Hij heeft tijdelijk het roer bij Laurus overgenomen. Opmerkelijk. Tot voor kort was Jan Michiel Hessels commissaris bij de noodlijdende supermarktgigant. Juridisch gezien geeft dat fricties. Dat deert niet. De man die Vendex groot maakte is aan paradoxen gewend.
Het CDA zal er in de huidige campagne zeker geen issue van maken. Maar het staat wel in het verkiezingsprogramma. Als het aan het CDA ligt, behoort blowen binnenkort tot de verleden tijd. Ook thuis moet het maar eens afgelopen zijn met al die jointjes. Dat programma werd geschreven door Jan Michiel Hessels (59), ex-Vendex-KBB-topman en thans tijdelijk puinruimer bij Laurus (o.a. Konmar, Super de Boer en Edah). In het verleden was de man, die de jointjes uit Nederland wil bannen, onder meer directeur van een tabaksproducent. De man, die nu het vele puin bij Laurus moet ruimen, houdt van paradoxen.
Waarschijnlijk heeft dat met zijn roomse achtergrond te maken. Waarschijnlijk, want merkwaardig genoeg, durft niemand op het partijbureau van het CDA met zekerheid te zeggen van welke bloedgroep Hessels nou eigenlijk is. De persvoorlichters houden het op “hoogst waarschijnlijk katholiek, dus ex-KVP.”
Den Bosch begin maart. FNV Bondgenoten-bestuurder Ron Peters heeft die dag gemengde gevoelens. Ergens kan het natuurlijk niet. Een commissaris, die aan de zijlijn toekeek terwijl Laurus met de Konmaroperatie een gigantisch verlies genereerde, en nu als gedelegeerd commissaris tijdelijk de tent runt. Peters zal daar tijdens zijn eerste ontmoeting met Hessels eens flink op gaan hameren. Neemt hij zich voor. Niet dat hij tegen Hessels is. Maar hamvraag blijft toch wel: hebben die commissarissen zitten slapen?
Tijdens dat anderhalf uur durende gesprek weet Hessels de vakbondsman volkomen in te pakken. Hij hanteert het aloude roomse biechtprincipe: ik vertel u mijn zonden, betuig spijt, en gij zult het mij vergeven. “Tijdens dat gesprek,” zo herinnert Peters zich, “heeft hij tot drie keer toe gezegd dat hij het boetekleed aantrok. Hij zei letterlijk: ja, dat hebben wij allemaal maar laten gebeuren. Dat is onvergeeflijk.”
Hoeksteen
Na dat boetekleed was de vakbondsonderhandelaar definitief bekeerd. “Ik ken Hessels al vanuit de Vendex-KBB-tijd,” vertelt hij. “Hessels is kundig en hij is sociaal. Dat laatste is momenteel natuurlijk ook erg belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat Hessels de man is om er álles van te maken. Gelukkig wel, want er zijn de laatste jaren bij Laurus véél te veel mensen weggegaan en dat heeft toch wel in kwaliteitsverlies binnen het management geresulteerd. Van der Straaten, die de hele ombouwoperatie tot die Konmars heeft geleid, was ook sociaal, maar hij was helaas niet deskundig. Hessels kan, als het moet, keihard zijn, dat is soms helaas nodig. Maar ik ben ervan overtuigd, dat hij op een rechtvaardige, eerlijke en sociale manier knopen zal doorhakken.”
Riny Relou, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van het ruim veertigduizend medewerkers tellende Laurus, blijkt zo mogelijk nóg lyrischer over de man, die twee jaar geleden bij Vendex opstapte omdat hij meer tijd aan de hoeksteen van de samenleving, zijn gezin dus, wilde gaan besteden. “Op zich,” zo nuanceert de COR-voorzitter eerst, “is hij natuurlijk maar een tussenpaus, maar ik heb het volste vertrouwen in hem. Ik kan hem maar met één woord typeren; hij is echt een kei. Hij is in alle opzichten een uitstekend bestuurder. En hij is bovenal een sociaal voelend mens.”
Hessels kan dus niet meer stuk. Althans: niet bij vakbonden en ondernemingsraad. Binnen corporate Nederland wordt er een tikkeltje genuanceerder over hem gedacht. Er valt zelfs niet uit te sluiten dat zijn huidige functie van interim-paus op elk moment tot de nodige publicitaire en zelfs politieke commotie kan leiden. Het is namelijk al jarenlang oorlog in supermarktland. En tijdens een oorlog pak je de vijand op zijn zwakste punt. De munitie voor die aanval wordt begin maart door de Volkskrant geleverd.
