Onder invloed van de digitalisering evolueerden banen inhoudelijk de voorbije jaren meer dan in de voorgaande decennia. De automatisering is nochtans al lang aan de gang en het internet staat ook niet meer in zijn kinderschoenen. Waarom dan die plotse evolutie? ‘De digitalisering brengt nu voor het eerst veranderingen met zich mee in sectoren die ons allemaal aangaan. Banken gooien hun businessmodel om en ontwikkelen apps die we met zijn allen gaan gebruiken’, zegt professor Ans De Vos van de Antwerp Management School. ‘Digitalisering in een context waar iedereen het heeft over langer werken en over onze pensioenen, maakt dat we bewust gaan nadenken over hoe we werken en hoe werk zal evolueren in de toekomst.’
Psychologisch contract updaten
Door toenemende robotisering en automatisering wordt het werk dat overblijft voor mensen complexer. Het vereist dan ook nieuwe skills. ‘Een controller in een operation room kan zich niet meer beperken tot het vaststellen van problemen. Hij moet de ernst van de situatie inschatten, nadenken over wat hij moet doen, met wie hij contact moet opnemen, anticiperen… Voor bepaalde mensen kan dat moeilijk worden, omdat ze nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen.’ Bovendien is er ook alsmaar meer data beschikbaar, zodat we ook daarmee moeten leren omgaan.
‘Werkgevers hebben hun mensen te lang in hun comfortzone laten zitten’
‘Je ziet vaak dat werkgevers hun mensen te lang in hun comfortzone hebben laten zitten’, zegt De Vos. ‘Daardoor hebben ze het moeilijk met de noodzakelijke transformatie die ze moeten doormaken. Dat mag hoe dan ook geen reden zijn om van scratch te beginnen met een nieuwe, jeugdige generatie. Het is veel belangrijker het psychologisch contract met je huidige werknemers aan te passen aan de nieuwe situatie. Zeg je mensen hoe je hun loopbaanzekerheid zult garanderen. Zorg dat iedereen mee wil met de veranderingen en werk de weerstand weg. Dat doe je door jobrotatie te introduceren, door crossfunctionele teams samen te stellen, door opleiding te voorzien, door de werkuren, de werkplek aan te passen aan de huidige situatie…’
Investeren in ‘generieke’ skills
Het probleem met de snel veranderende wereld is dat bedrijfsleiders nu nog niet weten welke skills ze morgen gaan nodig hebben. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst een derde van de skills die in 2020 vereist gaan zijn, nu zelfs nog niet bestaan. 2020 of binnen goed twee jaar dus. Probeer dan als bedrijfsleider maar eens een strategie of een planning voor de komende vijf jaar op te stellen. Het is volgens De Vos belangrijk te investeren in meer generieke skills: ‘In de huidige context is leervermogen belangrijker dan technische vaardigheden. Bij nieuwe aanwervingen moet je meer rekening houden met algemene competenties en niet alleen denken aan de huidige match, maar ook en vooral aan de future match.’
‘Industry 4.0 zal niet tot een volledige automatisering leiden.’
Gemakkelijker gezegd dan gedaan? ‘Het komt er vooral op neer als ondernemer je voelsprieten te gebruiken. Netwerken wordt belangrijker dan ooit. Dat geldt ook voor het opvolgen van innovaties en innoverende start-ups in je sector, en voor het leren van je concurrenten’, aldus De Vos.
Het risico van niets te ondernemen
Tot slot moeten we volgens De Vos ook afstappen van het idee dat we om de vijf jaar een business plan moeten hebben voor de volgende vijf jaar. Als de veranderingen in je sector je ertoe dwingen je business plan na zes maanden te herzien, dan is dat zo. Al begrijpt De Vos dat dat moeilijk is. ‘Vlamingen zijn van nature geen grote risiconemers. En het is heel menselijk om prioriteit te geven aan concrete zaken die op korte termijn een oplossing vereisen, eerder dan naar het grotere plaatje te kijken.’
‘Het mogelijke verlies bij de introductie van een nieuw businessmodel of door het aanboren van nieuwe markten is gemakkelijker te becijferen dan de potentiële winst. Net daarom weegt het mogelijke verlies meer door dan de mogelijke winst wanneer we beslissingen moeten nemen. Terwijl je die redenering even goed kunt omkeren en je je als ondernemer kunt afvragen wat het risico is dat je neemt als je niet mee-evolueert, als je niet voor een nieuw businessmodel kiest, als je niet investeert in nieuwe competenties.’
Blik op de toekomst
‘De huidige trends zullen zich in de toekomst voortzetten, maar Industry 4.0 is een evolutie, geen revolutie, voorspelt De Vos. ‘Uit een bevraging die we vorig jaar organiseerden onder bedrijfsleiders en operational managers in de chemiesector, bleek dat Industry 4.0 niet meteen tot een volledige automatisering zal leiden. Zelfs als de technologie het toelaat, blijft dit een enorme investering.’ Het gaat eerder om incrementele veranderingen. Succesvolle organisaties zullen daarbij de business case voor technologische investeringen samen bekijken met wat dit op vlak van talent management betreft.
