Iemand vergeten bij het halen van koffie voor de afdeling, niet meevragen voor een wandeling na de lunch of een opmerking maken over zijn rare schoenen: het gebeurt ons allemaal weleens. Maar als dit soort dingen stelselmatig gebeuren, kan het omslaan naar pesten op de werkvloer. En dat heeft grote gevolgen.
Maar wanneer slaat zo’n geintje om naar treiteren? Volgens Laura Willemse, voorzitter van de Stichting Pesten op de Werkvloer, zit het hem vooral in de frequentie. ‘Als het grappig bedoeld is, komt iedereen een keer aan de beurt. Als er constant opmerkingen worden gemaakt over één persoon en diegene niet uitgenodigd wordt voor vergaderingen of lunchwandelingen, dan gaat het over pesten.’
Kostenpost
Uit onderzoek van TNO blijkt dat een op de zes medewerkers stelselmatig getreiterd wordt, zo’n 1,2 miljoen slachtoffer per jaar. En dat is niet alleen een probleem voor de gepeste medewerker. ‘Het zorgt voor een hoog ziekteverzuim: bij ruim 1 op de 3 personen van deze groep werknemers leidt dit tot burn-out klachten. Ook de angstcultuur die hieruit voortkomt zorgt voor stress onder andere medewerkers, waardoor ook zij sneller uitvallen. Op die manier kost het je als bedrijf veel geld.’
Dat lijken steeds meer bedrijven zich te realiseren. Willemse zegt een toename te zien in het aantal bedrijven dat zich met vragen bij de stichting meldt. ‘We merken dat bedrijven meer open staan voor het idee dat pesten op de werkvloer ook bij hen voorkomt.’ Een campagne van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dit jaar heeft daar ook aan bijgedragen. Een speciaal team moest met trainingen en voorlichting ondersteuning bieden binnen bedrijven. Minister Asscher (PvdA) trok een half miljoen euro hiervoor uit. ‘Waar eerst de ontkenning vooral heerste, is er nu ruimte voor het idee dat er iets aan moet gebeuren. Pesten is niet iets wat alleen op het schoolplein gebeurt.’
Buiten de groep
Wie daarvan precies het slachtoffer wordt, is lastig vast te stellen van tevoren. Willemse: ‘Het kan iemand zijn als het stereotype van de timide medewerker die een makkelijk pispaaltje is, maar ook de medewerker die het juist heel goed doet en de managers positie in gevaar brengt, kan slachtoffer worden.’ Als overeenkomst durft Willemse voorzichtig te noemen dat het om de mensen gaat die buiten de groep vallen. ‘Op welke manier dan ook. Hoor je er niet bij, dan ben je al snel slachtoffer.’
Word je gepest? Dan adviseert Willemse als eerste naar de leidinggevende te stappen om het probleem bespreekbaar te maken. ‘Als dat niet degene is die je pest: in de helft van de gevallen gaat het om een manager die iemand het leven zuur maakt. Dat is extra heftig: degene die over jouw functioneren, loon en contractverlenging gaat die je lastig valt.’ Mocht dat het geval zijn, dan hebben veel bedrijven een vertrouwenspersoon in dienst waarmee gepraat kan worden. ‘Die kan juridisch niet heel veel voor je doen, maar wel een luisterend oor bieden.’
Wie toch een rechtsgang tegen zijn bedrijf wil beginnen, zal ieder incident moeten documenteren. ‘Schrijf op wat er gebeurde, wanneer, wie erbij waren, waar je het gemeld hebt. Al is het maar iets kleins, alles helpt als je er uiteindelijk een zaak van wil maken,’ aldus Willemse. Niet dat dat vaak voorkomt: ‘Gepest worden is al een enorme knauw in je zelfvertrouwen en kost heel veel energie. Een rechtszaak beginnen is vaak te veel.’
Softe factoren
Als tip voor managers om pesten te herkennen, heeft Willemse maar één ding: luisteren. ‘Je zult het gesprek actief aan moeten gaan met medewerkers. Ga met je team lunchen en let op de softe factoren binnen een team.’ Merk je dat er iets niet klopt en dat een medewerker buiten de boot dreigt te vallen, benadruk de groepsprestaties dan. ‘Je doet het als team.’
Als dat niet werkt, is het datzelfde team dat volledig aangepakt moet worden. ‘Een slachtoffer van pestgedrag valt vaak door de cultuur binnen een bedrijf, niet door zijn eigen gedrag. Terwijl dat toch vaak is waar het eerst naar wordt gekeken. Hij had ook wel erg rare schoenen aan of gedroeg zich ook wel heel anders, wordt dan gesteld. Alsof diegene nog niet genoeg geslachtofferd is.’