'Toezichthouders verliezen de wet uit het oog' kopt de krant. Pal onder die krantenkop glimlacht de, als uiterst aimabel bekend staande Hessels, De Volkskrantlezers toe. Glimlach en teneur van het artikel vormen een merkwaardig contrast. De teneur van het stuk is dat de aimabel glimlachende man, evenals zijn collega's bij onder meer KPN en Versatel, een loopje met de wet neemt. 'Het Burgerlijk Wetboek, boek 2', waarschuwt de auteur van het stuk, 'schrijft een scherpe scheiding tussen commissarissen en bestuurders voor. Immers, de aandeelhouders, het personeel en de rest van de samenleving hebben recht op onafhankelijk toezicht op bestuurders. En Hessels stroopt nu de mouwen op om de rommel op te ruimen waar hij zelf medeverantwoordelijk voor is'.
Aanval
In Zaandam, waar het hoofdkantoor van Ahold gevestigd is, zijn van dit Volkskrantartikel de nodige kopieën gemaakt. Zaandam is namelijk wat ongerust over Laurus, het Franse Casino en vooral Jan Michiel Hessels, die ervoor moet zorgen dat Laurus daadwerkelijk onder de veilige paraplu van de Franse supermarktgigant komt. Het zou leuk zijn wanneer Zaandam die alliantie zou weten te verhinderen. Een aanval op Hessels zou daar een middel voor kunnen zijn.
In het geval van KPN valt de door belangenverstrengeling toch wel danig beschadigde Ad Scheepbouwer misschien nog wel te vervangen. In het geval Laurus, zo bezweren vakbonden, ondernemingsraad, maar ook concurrenten, is dat simpelweg onmogelijk. Vanwege een erg pragmatische reden: er is in het supermarktwezen een chronisch tekort aan topmanagers. En Jan Michiel Hessels ís een topmanager. Daar kan geen twijfel over bestaan. Alleen heeft hij weinig retailkennis. Die kennis doet hij pas in 1990 op. Hessels heeft dan net het kwakkelende beursfonds Deli aan Universal Leaf Tobacco Company overgedaan, en voert daar enige tijd de directie. Hij wordt door Anton Dreesmann gevraagd Arie van der Zwan op te volgen.
Hessels begint met het upgraden van de V&D-warenhuizen. In 1995 brengt Hessels Vendex International (onder meer V&D, Kreymborg, Perry Sport, Kijkshop en Edah) naar de beurs. Hij entameert een “fusie op basis van gelijkwaardigheid” met Koninklijke Bijenkorf Beheer en doet de supermarktketens (o.a. Edah, Konmar en Basismarkt) in de verkoop. Samen met de supers van De Boer Unigro gaan deze Laurus vormen: Latijns voor laurier, het symbool van succes. Maar helaas wil het met dat succes niet erg vlotten. Laurus is een waaier van winkelformules. Onder het toeziend oog van ook commissaris Hessels wordt voorjaar 2001 besloten een deel daarvan af te stoten (o.a. Basismarkt en Spar). Wat resteert moet worden getransformeerd tot Konmar. Met die Konmar zal de definitieve aanval op marktleider Albert Heijn worden ingezet. De operatie resulteert, zoals bekend, in een gigantische miskleun. De kosten ervan worden op 818 miljoen euro geschat. Hessels zat er bij en deed niets.
“Wij hebben gefaald,” bekende president-commissaris Kees Storm vorig jaar als eerste tegenover Elsevier. “Wij hebben dat allemaal maar laten gebeuren,” debiteert Hessels nu vrolijk tegenover de vakbonden. En daar komt hij nog mee weg ook. Misschien moeten die vakbondsjongens de tijdelijk Laurus-topman toch maar eens met de Hessels-paradox confronteren. Want Hessels blijft toch de man van de paradox. Nederland van de joint willen helpen, terwijl hij voor de tabaksindustrie werkte. En het puin bij Laurus ruimen, waar hij zelf mede verantwoordelijk is. Paradoxaler kan het eigenlijk niet. Dat onderkent ook vakbondsbestuurder Ron Peters. “Maar ach,” verzucht hij. “Hij is zo'n aimabele man. En hij is uiterst deskundig. We hebben eigenlijk gewoon geen keus.”
CV Jan Michiel Hessels
Burgerlijke staat gehuwd
Woont te Wassenaar
Bijzonderheden schreef het verkiezingsprogramma voor het CDA
Hobby tuinieren
Curriculum
1942 geboren te Den Haag
1966 rechten Leiden
1967 manager Londens bankiershuis Wartburg en Overseas Bank te Genève
1973 manager Akzo
1985 directeur Deli
1988 directeur Universal Leaf Tobacco Company
1990 voorzitter Raad van Bestuur Vendex
2002 puinruimer Laurus
