderzoek van overnameplatform Brookz en Dealsuite onder 262 Nederlandse overnamekantoren onderstreept dit beeld. Veel geplande koop- en verkooptransacties zijn door de coronacrisis tijdelijk ‘on hold’ gezet, maar overnamekantoren zien tegelijkertijd kansen ontstaan.
Moesten kopers tot voor kort tegen elkaar opbieden om een bedrijf over te nemen, het momentum op de markt zou aan het verschuiven zijn richting de kopers. Door een verwachte toename aan noodgedwongen verkopen, krijgen kopers meer opties. Hebben zij voldoende cash voor overnames, dan zijn zij volgens Brookz ‘king’. De overnameprijzen zullen volgens de onderzoekers de komende tijd dalen.
Ook kopstukken uit de advocatuur verwachten een toename aan noodgedwongen verkopen, meldde vakblad Advocatie begin deze maand. Zij spreken van ‘distressed deals’, wat voor kopers dus kansen oplevert. Het klinkt allicht cru, maar als de nood voor de ondernemer het hoogst is, is de kans op een financieel interessante deal voor kopers het grootst.
Te vroeg?
Wanneer breekt echter het moment aan om toe te happen? Het zal de vraag der vragen zijn op de strategische afdelingen van menig concern dezer dagen. Veel willen zij echter niet delen over hun overwegingen, blijkt na een rondgang langs enkele toonaangevende Nederlandse corporates. Zowel Shell als Unilever geven aan niet te willen praten over hun ‘coronabeleid’ ten opzichte van overnames. Philips onthield zich in zijn geheel van een reactie.
Het lijkt erop dat ondernemers nog niet volop benaderd worden door hongerige overnamepartijen. Startup-organisaties Dutch Startup Association (DSA) en Techleap geven aan tot dusver nog geen vragen te hebben ontvangen van ondernemers in liquiditeitsproblemen die een overname-aanbod hebben gekregen. DSA-voorzitter Lucien Burm: ‘Ik kan me voorstellen dat het nog te vroeg is en de startups zelf vooral nog kijken hoe ze kunnen overleven alvorens ze tot deze drastische besluiten overgaan.’
Een blik op de laatste CBS-cijfers leert dat het met het aantal faillissementen tot dusver meevalt. In de eerste week van april gingen 69 bedrijven en instellingen over de kop, een lichte stijging ten opzichte van de voorgaande weken. De overheidssteun lijkt bedrijven voorlopig de dans te doen ontspringen, al zeggen deze cijfers natuurlijk weinig over de mogelijke liquiditeitsproblemen achter de schermen.
Bij fusie- en overnamebedrijf Marktlink, actief in het mkb-middensegment, merken ze nog geen toename van noodgedwongen verkopen, aldus consultant Bart Steenmeijer. ‘Bovendien hebben we een groot aantal private-equitypartijen gesproken die vrijwel unaniem open staan voor nieuwe proposities. Daarnaast is er zeer veel kapitaal beschikbaar. Zij zullen dat op een gegeven moment weer willen investeren. De verwachting in de markt is dat deze crisis tijdelijk is.’
Liquiditeitsproblemen
Bedrijven die door de crisis een lagere waardering krijgen, Steenmeijer ziet het voorlopig nog niet gebeuren. ‘De waardering draait om de toekomstige verdiencapaciteit. We verwachten dat veel bedrijven na de crisis weer terug kunnen keren naar eerdere resultaten. Ze zullen in de tussentijd door economische stimuleringsmaatregelen moeten worden geholpen. Wel kan ik me voorstellen dat corona-proof-bedrijven op termijn een hogere waardering krijgen dan bedrijven in sectoren die vanwege corona problematisch zijn.’
Liquiditeitsproblemen bij mkb-bedrijven acht Steenmeijer op de korte termijn een realistischer scenario. ‘De problemen die bij bedrijven ontstaan, zijn nu nog niet altijd zichtbaar. Maar de salarissen van april moeten nog betaald worden en dan komt mei er al aan, met het te betalen vakantiegeld. Voor bedrijven met veel personeelskosten kan dat problemen opleveren. Het is dan de vraag hoe snel de overheidsmaatregelen bij het mkb terechtkomen.’
Opdrogen orderintake
Ook bij CFI, actief in het kopen en verkopen van maakbedrijven, loopt het nog niet storm met gedwongen verkopen. ‘De hausse komt denk ik pas in de zomer’, zegt partner Jaap de Jong. ‘Van klanten hoor ik dat de order intake voorzichtig begint af te nemen. Met orders die 3 tot 6 maanden duren, zal dat rond die tijd opdrogen. De overheid houdt iedereen nu nog op de been en iedereen kijkt het nog even aan. Na een tijdje willen bepaalde grote bedrijven hun non core-deelnemingen kritisch tegen het licht houden. Dat geld zullen ze ergens anders voor willen gebruiken.’
