Ryanair verhoogt zijn winstverwachting en breidt uit. Het is niet de enige budgetvlieger die floreert, terwijl handenvol Europese luchtvaartmaatschappijen op omvallen staan. De crisis zorgt voor een grote opruiming die te lang is uitgebleven.
Ryanair, de radicale budgetvlieger die ooit zelfs een euro wilde vragen voor toiletbezoek, gaat als een speer. Nu al is het de grootste prijsvechter van het Europese luchtruim, voor Easyjet en air Berlin, en het geld klotst bij de Ieren tegen de plinten. Gisteren schroefde het alweer zijn winstverwachting op, na een klinkend jaarresultaat. Door in het winterseizoen kosten aan de grond te houden, slaagde Ryanair erin de gemiddelde ticketprijs hoger te houden, wat de winstgevendheid heeft geholpen. Twee weken geleden kondigde het aan uit te breiden met dertig toestellen en nieuwe bestemmingen, waarvoor het duizend nieuwe werknemers zal aannemen.
Crisis
Hoe flikken die Ieren dat toch? Het antwoord is: de crisis. Die maakt consumenten prijsgevoeliger dan ooit en drijft ze in de armen van Ryanair en andere budgetmaatschappijen. Intussen lopen de brandstofprijzen op, waardoor veel anderen in de verdrukking komen. Dat hebben we vaker meegemaakt, maar dit is niet zomaar een crisis. Deze crisis helpt Ryanair, EasyJet en de rest op een manier die nog nooit eerder is vertoond en ze definitief de overhand kan geven in de lucht.
Slagveld
Terwijl Ryanair – op de beurs veruit de grootste van Europa – denkt over een vervolg op het superdividend van een half miljard dat het in 2010 uitkeerde, en een concurrent als Norwegian Air Shuttle doodleuk 222 nieuwe kisten bestelt met een gezamenlijke waarde van 21,5 miljard dollar, is het elders in de branche een slagveld. Air France-KLM maakte al bekend dat het drastisch moet saneren, maar die Frans/Nederlandse gigant geldt nog als één van de drie fitste overlevers. Net als British Airways/Iberia en Lufthansa, dat onder meer de nationale luchtvaartmaatschappijen van Oostenrijk en Zwitserland opkocht, is Air France-KLM groot en gezond genoeg om zelfstandig de crisis door te komen.
Overheid staakt steun
Dat geldt niet voor handenvol kleinere maatschappijen en vooral niet voor de partijen die de afgelopen jaren alleen dankzij een permanent staatsinfuus wisten te overleven. In Barcelona liet Spanair afgelopen weekeinde zijn passagiers in de steek en vroeg faillissement aan. Zijn problemen staan model voor waar veel andere maatschappijen mee worstelen: de overheid – in dit geval de Catalaanse – trekt vanwege de eurocrisis de handen af van zijn verliesgevende regionale trots. Nadat overnamegesprekken met Qatar Airways waren stukgelopen, moest Spanair met 300 miljoen schuld wel de gang naar de faillissementsrechter maken.
SAS, TAP en de rest
De eurocrisis als nekslag, dat bericht zullen we nog veel vaker moeten lezen in 2012. Europese overheden hebben eenvoudigweg het geld niet meer om hun kreupele nationale kampioenen overeind te houden. In Scandinavië kan SAS ook niet meer rekenen op steun van de overheid en zoekt het een koper, TAP in Portugal en Aer Lingus, nota bene de landgenoot van Ryanair, zullen het ook zonder staatssteun moeten doen en rest weinig anders dan te zoeken naar een redder. Polen, Hongarije, Tsjechië: nergens zijn nationale luchtvaartmaatschappijen meer zeker van hun toekomst.
Redders van ver
Vliegen is een commodity geworden, alleen schaalvergroting houdt de aanbieders in zo'n markt gezond. Een wetmatigheid waaraan veel vliegmaatschappijen zich lang wisten te onttrekken, maar die zich nu toch echt zal doen gelden. Net als eerder in de auto-industrie zoekt de luchtvaart noodgedwongen zijn heil deels bij partijen uit opkomende markten. Spanair had ingezet op Qatar, het Hongaarse Malev onderhandelde lang met het Chinese Hainan Airlines – tevergeefs. Toch zal dat het beeld worden: terwijl Ryanair, Easyjet en andere prijsvechters binnenlopen, is de rest van de industrie verwikkeld in een consolidatie op leven en dood. De drie grootste maatschappijen, waaronder Air France-KLM, zullen op overnamepad gaan, maar ze moeten wel opbieden tegen Chinezen, Oliesjeiks en Russen. De Turken ontfermen zich binnenkort overigens over het Poolse LOT.
