Afscheid nemen van baan, huis en vrienden om met het hele gezin een jaar naar het buitenland te gaan. Wie doet dat nou? De huidige veertiger schrikt niet meer terug voor grote onzekerheid. Drie managers over hun sabbatical met het hele gezin.
Wat nou als een van de kinderen ziek wordt in zo’n ver land? En wat hebben ze er eigenlijk aan? Is het wel verantwoord? Want hoe moet dat straks zonder baan en inkomen? De stortvloed aan opmerkingen die Claire de Haan naar haar hoofd geslingerd krijgt wanneer ze ouders en vrienden vertelt dat zij met haar gezin een wereldreis gaat maken, lijkt niet te stoppen. “Ze verklaarden ons zowat voor gek. Of we wel wisten waaraan we begonnen. Waardoor ik haast aan mezelf begon te twijfelen. Zie ik dan echt niks over het hoofd? Neem ik het misschien toch allemaal wat te makkelijk? En toen ik voor de derde keer het tropencentrum van het AMC binnenliep en de kinderen nu op de parkeerplaats al begonnen te huilen, voelde ik me toch wat onzeker worden,” vertelt ze op een rustige avond in haar Amsterdamse woning. Claire en haar man Pim Engel (beiden 39) besloten samen met hun kinderen Daan (4) en Julie (3) een sabbatical te nemen. Ze zegden beiden hun baan op en zwierven een half jaar lang met de rugzak door Brazilië, Nieuw-Zeeland en Thailand. Dat ze een beslissing namen waarin ze kennelijk nogal alleen stonden, hadden ze zich helemaal niet zo gerealiseerd. Claire: “We kenden inderdaad niemand die hetzelfde had gedaan. We hebben het allemaal zelf uitgezocht en veel ervaringsverhalen op internet gelezen. Maar Pim en ik hebben altijd veel gereisd, dus wij zagen niet in waarom dat niet ook met de kinderen zou kunnen.”
Onzekerheid
Jaarlijks besluiten volgens ramingen van het ministerie van Sociale Zaken zo’n veertigduizend mensen een sabbatical te nemen. Dat zijn vooral hoger opgeleiden tussen de 25 en 35 jaar zonder kinderen en met niet al te veel verplichtingen. Vaak gaan zij tussen twee banen in, om na te denken over de carrière, om een studie te volgen, of even helemaal geen stress aan het hoofd te hebben. Dat ook steeds meer gezinnen met wél die verantwoordelijkheid van een huis, een baan en een inkomen met zulke plannen rondlopen, is een nieuwe trend, signaleert directeur Emil Roelofs van de Wereldschool, waar ouders met leerplichtige kinderen zich melden die langer dan een half jaar naar het buitenland gaan. “Tot voor kort klopten vooral managers bij ons aan die door hun werkgever werden uitgezonden. Het laatste jaar zijn dat steeds vaker mensen die een sabbatical nemen. En dat zijn ook vaker dan voorheen mensen met een middeninkomen.” Ook Gyuri Vergouw, die mensen adviseert en begeleidt bij de voorbereiding van een sabbatical, ziet het in zijn praktijk. Hij vindt het een begrijpelijke ontwikkeling. “Gezinnen worden kleiner en met één kind is het nu eenmaal makkelijker en betaalbaarder om een lange reis te maken of een jaar in het buitenland te wonen dan met drie van die koters. Daarnaast wil de huidige dertiger en veertiger niet pas op zijn 65e gaan genieten van het leven, en is de onzekerheid die deze generatie aandurft veel groter. En dan is er ook nog een groeiende groep ouders die hun kinderen een wereldse kijk op het leven wil meegeven.”
Dovemansoren
Claire en haar man wilden altijd al voor een langere periode op reis, maar door werk en carrière kwam het er maar niet van. Zij was pr-manager bij de Bijenkorf en hij had een goedbetaalde baan als technical manager bij Shell. “Of ik ging net lekker in mijn baan of Pim zag allemaal kansen op zich afkomen. Nooit kwam onze behoefte om weg te gaan tegelijk,” legt Claire uit. Toen er eenmaal kinderen waren, verdwenen de plannen naar de achtergrond. Ze hadden het al druk genoeg. Maar de behoefte aan een tijdelijk leven zonder agenda bleef bestaan. “Het leek ons heerlijk om elke dag met de kinderen door te brengen. We hebben toen gewacht tot de jongste twee jaar was. Dat vonden we een goede leeftijd om mee op reis te kunnen. Nog te jong om de omgeving te missen maar oud genoeg om zich zelfstandig te kunnen bewegen.” Ze verhuurden hun huis en met hun gespaarde geld – de reis kostte zo’n 30.000 euro – vertrokken ze ruim een jaar geleden met de rugzak naar de andere kant van de wereld. “Nee, luxe reizen is nooit aan de orde geweest. We wilden allebei wat proeven van het land en de cultuur. En dat wilden we ook graag onze kinderen meegeven.” De verontruste reacties uit hun omgeving waren overigens niet helemaal aan dovemansoren gericht. “We hebben op een andere manier gereisd dan we met zijn tweeën zouden hebben gedaan,” zegt Claire. “Van tevoren hebben we tegen elkaar gezegd: we gaan niet naar gevaarlijke plekken, zoeken geen gebieden met malaria op en willen altijd een ziekenhuis in de buurt hebben.” Daarom viel Zuid-Afrika af. Ze hoorden van diverse mensen dat je daar in bepaalde gebieden niet voor een stoplicht kunt stoppen zonder te worden beroofd. En ook Indonesië werd op het laatste moment van het lijstje geschrapt. Claire: “Het was daar erg onrustig en op dat moment niet duidelijk hoe de situatie zou aflopen. We gingen toch immers voor de rust?”
