De veelgeprezen deeltijd-ww had tijdens de laatste recessie maar een gering effect op de werkgelegenheid, blijkt uit onderzoek van het CPB. De maatregel was te klein om impact te hebben. Met de stijgende werkloosheid, neemt de roep om arbeidstijdverkorting echter weer toe.
Op het hoogtepunt van de vorige recessie kregen ongeveer 40.000 werknemers een uitkering voor de uren die ze niet werkten. "Dat lijkt veel, maar in verhouding tot het totale aantal werknemers is het een klein aantal", aldus CPB-onderzoeker Jasper de Jong. De regeling scheelde ongeveer 0,1 tot 0,2 procentpunt op het werkloosheidspercentage.
In Duitsland had een vergelijkbare maatregel meer impact. De Jong: "Die was veel groter opgezet. Er zaten veel meer mensen in."
Werkloosheid bleef binnen de perken
Hoewel het effect van de deeltijd-ww in Nederland dus gering was, bleef de werkloosheid tijdens en na de recessie van 2008 en 2009 beperkt. De scherpe stijging die was verwacht bleef uit. Het planbureau denkt dat dit te danken is aan de grote krapte op de arbeidsmarkt in de jaren voor de recessie. Bedrijven hadden grote moeite om gekwalificeerd personeel te vinden en waren daarom terughoudend om dit personeel weer te ontslaan. Omdat ze er financieel goed voor stonden, konden ondernemingen het zich ook veroorloven om werknemers vast te houden.
Dat ligt nu wel anders. Hoewel de kapitaalpositie nog steeds goed is, is de winstgevendheid van ondernemingen teruggelopen. Daarom kan de werkloosheid bij een nieuwe economische schok wel eens harder oplopen. ING voorspelt dit al. De bankeconomen voorzien een werkloosheidspiek van 6,3 procent in 2012. Dit is hoger dan de piek tijdens de diepe economische neergang na de financiële crisis. ING spreekt daarom van een “gure recessie”.
Deeltijd-ww terug op politieke agenda
Vanwege de vrees voor hoog oplopende werkloosheid is de deeltijd-ww weer helemaal terug op de politieke agenda. Werkgeversorganisaties en vakbonden hebben al gepleit voor herinvoering nu de economie weer in zwaar weer lijkt te komen. Minister van Sociale Zaken Henk Kamp vindt het hiervoor echter nog te vroeg. Met de bevindingen van het CPB in het achterhoofd lijkt het er eigenlijk op dat de regeling te klein was. Dit betekent dat er meer geld tegenaan zal moeten als de overheid dit instrument wil inzetten om de werkloosheid te bestrijden.
Leren van Duitsland
Uit de inzet van de deeltijd-ww in Duitsland valt bovendien nog een les te trekken. Kendrion-topman Piet Veenema, die met zijn bedrijf in elektromagneten veel in Duitsland is, wijst op de chaos die er in de vorige crisis uit voort kwam. Zijn observatie: "Hoe mooi ook, werktijdverkorting veroorzaakte in Duitsland in korte tijd veel chaos doordat mensen nog maar twee van de vijf dagen naar kantoor kwamen. Klanten en leveranciers hanteerden hun eigen modellen waardoor hun werknemers vaak op andere dagen aanwezig waren. Het werd lastig om van bedrijf tot bedrijf te communiceren, je kreeg de juiste mensen niet te pakken en dat leverde onwerkbare situaties op. Het was ook erg deprimerend. Overal waar je kwam aanrijden zag je de parkeerplaatsen van bedrijven halfleeg. De sfeer was slecht, mensen wisten niet waar ze aan toe waren."
Kendrion dat zelf in het begin ook de deeltijd-ww toepaste, besloot er in een vroeg stadium weer mee te stoppen. Het bedrijf sneed in de kosten door werknemers te ontslaan. Veenema: "Door die maatregel konden we weer vooruit kijken. We waren weliswaar met minder mensen, maar konden het weer gaan doen, konden weer gaan lopen.” Kendrion heeft inmiddels een grotere flexibele schil, waardoor het makkelijker mee kan veren met het economisch tij.
> Het onderzoek van het Centraal Planbureau
Lees ook:
- Deze recessie pijnlijker dan vorige
- Krimp economie een feit
- ING: ergste economische ellende achter de rug
- Kendrion: in één keer de pijn
