Hoewel we graag willen geloven dat iedereen uiteindelijk succesvol kan worden door een paar simpele stappen op te volgen, is het volgens ondernemer Richard Engelfriet niet zo makkelijk. In zijn nieuwe boek De Succesillusie legt hij uit dat de theorieën van managementgoeroes niet alleen onzinnig zijn op dat vlak, maar ook nog eens gevaarlijk kunnen zijn.
Engelfriet: ‘Er bestaat zo langzamerhand bijna een motivatiemaffia, die zorgt dat je altijd de beste versie van jezelf moet zijn en alles uit je werktijd moet halen. Dat klinkt leuk en aantrekkelijk, maar je haalt daarmee de belofte in huis dat succes maakbaar is.’ Volgens Engelfriet wordt er te weinig rekening gehouden met externe factoren of simpelweg je eigen talent. ‘Het idee heerst dat alles mogelijk is, maar dat is natuurlijk niet zo. Met die gedachte schep je het idee dat mensen die niet succesvol zijn, het aan zichzelf te danken hebben.’
Hoofdpijn
In zijn boek somt hij een aantal denkfouten van managementgoeroes op. ‘Stel dat uw huisarts managementgoeroe is. U komt langs met hoofdpijn. Het zou kunnen dat uw huisarts zegt: ‘Hoofdpijn? Ik heb daar nog nooit last van gehad. Weet u hoe dat komt? Ik drink iedere ochtend een glas sinaasappelsap. Moet u ook doen!’ U zou waarschijnlijk verbaasd zijn over dit advies, toch is het onder managementgoeroes erg populair. Ze nemen hun eigen succes als lichtend voorbeeld en denken dat hun manier van werken voor iedereen werkt.’
Het is volgens Engelfriet de grootste valkuil van managementgoeroes. ‘Als jij en ik allebei een laptop krijgen, betekent dat niet dat we daar precies hetzelfde mee kunnen.’ Zijn theorie werd bevestigd door het faillissement van V&D, waarover verschillende adviezen van experts in de media kwamen. ‘Ik viel van de ene verbazing in de andere. Er werd geschetst dat V&D nog zou bestaan als ze maar keuzes hadden gemaakt. Maar Bol.com groeit juist alleen maar doordat ze uitbreiden, in plaats van het enkel bij boeken en DVD’s houden.’
Blijf jezelf
Engelfriet geeft toe: hij was zelf vroeger ook een prediker van het managementgeloof, zoals hij het gekscherend noemt. ‘Ik hoorde ook bij het leger des goeroes, waarbij ik benadrukte dat het belangrijk was om altijd dichtbij jezelf te blijven om beter te presteren.’ De ommekeer kwam toen hij naar het songfestival keek, waar de Nederlandse kandidaat Joan Franka net vals had gezongen. ‘Na het optreden zei ze doodleuk met een verentooi op haar hoofd: ik heb dan wel vals gezongen, maar ik ben wel mezelf gebleven.’
‘Op dat moment vroeg ik me af wat mijn advies eigenlijk betekende. We roepen echt van alles wat iedereen beter zou moeten maken, maar wat is nou eigenlijk de onderbouwing?’ Hoe meer onderzoek Engelfriet deed, des te minder vertrouwen kreeg hij in alle goedbedoelde adviezen uit managementboeken. ‘Mensen nemen alles klakkeloos over, zonder ook maar één kritische noot te plaatsen over wat wel of niet werkt.’
Als kritiek op zijn theorie hoort hij vaak: ‘Ja, maar voor mij werkt deze theorie juist wel heel goed.’ Engelfriet benadrukt dan ook dat hij niet zegt dat geen enkele formule werkt. ‘Maar je kunt niet één formule op iedereen kopiëren en zeggen dat het werkt. Natuurlijk zullen er een aantal mensen zijn die prima met de Why? van Simon Sinek kunnen werken of met de goedbedoelde adviezen van Ben Tiggelaar veel productiever zijn geworden, maar dat betekent niet dat die adviezen voor iedereen geschikt zijn.’
Is het niet een beetje overdreven om te stellen dat deze adviezen gevaarlijk zijn, zoals Engelfriet stelt in zijn boek? ‘Ik wil graag geloven dat mensen managementboeken niet zo serieus nemen, maar ik zie het tegenovergestelde. Op sommige middelbare scholen wordt lesgegeven aan de hand van de zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey. Het is simpelweg niet aan te tonen of iets werkt of niet, zoals we bijvoorbeeld medicijnen testen. Het is vergelijkbaar met grootmoeders tips voor een betere gezondheid: is er geen enkel bewijs.’
De Succesillusie is verkrijgbaar via Managementboek