Het vele kapitaal dat beschikbaar was om te investeren, vindt nu misschien makkelijker zijn weg
De Jong gaat niet mee in het verhaal van Steenmeijer over ‘probleemmaand’ mei, waarop bedrijven te maken krijgen met het te betalen vakantiegeld. ‘Ze mogen hun vakantiegeld dit jaar later betalen, bijvoorbeeld in september. Ik had al van twee bedrijven gehoord dat ze dit van plan zijn.’
In de zomer zal er iets meer zicht zijn op het verloop van de crisis, hoopt De Jong. ‘Je hebt internationaal gezien een aantal investeerders dat dit soort risico’s wel aandurft. Duitse, Franse, Amerikaanse en enkele Nederlandse partijen. Zij doen dit allemaal in equity. Ik verwacht dat zij hier een slag gaan slaan.’ Onzeker is het wel, want er kan in het najaar zo weer een uitbraak de revue passeren. ‘Bedrijven die nu konden overleven omdat ze een paar goede jaren hebben gehad, zijn dan zeker weg.’
Nog geen massale distressed deals
Het beeld dat oprijst van de grote banken is er ook nog niet een van massale ‘distressed deals’. Zo geeft een woordvoerder van de ING aan nog geen toename in overnames van in de problemen geraakte kleine bedrijven te zien. Ook bij ABN Amro zien ze nog geen significante toename van dergelijke overnametrajecten, stelt Joost Gunning, die er aan het hoofd staat van de fusie- en overnametak.
‘Het is daarvoor denk ik nog een beetje te vroeg’, zegt de bankier. ‘Wel assisteren we momenteel bedrijven met liquiditeitsproblemen, zowel grote als kleine spelers. Deze partijen helpen we met het maken van een liquiditeitsprognose. Ze kunnen hun liquiditeit versterken door bijvoorbeeld gebruik te maken van bank- en overheidsmaatregelen, bankleningen of door aan te kloppen bij de obligatiemarkt, die voor sommigen weer is opengegaan. We zien ook partijen kijken naar kapitaalkrachtige investeerders. Investeerders werken ondertussen hard om hun portfoliobedrijven te ondersteunen.’
Gunning voegt eraan toe dat ‘de rem’ er momenteel op zit bij een deel van de overnames. ‘Door de corona-onzekerheid is het op sommige vlakken rustiger geworden. Een aantal partijen besloot dat dit misschien niet helemaal het moment is om een bedrijf te verkopen of kopen. Bij bedrijven waarmee we al verder in het proces zitten en bijvoorbeeld al due diligence doen, laten we dit over het algemeen wel doorlopen, misschien op een iets lager tempo. Wel zie ik dat er nu iets meer activiteit is dan tijdens de eerste paar weken van de lockdown. Toen was men er echt even niet mee bezig.’
Million dollar question
Wanneer het ideale moment voor de lucratieve overnames zal ontstaan, dat weet Gunning niet. ‘Dat is de one million dollar question‘, lacht hij. ‘Onze klanten zijn niet zozeer bezig met het ideale koopmoment, want zoiets impliceert een vrij korte tijdshorizon. Fusies en overnames kosten veel tijd. Bedrijven doen het omdat ze geloof hebben in de sector of bijvoorbeeld het managementteam.’
Wel ziet hij langzaamaan kansen ontstaan bij bedrijven die door de crisis minder waard worden. ‘Partijen geloofden dan al in deze bedrijven, maar vonden hun waardering wel érg hoog. Zij zeggen nu misschien: daar komt meer realisme in. Het vele kapitaal dat beschikbaar was om te investeren, is er nog steeds en zal nu misschien gemakkelijker een weg vinden.’
Groep kopers neemt af
Een onderzoek onder 2.900 topbestuurders wereldwijd dat consultancyfirma EY eind maart publiceerde, onderschrijft in grote lijnen het beeld van ABN Amro. Bedrijven maken door de coronacrisis tijdelijk pas op de plaats en investeringen lopen vertraging op. Wel zien respondenten kansen in de markt: de groep kopers neemt af en er ontstaat een grotere kans op uit nood geboren deals. Coronacrisis of niet, maar liefst 56 procent van de ondervraagde bestuurders verwacht de komende 12 maanden met fusies en overnames aan de slag te gaan.
