Het Drentse bedrijf Mueller heeft een melkkoeler op zonne-energie ontwikkeld voor arme boeren in de derde wereld.
In 2002 schreven managementgoeroe Prahalad en Stuart L. Hart het beroemde artikel The fortune at the bottom of the pyramid, waarmee ze voor het eerst de businesskansen formuleerden voor bedrijven die producten en diensten weten te ontwikkelen voor de armsten op deze wereld. ‘Bijna alle inspanningen van bedrijven’, zo schreven zij, ‘zijn gericht op de 1 miljard consumenten die 20.000 dollar of meer verdienen per jaar. Wie de 4 miljard mensen weet te bedienen die op jaarbasis niet meer dan 1.500 dollar te besteden hebben, komt in een markt terecht waar nog bijna niemand actief is. En daar liggen enorme kansen.’
Levensstandaard verhogen
Sindsdien hebben bedrijven zich met wisselend succes ingespannen om die ‘onderkant van de piramide’ te bedienen. Unilever was de eerste westerse multinational die succes boekte, door in India wasmiddel in kleine verpakkingen aan te bieden dat betaalbaar is voor de armsten. Andere voorbeelden zijn goedkope waterfilters en mobiele telefonie-diensten. Met name betaalbare producten en diensten die mensen zelf kunnen gebruiken om hun levensstandaard te verhogen, zijn kansrijk. In Nederland werd in 2010 door een consortium van partners het BoP Innovation Center opgericht. Dat center bedenkt businessmodellen voor de BoP-markt en probeert westerse bedrijven daarvoor te interesseren.
’s Avonds melken in Ethiopië
Begin 2012 klopte BoPInc daarom aan bij het Drentse bedrijf Mueller, dat wereldwijd melkkoelingsinstallaties levert aan (coöperaties van) melkveehouders. Onderzoekers van Wageningen Universiteit – een partner van BoPInc – hadden in Ethiopië gezien dat boeren en boerinnen daar hun avondmelk niet kwijt konden aan de markt. ‘Zonder koeling kun je melk die ’s avonds is geproduceerd, niet bewaren tot de volgende ochtend’, vertelt Peter Fopma, manager new business en marketing bij Mueller. ‘En ’s avonds hebben die boerenfamilies in Ethiopië geen gelegenheid om hun melk weg te brengen naar het collection center van hun afnemer. Dat is te ver, te donker en de infrastructuur is te gebrekkig.’
De solar milk cooler
De vraag aan Mueller luidde of het bedrijf bereid was te helpen een oplossing voor deze problematiek te ontwikkelen. ‘En daar hebben we eigenlijk niet over getwijfeld, want dit past gewoon bij ons.’ In recordtijd ontwikkelde Mueller een prototype van een koelinstallatie – de solar milk cooler – waarmee 320 liter melk een nacht lang gekoeld kan worden; bruikbaar voor zo’n 15 kleine boeren. Overdag gebruikt het apparaat zonne-energie om een ijsklomp te vormen, waarmee ’s nachts de melk wordt gekoeld. Een half jaar na het bezoek van BoPInc was-ie klaar.
Het kostte vervolgens drie maanden om het apparaat Ethiopië binnen te krijgen en het bleek nog niet bestand tegen de Afrikaanse regentijd. Maar ondertussen is in samenspraak met de gebruikers een nieuw, veel robuuster, prototype ontwikkeld waar volgens Fopma de kinderziektes uit zijn. ‘Zo gaat dat met innovatie.’
Verdienmodel bedenken
Over het businessmodel zijn ze bij Mueller nog aan het nadenken. Het is de bedoeling dat bedrijven en coöperaties die de melk afnemen de initiële investering doen en die verrekenen in hun handel met de boeren. Vraag is wat de Ethiopische boerenfamilies er dan uiteindelijk mee opschieten. Fopma: ‘Die kunnen hun avondmelk verkopen en zo hun winstgevendheid verhogen. Wat wij overal ter wereld zien, is dat zo gauw je ergens melk gaat koelen waar dat voorheen nog niet gebeurde, de lokale veehouders veel beter gaan verdienen, omdat ze altijd kwalitatief goede melk kunnen leveren.’
Kleine versie ontwikkelen
Voor Mueller zal de solar milk cooler bepaald geen cashcow zijn, ‘maar’, zegt Fopma, ‘je moet het zien als een vorm van marktontwikkeling. Als het goed gaat, ontstaat er op termijn behoefte aan grotere apparatuur waar wij ook grotere marges op maken. En daarnaast laat dit project onze commitment zien op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.’ Om dat commitment nog meer kracht bij te zetten, wordt ondertussen samen met het bedrijf Simgas ook gewerkt aan een kleinere versie van de cooler, die gekoppeld kan worden aan een biogas-installatie. Daarmee moet melkkoeling straks ook op huishoudniveau beschikbaar worden, nog dichter bij de bodem van de piramide.
Inclusive Business Fund
Voor bedrijven die in ontwikkelingslanden actief zijn met een focus op voedselzekerheid en toegang tot basisvoorzieningen, hebben Rabobank Foundation, ICCO en BoP Innovation Center het Inclusive Business Fund opgericht. Dit fonds kan risicokapitaal beschikbaar stellen en waarde toevoegen met toegang tot netwerken en kennis. Zie inclusivebusinessfund.com.
Meer lezen?
-
Hoe sociaal onderneemt het mkb?
-
Financier internationale groei met hulp van de overheid
-
Voorkom reputatieverlies door duurzaam in te kopen
-
6 apps en tools voor duurzaam ondernemen
-
Hoe AH de kwaliteit van groente en fruit duurzaam verbeterde
Beeld via Flickr
