De schrijvers proberen het nieuwe leiderschap te duiden. Hiërarchische structuren brokkelen af, de baas is geen alleenheerser meer en het top down leiden van een bedrijf is ouderwets. Kortom: authentiek leiderschap.
Het zoveelste boek dit jaar over leiderschap is verschenen, met nu authentiek leiderschap als Ei van Columbus. Auteurs Bontje, Kirpestein en Vreeswijk schreven het werk naar aanleiding van twee conferenties over dit onderwerp. Op zich is het uitgangspunt interessant.
De schrijvers proberen het nieuwe leiderschap te duiden dat zich volgens hen langzaam maar zeker aan het vormen is. Het industriële organisatie principe dat zich in de 20e eeuw heeft bewezen, is niet meer van deze tijd. Hiërarchische structuren brokkelen af, de baas is geen alleenheerser meer en het top down leiden van een bedrijf is ouderwets. De managementvorm die bij deze nieuwe constellatie past, heet authentiek leiderschap. En er is geen ontkomen meer aan.
Maar de schrijvers slagen er niet in om de kern van de zaak op een overtuigende manier neer te zetten. Ze pogen authentiek leiderschap actueel en urgent te maken door de term te koppelen aan hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen.
De maatschappij en ook het bedrijfsleven zo vinden de auteurs, ‘schreeuwen om authentiek leiderschap’. Want: ‘talentvolle medewerkers willen worden uitgedaagd hun passie te vinden’ en ‘mensen zoeken naar nieuwe wegen voor zingeving, invloed en betrokkenheid’. En: ‘Door de opkomst van non-gouvernementele organisaties als Greenpeace, het Wereld Natuur Fonds, Amnesty International […] komen er nieuwe invloedrijke spelers in het veld.’
Authentiek leiderschap is de sleutel tot het succes. Want ‘authentieke leiders maken verbinding met de kern van wie ze zijn, en verbinden vanuit die kern de wereld om hen heen’. Slechts de wetenschap dat een van de auteurs een dominee is, maakt iets goed van deze vage one liners en drogredenen.
Vooral dat laatste is het meest storende element in het boek. De opkomst van non-gouvernementele organisaties als nieuwe spelers in het veld? De genoemde Greenpeace, WNF en Amnesty International zijn respectievelijk 34, 43 en 44 jaar oud. Nog een drogreden: ‘Mensen zijn meer dan ooit op zoek naar betrouwbare leiders, ingegeven door de toenemende onzekerheden, de spanningen in de sociaal economische verhoudingen, […] en de druk op de economische groei’. Niets is erger in een argumentatie dan het oplepelen van een aantal algemeenheden die van alle tijden zijn. Want hoe ontspannen waren de onzekerheden tijdens de Tweede Wereldoorlog, of hoe prettig voelden velen zich bij de enorme aantallen werklozen begin jaren tachtig?
Opvallend is verder dat voorbeelden van authentieke leiders vooral uit het verleden komen. Verder dan het bekende rijtje Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela komen de auteurs niet. Met alle respect voor de kwaliteiten van genoemde helden, ze komen allen uit de oude doos, waarbij een zweem van mystiek de toegedichte leiderschapskwaliteiten bovendien niet tegenzit. En, oh ja, Mandela leeft nog. Maar Martin Luther King werd in 1968 vermoord en Ghandi is zelfs sinds 1948 niet meer onder ons.
Waarmee het verband tussen authentiek leiderschap en de moderne maatschappij onmiddellijk onderuit is gehaald. De voor het boek geïnterviewde managementgoeroe Joseph Jaworski kan als enige een enigszins hedendaags voorbeeld van een authentiek leider noemen: de inmiddels overleden CEO van Hannover Insurance Company Bill O’Brien. Maar waarom die jas juist O’Brien zo goed paste, wordt niet duidelijk. Jaworski komt in zijn motivatie helaas niet verder dan ‘ het was een fantastische man’.
Toch zijn het juist de interviews met elf bekende leiders die het boek nog een beetje de moeite waard maken om door te bladeren. De uitspraken van mannen als Anthony Ruys van Heineken en Karel Noordzij van PGGM over hun twijfels, gevoelens en principes zijn interessant om te lezen omdat ze de lezer een kijkje in de zieleroerselen van de grote bazen uit het bedrijfsleven geven die zelden aan bod komen.
Maar meer vonkjes biedt het boek niet. Te veel passages geven de indruk dat het een haastig in elkaar geflanst werkje is. Bovendien gebruiken de auteurs zoveel tegeltjeswijsheden dat de spruitjeslucht bij iedere omgeslagen pagina de neusgaten binnendringt. Hierbij de leukste. Voor bij u op het toilet. 1. Het gaat niet om het hebben van een baas. Het gaat om het krijgen van steun om baas over je eigen leven te worden. 2. Authenticiteit is een continu proces. Het verandert mee met de dynamiek van het leven. 3. Goed voorbeeld doet goed volgen. Daar ligt een grote uitdaging voor iedere leider! 4. Winst is essentieel voor het voortbestaan, maar medewerkers en klanten staan voorop! 5. Parkeer het denken, opdat je meer vindt dan je denkt.
Authentiek leiderschap, een kwestie van wil en moed
Johan Bontje, Jan Willem Kirpestein, Willem Vreeswijk
Scriptum, Schiedam
ISBN 90-274-1626-5,
€ 14,95