Dat is best hoog, stelt EY-partner Tobias Broeders. ‘Wij hebben dit halfjaarlijkse onderzoek al 22 keer gedaan en kregen op deze vraag vaak lagere percentages.’ Wel kan het ermee te maken hebben dat de onderzoekers al voor op 4 februari begonnen te enquêteren, toen de coronacrisis in het westen nog nauwelijks gaande was. ‘We namen het tot 26 maart af en zagen dat de positieve vooruitzichten bij bestuurders met de tijd wel afnamen.’
Zaken op orde
Dat het voorlopig rustig is op de overnamemarkt verklaart Broeders met het feit dat zowel corporates als private-equitypartijen nu eerst ‘hun eigen zaken op orde willen krijgen’. ‘Private equity is jarenlang een belangrijke drijver achter fusies en overnames geweest, want er is enorm veel kapitaal naar gegaan. Veel van dat geld kwam van pensioenfondsen. Die kochten vroeger altijd staatsobligaties, maar dat begon negatieve rendementen op te leveren, dus werd er meer kapitaal gealloceerd naar private equity en infrastructuurfondsen.’
‘Private equity gebruikt in de regel meer schuld bij een overname en hoeft daarom minder equity te financieren. Als je goed verkoopt, maak je een mooi rendement. Banken staan nu echter niet meer te springen om overnames te financieren en private-equitypartijen zijn druk bezig hun portfoliobedrijven te ondersteunen om grip te krijgen op liquiditeit.’
V-vorm of U-vorm
Hoelang de neerwaartse spiraal zal duren, dat is volgens de EY-man koffiedik kijken. Komt er snel een vaccin, of laat die jaren op zich wachten? Ontstaat er straks een nieuwe eurocrisis, of misschien een huizencrisis in de Verenigde Staten, net zoals in de jaren na 2008? Is de economische crisis kortstondig, of krijgt het IMF gelijk in zijn bewering dat we aan de vooravond staan van de heftigste economische crisis sinds de jaren ’30? Het zijn allemaal factoren die volgens Broeders van invloed zijn op de markt van fusies en overnames.
‘Uit ons onderzoek blijkt dat zo’n 90 procent van de topbestuurders denkt dat we een zogeheten V- of U-vorm van economische neergang zullen krijgen, in plaats van de gevreesde L-vorm. De recessie is dan kortstondig en in 2021 keren we alweer terug naar de economie van vóór de coronacrisis.’
Beste deals ná crisis
Wel is het zo dat de beste deals in de regel kort na een crisis worden gemaakt, zegt Broeders. ‘Zowel door private equity als door corporates. De prijzen zijn dan wat gedaald. Beursgenoteerde ondernemingen die hun grotere deals vlak na de crisis van 2008 deden, bleken 10 jaar later beter te presteren dan bedrijven die dat niet hadden gedaan. Zit je er als onderneming daarom financieel warmpjes bij en wil je al lange tijd een concurrent kopen? Als die er nu slecht voor staat, terwijl jij minder last hebt van concurrerende potentiële kopers, is dit wellicht het moment om toe te slaan.’
Je wil een startup ook niet doodknuffelen
Broeders verwacht dat startups het de komende tijd extra moeilijk kunnen krijgen. ‘Zij bieden vaak innovatieve techniek aan, maar ze schrijven nog geen zwarte cijfers. Veel van hun klanten houden pas op de plaats met hun cash en gaan dus even niet experimenteren met nieuwe mogelijkheden. Tegelijkertijd kunnen de startups momenteel niet makkelijk nieuw kapitaal aantrekken.’
Zomaar een startup overnemen en integreren in een corporate brengt volgens de EY-partner wel risico’s met zich mee op cultuurgebied. ‘Je wil zo’n startup niet doodknuffelen. Corporates kiezen er daarom sneller voor om een startup in hun venturefund op te nemen.’
Wensenlijstje
De EY-partner raadt m&a-afdelingen aan ‘hun wensenlijstje op orde te hebben’. ‘Hou je ogen open en zie je een kans? Spring er dan op. Is er een liquiditeitstekort bij een bedrijf, dan kun je best snel schakelen. Als je het bilateraal weet te houden, hoeft zo’n proces écht niet een half jaar te duren.’
Wel waarschuwt Broeders corporates voor al te enthousiast gedrag. ‘Hou je eigen liquiditeit op orde, want niemand weet hoe de crisis zal verlopen. De gevreesde L-vorm is nog altijd mogelijk. Het zou vervelend zijn wanneer je bij een overname klem komt te zitten door een economische crisis die forser blijkt dan verwacht.’