Bioscoop
Het gezin van Claire nam bewust een sabbatical nu de kinderen nog jong zijn. Ook Ronald Schepers (46) en zijn vrouw Cilia Knols (42) gaan een jaar naar het buitenland nu dochter Noor (1) nog klein is. In een wereldreis had hij geen trek met zo’n klein kind, maar hij verlangde er wel naar eens een tijdje ergens anders te wonen: “Ik woon al mijn hele leven in Amsterdam.” Daarom vertrekken hij en zijn gezin in januari naar Frankrijk. Ronald werkt als directeur bij reclame- en communicatieadviesbureau Pleon en wil na vijftien jaar wel eens even afstand nemen van zijn werk. “Ik wil me bezinnen op wat ik verder ga doen. Bij dit bedrijf blijven of misschien heel wat anders. Het besluit neem ik ook pas als ik terugkom, want ik wil een bewuste keuze kunnen maken.” Zijn vrouw Cilia is communicatieadviseur bij de Stichting Consument & Veiligheid en heeft besloten na dat jaar wel terug te keren in haar baan.
Ronald heeft nooit getwijfeld of hij en zijn vrouw wel met sabbatical moeten gaan nu ze een kind hebben. Integendeel. Dochter Noor is juist een belangrijke reden om nu te gaan. Hij verheugt zich er enorm op straks voortdurend zijn dochter om zich heen te hebben. “Ik vind het heel leuk om bij haar opgroeien te zijn. Nu zie ik alleen haar eerste en haar laatste hapje, maar dat vind ik te weinig. Dat geldt ook voor Cilia.”
Ze gaan goed voorbereid weg, maar veel regelwerk heeft het voor zijn gevoel niet gekost. “Misschien komt dat doordat ik het geluk heb dat ik vertrouw op de mensen die me helpen. En ik moet eerlijk bekennen dat Cilia nogal georganiseerd is.” In het midden van Frankrijk heeft het gezin een negentiende-eeuws huis gekocht. Daar zullen hij en zijn vrouw proberen te integreren, evenals hun dochter. In een dorpje twintig kilometer verderop gaat zij anderhalve dag in de week naar een crèche. “We vinden het belangrijk voor haar dat ze kinderen heeft om mee te spelen. Maar verder heb ik niet de verwachting dat ze veel opsteekt van de sabbatical. We doen het meer voor ons dan voor haar.” Hoe zijn leven er na terugkeer uit zal zien? Ronald heeft geen idee. “Dat vind ik bijzonder prettig. Ik ben niet iemand die planmatig zijn leven invult.” Ook niet nu hij de verantwoordelijkheid heeft voor een dochter. Hun koophuis gaat de familie gedurende dat jaar verhuren. Van een gespaard potje plus de zevenhonderd euro die niet meer betaald hoeft te worden aan de crèche, denkt hij in Frankrijk aardig rond te kunnen komen. “Er is in die omgeving weinig te beleven. Ik meen dat er één bioscoop is die alleen op vrijdag en zaterdagavond films vertoont.”
