Een bericht in De Pers over Facebook en de Nederlandse heeft de brievenbusfirma hier weer op de kaart gezet: misbruiken multinationals ons land als belastingparadijs of is het gewoon goed ondernemerschap?
Volgens De Pers heeft Facebook in Nederland een bv opgezet met als een van de activiteiten 'financiële holding'. Dat het zou gaan om een vennootschap die voornamelijk op papier bestaat, een brievenbusfirma zoals ook wij hier eerder beweerden, is niet het geval. Facebook Nederland wijst ons er op dat er wel degelijk mensen werken, die zich bezig houden met het bedienen van grote bedrijven in Nederland. "Er is dan ook geen sprake van een lege bv en/of van belastingontduiking zoals in dit verhaal wordt gesuggereerd," laat Facebook-woordvoerster Damaris Beems ons weten.
Wij zaten dus ernaast. Het bericht vestigt toch weer de aandacht op de Nederlandse fiscus en diens relatie met grote buitenlandse ondernemingen. Die zijn, net als ieder ander, op zoek naar het financiële en fiscale optimum voor hun activiteiten. En velen strijken na wat rekenwerk neer in Nederland met een brievenbusfirma. Dat klinkt obscuur, maar is volkomen legaal. Ons land telt meer dan 20.000 van dergelijke vennootschappen. Ikea, Nike; het overgrote deel van de grootste bedrijven ter wereld heeft Nederland opgenomen in zijn belastingroute.
VOC-mentaliteit
Onomstreden zijn de papieren bedrijven niet. Hun belangrijkste bestaansrecht ontlenen ze immers aan die wereldberoemde Nederlandse uitvinding, de in de Wet op de Vennootschapsbelasting opgenomen deelnemingsvrijstelling. Die bepaalt dat voordelen (dividenden en winst op verkoop van aandelen) ontleend aan buitenlandse dochtermaatschappijen bij de Nederlandse moeder onbelast blijven. De wetgever gaat er vanuit, dat de dochters in het buitenland al belasting hebben betaald en wil dubbele belasting voorkomen. Noem het onze fiscale VOC-mentaliteit: we willen onze Jongens van Jan de Wit niet onnodig hinderen als ze verre landen veroveren.
Belastingparadijs
Helaas (of gelukkig voor de aandeelhouders) zijn met wat fiscaal en financieel vakmanschap de verdiensten binnen een multinational zó te laten neerdalen, dat ze zowel in Nederland als in andere landen geen cent te veel belasting betalen. Een kwestie van het optimaliseren van de belastingplanning op concernniveau. De brievenbusfirma, in de regel een houdster- en financieringsmaatschappij, is de onmisbare schakel in dit spel.
Dutch Sandwich
Een hele bekende constructie is de Dutch Sandwich, vooral beroemd geworden toen Google er gebruik van leek te maken, op weg naar een gemiddelde belastingdruk van 2,4 procent. Google laat zijn winst zoveel mogelijk neerdalen op de Bermuda's. Probleem: met die eilandengroep heeft de VS geen belastingverdrag. Zodra er geld die kant op gaat, rekent de Amerikaanse fiscus dus alvast af. Maar met Nederland is wel een verdrag. Daarom gaat het geld eerst – zonder af te rekenen – naar een Nederlandse firma, en vervolgens door naar de Bermuda's. Bermuda en de VS zijn de sneetjes, het Hollandse lapje kaas is flinterdun en belastingvrij.
Substance
Dergelijke constructies zijn niet alleen een steen des aanstoots voor anti-globalisten, ook de grootste concurrenten van Nederland zijn er niet blij mee: de andere Europese lidstaten. Zij schilderen Nederland af als een belastingparadijs.De fiscale concurrentie wordt binnen Europa hard gespeeld, maar Nederland moest toch wel een beetje inbinden. Er worden inmiddels meer eisen gesteld aan een deel van de brievenbusfirma's: ze moeten de boekhouding in Nederland voeren, de helft van de bestuurders moet Nederlands ingezetene zijn en er moet 'passend' eigen vermogen worden aangehouden. Deze regels rond substance troffen alleen Nederlandse vennootschappen, die vooral druk zijn met het rondpompen van rente en royalties. In de praktijk betekenen de aanscherpingen vooral meer werk voor de dienstverleners rond de brievenbusfirma's.
Fiscus profiteert, minder
De multinationals die Nederland gebruiken voor hun belastingroutes zijn niet de enigen die er beter van worden. Nederland zelf profiteert ook volop van zijn belastingregime. Volgens de branchevereniging van dienstverleners die de vele trustkantoren in de lucht houden, haalde de fiscus er in 2006 nog 1,3 miljard euro mee op. Al het papierwerk zorgde voor drieduizend hoogwaardige banen, onder meer voor advocaten, accountants en fiscalisten. In 2009 waren deze inkomsten overigens teruggelopen tot ruim een miljard, bleek eind vorig jaar uit onderzoek van SEO. Daar krijgt de crisis de schuld van: Nederland zou nog atijd een aantrekkelijk fiscaal klimaat kennen. Een aardig staatje uit dit rapport Trust Matters laat zien dat Nederland alleen maar belangrijker wordt als tussenhalte op weg naar belastingoptimalisatie:
Legaal, maar wenselijk?
Met de belastingontwijking zoals de belastingverdragen en lokale regelingen die dit mogelijk maken, is niet iedereen gelukkig. Met name vanuit de VS onstaat om de zoveel tijd ophef over bedrijven die nauwelijks belasting afdragen over hun winsten. Maar het is natuurlijk ook moeilijk denkbaar, dat een onderneming zichzelf zou opzadelen met hogere kosten dan strikt noodzakelijk. Dat verkleint de concurrentiekracht. Aandeelhouders zouden bovendien steigeren als hun bedrijf geen gebruik zou maken van belastingoptimalisatie, en hun winst, het dividend zou weggeven aan de overheid.
De weg terug
Intussen groeien de bomen niet meer tot in de hemel. De Bermuda-eilanden zullen er minder gevoelig voor zijn, maar de meeste nationale overheden zijn continu in de weer hun wetgeving en verdragen zo aan te passen, dat het verwijt van belastingparadijs niet langer terecht is. Intussen hebben de Amerikaanse bedrijven die hun winsten in het buitenland 'parkeren' wel een probleem: zodra het geld terugkeert naar de States, moeten ze alsnog afrekenen. Het gaat inmiddels om 1,43 biljoen dollar (1430 miljard). De lobby voor een eenmalige 'tax holiday' op het moment dat dit fortuin huiswaarts keert, is al volop aan de gang.