Mentaalmoeheid
De meeste gezinnen gaan net als de families van Claire en Ronald met sabbatical wanneer de kinderen nog jong zijn, merkt adviseur Vergouw. “Kinderen hebben op den duur vastigheid nodig, ze gaan hun vriendjes missen, en onder de vijf jaar is school nog niet aan de orde.” Ouders willen namelijk geen gedoe rondom de leerplicht. Maar dat weerhoudt Caesar Group-directeur Hans van der Kooij (53) en zijn vrouw Edith Bont (45) er niet van over twee jaar met hun dan zesjarige dochter Charlène een wereldreis te gaan maken. “Ik ga om de zeven jaar met sabbatical. Elk mens krijgt op een gegeven moment last van ‘mentaalmoeheid’. Belangrijk is dan dat er weer lucht in het denken komt. Voor mij is een sabbatical een ideale manier om alles weer opnieuw onder de loep te nemen.” In december 2006 vertrekt het gezin voor acht maanden naar Zuid-Afrika, Australië en Europa. “Er is nooit twijfel geweest dat we niet zouden gaan vanwege Charlène,” zegt Hans. “Ik denk juist dat geen enkele school tegen zo’n ervaring op kan. Er is meer dan leren in de vorm van schoolboekjes. Ik probeer Charlène te leren zien dat de wereld groter is dan Nederland. Tegen de tijd dat zij in de volwassen maatschappij meedraait, zul je internationaal moeten denken en vooral moeten weten wat er in Azië allemaal gebeurt.” Voor de reis heeft hij een bedrag van 30.000 euro gereserveerd. Net als de twee voorgaande keren zal hij niet als een westerse toerist van plek naar plek hoppen maar op een low-budget manier reizen. “Ik vind het prettig dicht bij de natuur te zitten. Dat wil ik ook Charlène meegeven.” Zorgen maakt hij zich niet over zijn dochter. Zij moet vooral in sociale zin op de reis worden voorbereid. “Charlène zal haar vriendinnen straks moeten missen. Dat zal best moeilijk voor haar zijn. Maar daar bereiden we haar op voor door te praten over wat we gaan doen. Ook bij terugkeer zullen we haar helpen het dagelijkse leven weer op te pakken. Ze hoeft geen hippie te worden.” Hans weet dat zijn leerplichtige dochter straks toestemming nodig heeft om mee te mogen op reis. Maar hij twijfelt of hij die toestemming ook gaat vragen. “Mijn ervaring in dit land is dat je minder problemen krijgt wanneer je niets vraagt. Ik denk dan: het is als ouder toch mijn verantwoordelijkheid.” Ouders die met kinderen van vijf jaar of ouder langer dan een half jaar naar het buitenland gaan, hebben officieel toestemming nodig van de leerplichtambtenaar in de gemeente waar ze wonen. Wie zich aanmeldt bij de Wereldschool krijgt die toestemming doorgaans. Nederland is overigens een van de weinige landen waar leerplicht schoolplicht betekent. In de meeste andere landen mogen ouders ook huisonderwijs geven.
Met de leerboekjes van de Wereldschool kunnen ouders hun kinderen lesgeven. Maar in de praktijk komt daar vaak weinig van terecht. Directeur Roelofs: “Ik adviseer ouders in elk geval Nederlands en rekenen te onderwijzen. Zodat de kinderen in Nederland verder kunnen. Ik maak echter zelden mee dat kinderen een achterstand oplopen. Ze zijn eerder verder, zeker in sociaal opzicht.”
Tuktuk
Claire en haar gezin zijn alweer een half jaar terug van hun reis. Maar de herinneringen zijn nog levendig. Naast haar kijkt een uit hout gesneden olifant uit Thailand brutaal de woonkamer in. In een andere hoek torent een Braziliaanse demonenverdrijver boven de eetkamertafel uit. Haar dochter roept nog altijd als ze een kleine auto in de straat ziet staan: “Kijk, een tuktuk.” Claire kreeg na terugkomst vrij snel een grote opdracht aangeboden en besloot daarom vanuit haar eigen communicatiebureau verder te werken. Haar man heeft zojuist een nieuwe baan gevonden. “Pim wilde niet meer terug in een technische managementfunctie, maar in de commercie verder. Dat was, zeker in deze tijd, even zoeken.” Dat het wel eens een half jaar kon duren voordat ze weer op het oude salarisniveau zouden zitten, hebben ze ingecalculeerd. “We wonen in een huurhuis en hebben al tien jaar dezelfde badkamer. Die luxe vinden we allemaal gelukkig niet belangrijk.”Of haar kinderen er wat van hebben opgestoken? “Vrienden zeggen van wel. Van hen hoor ik regelmatig: ‘Wat zijn de kinderen wijs geworden.’ Zelf merk ik dat ze meer openstaan voor dat wat anders is. Of dat met de reis te maken heeft, is lastig te zeggen. Pim en ik hebben er in elk geval van genoten. We weten nu al dat we ooit weer gaan.”
Sabbatical met kinderen praktisch
Leerplicht Kinderen vanaf vijf jaar zijn leerplichtig en hebben toestemming nodig van de leerplichtambtenaar in de gemeente. Wie zich aanmeldt bij de Wereldschool, krijgt die toestemming overigens vrij gemakkelijk.
Verlofsparen Sinds 1 januari 2001 kan een werknemer fiscaal aantrekkelijk verlofsparen. In het kort houdt deze regeling in dat jaarlijks 10 procent van het brutosalaris gespaard kan worden voor een verlofperiode van maximaal een jaar.
Kost dat? De kosten van een verblijf in het buitenland kunnen per land enorm verschillen. Ook de manier van reizen is van grote invloed op de hoeveelheid geld die je uitgeeft. Wie een half jaar low budget door Azië reist, kan met 15.000 euro wel toe. Maar een reis door Zuid-Amerika kost al snel het dubbele. Meer info: ABN Amro Sabbatical Guide.
Enge ziekten Wie reist in verre landen komt in aanraking met tropische ziekten. Voor de risico’s per land voor kinderen zie het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering.
Meer informatie en links:
www.start-bureauverlofsparen.nl
,
www.samenopvakantie.nl
